A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

déris , avb Definitzione sa die innanti de oe; fintzes su tempus passau, s'istória innanti de como Sinònimos e contràrios aiseru, eris, erisero Maneras de nàrrere csn: d. manzanu = ariseru a parti de mengianu; d. bortaedie = ariseru a merí; d. sero = ariseru a mericedhu, fintzas a parti de noti, giai iscurigau; d. note = su noti chi at acabbau orbescendi ariseru; pàrrere deris = reghente meda Frases boll'apo nadu, deris, chi oe de mandra no ndhe fato! ◊ deris che fia foraidha 2. est beru chi oe, de fronte a deris, totu est boltuladu ◊ ite ndhe ischit oe, sa mazore parte de sos giòvanos, de sa vida de deris? (Z.Zazzu)◊ ite mi siat, como, indipendhéntzia de cudhos chi l'irbortant su caminu e lassant sa Sardigna che a deris! 3. deris note ite azis concluidu? ◊ est assupridu deris sero a sas chimbe ◊ mi paret deris chi fia minoredhu! Ètimu ltn. heri Tradutziones Frantzesu hier Ingresu yesterday Ispagnolu ayer Italianu ièri Tedescu gestern.

derisèro , avb: erisero* Definitzione irisero a merie, a parte de sero Frases derisero una tzonca dae sa muderina si ch'est bolada sola… Tradutziones Frantzesu hier après-midi Ingresu yesterday afternoon Ispagnolu ayer por la tarde Italianu ièri pomeríggio Tedescu gestern nachmittag.

derivàre , vrb Definitzione bènnere de una cosa o calecunu logu Sinònimos e contràrios depèndhere.

dèroga , nf Definitzione calecuna cosa (mescamente tempus o fintzes àteru) chi si giaet o si permitit chentza fàere contu de una régula o lei.

derràma , nf Definitzione parte de unu pagamentu; cosa chi si acàbidat po dha giare a ccn. bisongiosu; cosa chi si narat in giru a bodheta; fintzes dannu Sinònimos e contràrios rata / bodheta, naravèglia, narinzu Maneras de nàrrere csn: a derramas secadas = fatuvatu, dae pagu in pagu; fàghere una d. = collire dinari pro azuare a ccn. Frases in d-una domu dhue tenet sèmpere derramas de pagai 2. cudha derrama chi fit acoglida peri sa bidha che as torradu a istèrrere 3. est in giru sa derrama chi Fulanu est in malas abbas ◊ ant a fàghere sa derrama in bidha, Lussó, già l’ischis chi totu ti cherent bene! 4. su focu batit derramas, disisperu, niedhore e morte (L.Pusceddu) Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu impôt, quête Ingresu tax, share, begging Ispagnolu derrama, colecta Italianu gabèlla, divisióne per quòte, quèstua Tedescu Steuer, anteilmäßige Verteilung, Almosensammlung.

derramài, derramàre , vrb: terramare Definitzione pèrdere; betare, giare a meda e a ispainadura (nau mescamente de sàmbene o de làgrimas) po calecunu iscopu / d. sa vida pro ccn., pro carchi cosa = donai sa vida Sinònimos e contràrios besciare, gessai, sderramai / spratziri Frases derramas de totus is venas sànguni innocenti ◊ làgrimas no mi balet derramare ◊ nos portant a risu e a coglionu derramendhe sa salude pro nudha! 2. s’ollu chi si untat a su cunfirmau sinnificat sa gràtzia chi si derramat in s’ànima sua ◊ ses sole chi at derramadu sa lughe de su Signore! ◊ derramas benefíssios a sos pecadores Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu verser, prodiguer, échelonner Ingresu to shed, to lavish, to divide by instalments Ispagnolu derramar, verter, ratear Italianu versare, effóndere, profóndere, rateizzare Tedescu vergießen, verschwenden, in Raten einteilen.

derràmu , nm Definitzione su derramare Frases lu fascheit bene pro frimmare su sàmbene in derramu (P.Pillonca) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hémorragie, effusion Ingresu emorrhage, effusion Ispagnolu hemorragia, efusión Italianu emorragìa, effusióne Tedescu Hämorrhagie, Ausgießen.

dèrre , nm, agt Definitzione cosa chi si faet o si narat a marrania, faendho arrennegu o tzacu a s'àteru; nau de unu, chi est circabretus, bestifocos / vatire a ccn. a su d. = a si la leare cun arrennegu, cun airu Sinònimos e contràrios agghégiu, incídiu, intriscu, ismarranada, marrania, ringa, tzuntzulladura Frases amamus tantu su progressu chi nos ridet a fúrriu pro nos fàchere su derre, ma cherimus sa zustíssia bera ◊ iscoetandhe su pische mi fughiat dae manos e mi torraiat a fàchere su derre! ◊ Tanielle candho si ndhe fit bidu giutu a su derre aviat mortu tres vacas de s'inimicu (G.Chironi) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu provocation Ingresu challenge Ispagnolu provocación (f) Italianu sfida, provocazióne Tedescu Herausforderung, Provokation.

derreàre , vrb Definitzione fàere su derre Sinònimos e contràrios insissiligai, intzidiare, intzutzulai Ètimu srd.

derrédhu , agt Definitzione chi istat cricandho brigas, faendho su derre a s'àteru Sinònimos e contràrios brigajolu, brigantinu, brigàntzulu, certadore, pletista, pretadori | ctr. pachiosu Frases fit un'ómine de paca passéntzia, no podiat bajulare s'acanarjada e, derredhu comente fit, rispondhiat sèmpere! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bagarreur Ingresu quarrelsome Ispagnolu pendenciero, reñidor Italianu rissóso Tedescu rauflustig.

derreòre , nm Sinònimos e contràrios algadaria, carralzu, mamudinu.

derréri , agt Definitzione chi faet su derre, chi istat atzitzandho Sinònimos e contràrios atropegliadori, ifostighineri, insulladori, intzidiante, provocheri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu provocateur Ingresu provocative Ispagnolu provocador Italianu provocatóre Tedescu herausfordernd.

derréri 1 , nm Definitzione de is duos arcos de una sedha o sedhone, su de apalas, a ue si atacat sa letranga, is trintzilleris Ètimu ctl. derrer.

derrespetàu , agt Definitzione nau de ccn., chi no tenet arrespetu, chi segat s’arrespetu a s'àteru Sinònimos e contràrios scurrégidu Frases faci de arrebugiu, derrespetau, lingudu! (G.Cadeddu)

derrocài, derrocàre , vrb Definitzione isconciare, betare totu a terra de mala manera, a cropu, agiummai coment'e betare de is orrocas, de logu artu Sinònimos e contràrios atzimare, azinare, derrúere, dissantarare, idarrocai, ifasciare, iscalabrare, isciarrocai, isperrumai Frases su molinu non bi fit prus, ispérditu: nche lu aiat derrocatu su ventu Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu tomber, ruiner Ingresu to precipitate, to fall down Ispagnolu derrocar Italianu precipitare, rovinare Tedescu hinabstürzen.

derrócu , nm Sinònimos e contràrios trambullu / irrocu 1.

derrósu , agt Definitzione derredhu, chi costumat a fàere su derre, a istare atzitzandho Sinònimos e contràrios arragasciosu, batagliadore, briànciu, briganteri, brigàntzulu, cravasone, ghírtalu, pletista, pretadori, reoteri, ténchinu Frases pérdiu apo su briu de candho fipo criu cantedhu derrosu e reberde (N.Demurtas) Ètimu srd.

derròta , nf Definitzione su pèrdere una gherra Sinònimos e contràrios sderrota Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu défaite Ingresu rout Ispagnolu derrota Italianu disfatta, sconfitta Tedescu Niederlage.

derrubbadòri , nm Definitzione irrobbadore, chie idorrobbat, furat Sinònimos e contràrios furone, irdorrobberi, isorrobbadore, orrobbadore Frases agitóriu, agitóriu, ci funt is derrubbadoris in domu mia!

derrúbbulu , nm: dirrúbbulu Definitzione próina manna, a meda, a mal'istropiadura / fàghere, piòere a d. = aira; landhe, olia a d. = aira, a meda, coment'e pruendi Sinònimos e contràrios abbisciada, abbísciu, bírrida, dallúviu*, strasura, tregonada Frases a sero sa tempesta iscopieit a derrúbbulu folte: s'abba falaiat a trainos ◊ si no sensat custu dirrúbbulu no faghet a essire! Tradutziones Frantzesu averse Ingresu deluge, downpour Ispagnolu tormenta, diluvio Italianu dilùvio, piòggia dirótta Tedescu strömender Regen.