A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

depressiòne , nf Definitzione pressione bàscia, paga, foedhandho de tempus; farta grave de gana, nau de gente chi si est pérdia meda de ànimu o chi no tenet prus coràgiu o fortza de parare fronte a is dificurtades fintzes de pagu contu Sinònimos e contràrios abbatimentu, afrigimentu, scoramentu, sprestocadura, triltura Tradutziones Frantzesu dépression, mélancolie Ingresu depression Ispagnolu depresión Italianu depressióne Tedescu Tiefdruck, Depression, Niedergeschlagenheit, Schwermut.

depréssu , agt Sinònimos e contràrios afrigiu, iscorau, tristu | ctr. allegru, animosu, contentu.

deprofúndis , nm Definitzione dae fundhu: foedhu latinu númene de una pregadoria, de unu salmu.

depuradòre, depuradòri , nm Definitzione impiantu prus che àteru po fàere pausare e illimpiare s’abba de is fognas Tradutziones Frantzesu dépurateur Ingresu depurator Ispagnolu depurador Italianu depuratóre Tedescu Reiniger.

depurài, depuràre , vrb Definitzione bogare o seberare s'àliga o àtera malesa de mesu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios limpiai | ctr. imbratare Frases prummones e runzones depurant su sàmbene Tradutziones Frantzesu dépurer Ingresu to depurate Ispagnolu depurar Italianu depurare Tedescu reinigen.

depurassiòne , nf Definitzione su depurare.

depústis debústis

deputàdu, deputàtu, deputàu , nm Definitzione unu, essiu eletu, chi ant votau po fàere parte de un'assemblea legislativa.

deragliaméntu , nm Definitzione su che essire fora de is binàrios, nau prus che àteru de is trenos Sinònimos e contràrios desviamentu.

deragliàre , vrb Definitzione essire fora de binàriu Tradutziones Frantzesu dérailler Ingresu to go off the rails Ispagnolu descarrilar Italianu deragliare Tedescu entgleisen.

derdícia , nf, nm: desdícia, dirditza, disdícia, disdíciu, disdíscia, disditza Definitzione su tènnere dannos, su andhare male is cosas chentza ndhe àere neghe Sinònimos e contràrios digràtzia, malafada | ctr. dícia, diciosia Frases pro malasorte e derdícia at bénnidu a fama unu poeta ◊ mai mi est saltiadu intro 'e sa mente de pregare disdícia o mala fada (Prantaferru)◊ daghi su sole iscumparit piús trista mi aparit sa disdícia infatu a mie ◊ bi at disdícia niedha subra de sas cussorzas nostras! ◊ no dh'interessant ne is prexus ne is dolus, ne sa sorti ne su disdíciu ◊ ite disdícia sa mia!… Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu malheur Ingresu misfortune Ispagnolu desdicha Italianu disgràzia, disavventura Tedescu Ungelegenheit.

derditzàu deldiciàdu

derèta , nf: drelta, dresta Definitzione una de is duas manos, sa prus àbbile, manu bona (po is prus, ca sinono po is mànchinos est s'àtera) Sinònimos e contràrios manuesta, esta | ctr. manca Frases a sa dereta, in coxina, una porta donat a is aposentus ◊ e a drelta si girat e a manca, unu chíndhalu paret in die de bentu ◊ in cussa calara, a dereta dhoi est su campusantu ebreu ◊ si mi mancas tue est che a mi mancare sa destra ◊ Gesugristu, artziau a is celus, est assentau a sa dereta de Deus Babbu Sambenados e Provèrbios smb: Deretta Tradutziones Frantzesu droite Ingresu right hand Ispagnolu derecha Italianu dèstra Tedescu Rechte.

deretàda , nf Definitzione filada, bandha a cara a ue si andhat o si movet una cosa o ccn. Sinònimos e contràrios ala, bandha, deretu 2, infilada, leada Frases amus cambiadu deretada e semus tucados a un'àteru logu Ètimu srd.

deretàre , vrb: adaretzai Definitzione fàere dritu, deretu, pònnere prantau o chi si potzat aguantare a solu, chistire assentau, pònnere adderetu, chi andhet bene o comente si tocat; imbucare, andhare o punnare a cara a calecunu logu, cumenciare a fàere calecuna cosa; fintzes lòmpere, giare a pitzu a ccn. Sinònimos e contràrios acampaniare, acodomai, aconciai, aggheretzare, assantai, assetiai, indritare / abiai, comentzari, coviare 1, incaminare, incarrebai, temperare | ctr. isordulare 2. su pastore nche deretabat sas crapas ribu ribu ◊ su pastore at deretau su bestiàmene a su miliacru ◊ at deretau a prànghere, a pròghere ◊ a ube sezis deretandhe? ◊ si deretant a sa funtana a si labare ◊ totu cussas cambiales… giai ti ndhe as a abbizare candho deretant a ti arribbare sos pacamentos! 3. si li dereto a costas che lu collint chin sa panga! Ètimu ltn. directiare Tradutziones Frantzesu diriger, se diriger Ingresu to direct Ispagnolu dirigir, dirigirse Italianu dirìgere Tedescu richten.

derétu , nm: diritu Definitzione su pertocare o tocare de una cosa a unu, e fintzes sa cosa chi dhi tocat segundhu sa lei, is costumas, o s'arrexone; is leis, s'istúdiu de is leis Maneras de nàrrere csn: èssere in diritu, leare, pèrdere su d.; abarrai in su d. suu = pretènnere petzi su chi li tocat de diritu Frases deo so in su deretu meu ◊ su diritu a su trabballu de sa lei est nomenau ma non nci ndi at de prus oguali abetu acacigau ◊ cherimos chi si trabballet pentzandho a sos deretos de sos pipios e de sos zòvanos Ètimu ltn. *derectus Tradutziones Frantzesu droit Ingresu right Ispagnolu derecho Italianu diritto Tedescu Recht, Jura.

derétu 1 darétu

derétu 2 , nm Definitzione parte de ue ccn. cosa benit, o a ue andhat Sinònimos e contràrios bandha, filada / tretu Frases cussu connoschet su deretu de sos bentos ◊ babbu si setziat de fronte a su fogu in sa tziminea sempre in su matessi deretu, ca cussu fit su postu sou Tradutziones Frantzesu direction Ingresu direction Ispagnolu dirección Italianu direzióne Tedescu Richtung.

deretúra , nf: adderetura Definitzione sa leada o bandha a ue est andhandho una cosa; coment'e númene s'impreat in su sensu de calecuna cosa de bonu Frases su tempus est in deretura: est postu in abba, in chirca de pròere 2. su chelu ti diat deretura! Ètimu itl. dirittura.

derfínu , nm: drofinu, drufinu, trunfinu Definitzione genia de animale mannu de mare, intelligente e àbbile: est a bisura de pische ma faet is fígios che àteros animales mannos de terra Sinònimos e contràrios gorfinu Frases s'intendhent sos tzúntzios de sos drufinos Terminologia iscientìfica anar, delphinus delphis.