A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

desinò , avb Sinònimos e contràrios deghinò, sinoncas Frases cussu no tenit gana de trabballai, desinò su postu dh'iat giai agatau.

desintragnài , vrb rfl: disintragnai Definitzione bogare de is intragnas, su si fàere in bàtoro, fàere dónnia ifortzu o sacrifíciu po ccn. Sinònimos e contràrios smeraisí Frases isculta su lamentu chi ti fato, de coro su rigore disintragna! Ètimu spn. desentrañarse.

desinúnca dassinúncas

desizàre , vrb: addisigiai, disigiai, disigiare, disigliai, disilgiai, disillai, disixae, disizare Definitzione pentzare a calecuna cosa po dha tènnere, fàere disígios Sinònimos e contràrios abbramire, apitare, bòliri, chèrrere Frases Bona Pasca cun pragere e cuntentu comente disigiais! ◊ nci fiat una borta un'ómini chi disigiàt de si arricai ◊ augurandu totu su chi disillais! ◊ bos pregamus cantu disizades ◊ isse addaghi disizat una cosa est puntu e mortu! ◊ candho unu est sididu disizat s'abba ◊ como che frundhis sa cosa, ca ses mascadu, ma candho irfàmigas za l'as a disizare! ◊ apo disigiau cosas vonas ◊ un'aràngiu ge fia disigendidhu! Ètimu ctl. desitjar Tradutziones Frantzesu désirer Ingresu to wish, to want, would like Ispagnolu desear Italianu desiderare Tedescu wünschen.

desizàu , pps, agt Definitzione de desizare Sinònimos e contràrios chérfidu.

desizósu , agt: disigiosu, disigliosu, disillosu, disixosu, disizosu Definitzione chi est disigiandho, chi est in disígiu, chi bolet ccn. cosa fintzes chi no depet, chi dhi arrechedet Sinònimos e contràrios apendhitziau, arravanadu, ganosu, imbozadu, inganatzidu, inganidu, ingudroniu / cdh. disiciosu Frases totus mirant a tie, o bella nue, pro chi s'abba bramada iscapes a sa terra disizosa ◊ custa terra est disigiosa ca est de diora meda chentza de trabballai ◊ semper disigiosu deo istau faenno certos disígios cena lè ◊ toca, seidí ca seu disigiosa de ti fuedhai! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désireux Ingresu desirous Ispagnolu deseoso Italianu desideróso Tedescu verlangend, sehnsüchtig.

desízu , nm: disígiu, disígliu, disílgiu, disillu, disitzu, disixu, disizu Definitzione su disigiare, bòllere calecuna cosa; sa cosa disigiada; mància de sa pedhe Sinònimos e contràrios ànsia, apicónia, apitu, bolla, gana / cdh. disíciu Maneras de nàrrere csn: disígius de fémmia impedia = cosas chi disizat una ràida, unu pagu foras de su normale, e fintzas una zenia de marcos chi essint in sa pedhe a sa criadura de naschidorzu; d. de cani malàdiu = disizu unu pagu macu, raru, de cosas chi no si tenent; fàghere unu d. = disigiai; catzare, vocare, istudai su d. = torraisí disígiu de una cosa, bogaisindi unu disígiu; acantzare unu d. = resessire a tènnere su chi si est disizadu; tènniri una cosa a disígiu = èssere disizèndhela dae meda; èssere a d. o in d. de ccn. cosa = disigiaidha ca serbit, ammancat, est paga; a disígiu de!… = apo, as, at, amus, e gai, coloviadu, cascaviadu (ccn., ccn cosa) a tropu!, nos semus irbulados de…; fai una cosa a d. = apustis de l'àere disizada meda; mòrrere, morririsí de su d. = àere una gana maca de carchi cosa Frases cussu est disillu chi podit acansai ◊ su disizu meu est a bídere a tie ◊ pro si catzare totu sos disizos, mancu sa domo de sos afoghizos solit sa zente gai visitare! ◊ bogamindi su disígiu, chi t'isposu! ◊ custus giòvunus no tenint perunu disílgiu bonu 2. est pena manna su ti biri a disígiu! ◊ a prandi eus fatu frégua istufara: dha tenestis própiu a disígiu! ◊ depu portai totu su matzàmini lissiau: tanti gei mi ndi seu pesau una borta po disígiu, pigau a cagaredha!…◊ semus a disizu fintzas de erbuzu, pro no andhare a ndhe collire ◊ fintzas a disizu de abba semus, inoghe! ◊ a disígiu de nci èssi sodraus!… stupamincedhus! Ètimu ctl. desitj Tradutziones Frantzesu désir Ingresu wish Ispagnolu gana (f), deseo, antojo Italianu desidèrio Tedescu Wunsch, Hautfleck.

deslúxiri , vrb Definitzione fàere una figura pagu bella, no cumpàrrere, no lúghere Sinònimos e contràrios iscumpàrrere | ctr. lúchere Ètimu spn. deslucir.

deslúxiu , pps, agt Definitzione de deslúxiri; chi no faet figura bella, chi no lughet, no faet onore.

desmerèsciri demerèssere

desmuronài , vrb Definitzione su che calare unu muroni, una trema, sa terra de asuba a giosso a muntone mannu Sinònimos e contràrios immarginare, irrainare, irribbare, istremenare, sfossonai, smuronai Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu ébouler, s'ébouler Ingresu to slide (down) Ispagnolu desmoronar Italianu smottare, franare Tedescu abrutschen.

desnudài , vrb Definitzione bogare sa bestimentu Sinònimos e contràrios innudare, spogiai, spollincai | ctr. bestire Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu dénuder Ingresu to denude Ispagnolu desnudar Italianu denudare Tedescu entkleiden (sich).

desnudésa , nf Definitzione su èssere chentza bestimentu nudha Sinònimos e contràrios nudesa Ètimu spn. desnudez.

desogài , vrb: disaogae, disaogai, disaogare, disaugare, disogai Definitzione gosare disaogu, istare a divertimentu Sinònimos e contràrios disocai, diveltire, ispassiare, isvrasiare, sdisogai, spreviai, sulassai Frases aggràssias chi in custa bella die est pótia andhare a si disaogare! ◊ pro la disaugare li at contau sa balentia chi li fit capitada ◊ si est cagliada, como, no cantat piús, no si podet piús disaogare ◊ is piciochedhos si furint disaogaos meda Ètimu spn. desahogar Tradutziones Frantzesu s'amuser Ingresu to enjoy oneself, to take one's mind off Ispagnolu divertirse, entretenerse Italianu divertirsi, svagarsi Tedescu sich unterhalten.

desógu , nm: disaocu, disaogu, disaugu, disocu, disogu Definitzione cosa chi si faet po istare alligros, cuntentos, chentza pentzamentos / fàchere una cosa a disaugu = a discassu, chentza presse Sinònimos e contràrios arrecreu, desviu, dirvagu, diveltimentu, giogu, irbelegu, ispàssiu, ispidientu, sdisogu, spréviu | ctr. matana, tormentu, trabballu Frases sos contos no sunt beros ma s'ómine los at imbentaos pro disaogu suo ◊ pupa, ses tue su disaogu, su giogu chi rendhet dulche sa vida! ◊ su segnor feudatàriu pro disaogu andhat a cicisbeare (F.I.Mannu)◊ acabbau su trabballu, cussa fit s'ora de su disaogu ◊ angasi si nce colaiant su merie, bastu de abbarrarent paris, ca su disaogu fut cussu Ètimu spn. desahogo Tradutziones Frantzesu amusement, distraction Ingresu amusement, recreation Ispagnolu distracción (f), pasatiempo Italianu sollazzo, ricreazióne, svago Tedescu Ausspannung, Zeitvertreib.

desònra , nf: disondra Definitzione css. cosa chi pòngiat male de unu, chi dhi faet essire fama mala, dhi leat s'onore o dhi faet dannu Sinònimos e contràrios bergugna, desdoru, disonore | ctr. ondra, unore Frases pro contu meu, no bi at disondra piús fea de cussa Ètimu spn. deshonra.

desortài , vrb Definitzione leare o fàere pèrdere sa sorte, sa fortuna, a unu.

desossài , vrb Definitzione istacare sa prupa de s'ossu, bogàreche is ossos a sa petza Sinònimos e contràrios idossinare, irdossorae, isossare.

despintài , vrb: dispintai, dispintare Definitzione fàere sa finta de no ischire, fàere a bíere o fàere a crèdere de no ndh'ischire nudha de una chistione, cuare sa beridade, betàresi a… (tontu, macu), agiummai coment'e ammostare una bisura (pinta) diferente; dhue at logu chi bolet nàrrere a s'istorrare, cambiare o fàere cambiare idea po comente unu iat decídiu Sinònimos e contràrios fínghere / ibbortare, istorrai Frases Nannedhu dispintat totu sa die e a su sero si cumbinchet chi sa bardana est resissia: ma no est gai (N.Mureddu)◊ Luisi tantu po dispintare at tirau a su tzilleri e zira zira che sont daos in d-una tropichedha de pitzinnas ◊ non podis dispintai sempri! 2. sa mama est in crica de che dhu dispintare de si cojare Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu feindre, dissimuler Ingresu to pretend, to dissimulate Ispagnolu fingir, disimular, despintar Italianu fìngere, dissimulare Tedescu vortäuschen.

desposàre , vrb Definitzione fàere sa funtzione e sa festa de s'isposóngiu leandho pobidhu o pobidha Sinònimos e contràrios afidare, cogiare, cojubare, isposai Ètimu spn. desposar.