A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

déris , avb Definizione sa die innanti de oe; fintzes su tempus passau, s'istória innanti de como Sinonimi e contrari aiseru, eris, erisero Modi di dire csn: d. manzanu = ariseru a parti de mengianu; d. bortaedie = ariseru a merí; d. sero = ariseru a mericedhu, fintzas a parti de noti, giai iscurigau; d. note = su noti chi at acabbau orbescendi ariseru; pàrrere deris = reghente meda Frasi boll'apo nadu, deris, chi oe de mandra no ndhe fato! ◊ deris che fia foraidha 2. est beru chi oe, de fronte a deris, totu est boltuladu ◊ ite ndhe ischit oe, sa mazore parte de sos giòvanos, de sa vida de deris? (Z.Zazzu)◊ ite mi siat, como, indipendhéntzia de cudhos chi l'irbortant su caminu e lassant sa Sardigna che a deris! 3. deris note ite azis concluidu? ◊ est assupridu deris sero a sas chimbe ◊ mi paret deris chi fia minoredhu! Etimo ltn. heri Traduzioni Francese hier Inglese yesterday Spagnolo ayer Italiano ièri Tedesco gestern.

derisèro , avb: erisero* Definizione irisero a merie, a parte de sero Frasi derisero una tzonca dae sa muderina si ch'est bolada sola… Traduzioni Francese hier après-midi Inglese yesterday afternoon Spagnolo ayer por la tarde Italiano ièri pomeríggio Tedesco gestern nachmittag.

derivàre , vrb Definizione bènnere de una cosa o calecunu logu Sinonimi e contrari depèndhere.

dèroga , nf Definizione calecuna cosa (mescamente tempus o fintzes àteru) chi si giaet o si permitit chentza fàere contu de una régula o lei.

derràma , nf Definizione parte de unu pagamentu; cosa chi si acàbidat po dha giare a ccn. bisongiosu; cosa chi si narat in giru a bodheta; fintzes dannu Sinonimi e contrari rata / bodheta, naravèglia, narinzu Modi di dire csn: a derramas secadas = fatuvatu, dae pagu in pagu; fàghere una d. = collire dinari pro azuare a ccn. Frasi in d-una domu dhue tenet sèmpere derramas de pagai 2. cudha derrama chi fit acoglida peri sa bidha che as torradu a istèrrere 3. est in giru sa derrama chi Fulanu est in malas abbas ◊ ant a fàghere sa derrama in bidha, Lussó, già l’ischis chi totu ti cherent bene! 4. su focu batit derramas, disisperu, niedhore e morte (L.Pusceddu) Etimo spn. Traduzioni Francese impôt, quête Inglese tax, share, begging Spagnolo derrama, colecta Italiano gabèlla, divisióne per quòte, quèstua Tedesco Steuer, anteilmäßige Verteilung, Almosensammlung.

derramài, derramàre , vrb: terramare Definizione pèrdere; betare, giare a meda e a ispainadura (nau mescamente de sàmbene o de làgrimas) po calecunu iscopu / d. sa vida pro ccn., pro carchi cosa = donai sa vida Sinonimi e contrari besciare, gessai, sderramai / spratziri Frasi derramas de totus is venas sànguni innocenti ◊ làgrimas no mi balet derramare ◊ nos portant a risu e a coglionu derramendhe sa salude pro nudha! 2. s’ollu chi si untat a su cunfirmau sinnificat sa gràtzia chi si derramat in s’ànima sua ◊ ses sole chi at derramadu sa lughe de su Signore! ◊ derramas benefíssios a sos pecadores Etimo spn. Traduzioni Francese verser, prodiguer, échelonner Inglese to shed, to lavish, to divide by instalments Spagnolo derramar, verter, ratear Italiano versare, effóndere, profóndere, rateizzare Tedesco vergießen, verschwenden, in Raten einteilen.

derràmu , nm Definizione su derramare Frasi lu fascheit bene pro frimmare su sàmbene in derramu (P.Pillonca) Etimo srd. Traduzioni Francese hémorragie, effusion Inglese emorrhage, effusion Spagnolo hemorragia, efusión Italiano emorragìa, effusióne Tedesco Hämorrhagie, Ausgießen.

dèrre , nm, agt Definizione cosa chi si faet o si narat a marrania, faendho arrennegu o tzacu a s'àteru; nau de unu, chi est circabretus, bestifocos / vatire a ccn. a su d. = a si la leare cun arrennegu, cun airu Sinonimi e contrari agghégiu, incídiu, intriscu, ismarranada, marrania, ringa, tzuntzulladura Frasi amamus tantu su progressu chi nos ridet a fúrriu pro nos fàchere su derre, ma cherimus sa zustíssia bera ◊ iscoetandhe su pische mi fughiat dae manos e mi torraiat a fàchere su derre! ◊ Tanielle candho si ndhe fit bidu giutu a su derre aviat mortu tres vacas de s'inimicu (G.Chironi) Etimo srd. Traduzioni Francese provocation Inglese challenge Spagnolo provocación (f) Italiano sfida, provocazióne Tedesco Herausforderung, Provokation.

derreàre , vrb Definizione fàere su derre Sinonimi e contrari insissiligai, intzidiare, intzutzulai Etimo srd.

derrédhu , agt Definizione chi istat cricandho brigas, faendho su derre a s'àteru Sinonimi e contrari brigajolu, brigantinu, brigàntzulu, certadore, pletista, pretadori | ctr. pachiosu Frasi fit un'ómine de paca passéntzia, no podiat bajulare s'acanarjada e, derredhu comente fit, rispondhiat sèmpere! Etimo srd. Traduzioni Francese bagarreur Inglese quarrelsome Spagnolo pendenciero, reñidor Italiano rissóso Tedesco rauflustig.

derreòre , nm Sinonimi e contrari algadaria, carralzu, mamudinu.

derréri , agt Definizione chi faet su derre, chi istat atzitzandho Sinonimi e contrari atropegliadori, ifostighineri, insulladori, intzidiante, provocheri Etimo srd. Traduzioni Francese provocateur Inglese provocative Spagnolo provocador Italiano provocatóre Tedesco herausfordernd.

derréri 1 , nm Definizione de is duos arcos de una sedha o sedhone, su de apalas, a ue si atacat sa letranga, is trintzilleris Etimo ctl. derrer.

derrespetàu , agt Definizione nau de ccn., chi no tenet arrespetu, chi segat s’arrespetu a s'àteru Sinonimi e contrari scurrégidu Frasi faci de arrebugiu, derrespetau, lingudu! (G.Cadeddu)

derrocài, derrocàre , vrb Definizione isconciare, betare totu a terra de mala manera, a cropu, agiummai coment'e betare de is orrocas, de logu artu Sinonimi e contrari atzimare, azinare, derrúere, dissantarare, idarrocai, ifasciare, iscalabrare, isciarrocai, isperrumai Frasi su molinu non bi fit prus, ispérditu: nche lu aiat derrocatu su ventu Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese tomber, ruiner Inglese to precipitate, to fall down Spagnolo derrocar Italiano precipitare, rovinare Tedesco hinabstürzen.

derrócu , nm Sinonimi e contrari trambullu / irrocu 1.

derrósu , agt Definizione derredhu, chi costumat a fàere su derre, a istare atzitzandho Sinonimi e contrari arragasciosu, batagliadore, briànciu, briganteri, brigàntzulu, cravasone, ghírtalu, pletista, pretadori, reoteri, ténchinu Frasi pérdiu apo su briu de candho fipo criu cantedhu derrosu e reberde (N.Demurtas) Etimo srd.

derròta , nf Definizione su pèrdere una gherra Sinonimi e contrari sderrota Etimo spn. Traduzioni Francese défaite Inglese rout Spagnolo derrota Italiano disfatta, sconfitta Tedesco Niederlage.

derrubbadòri , nm Definizione irrobbadore, chie idorrobbat, furat Sinonimi e contrari furone, irdorrobberi, isorrobbadore, orrobbadore Frasi agitóriu, agitóriu, ci funt is derrubbadoris in domu mia!

derrúbbulu , nm: dirrúbbulu Definizione próina manna, a meda, a mal'istropiadura / fàghere, piòere a d. = aira; landhe, olia a d. = aira, a meda, coment'e pruendi Sinonimi e contrari abbisciada, abbísciu, bírrida, dallúviu*, strasura, tregonada Frasi a sero sa tempesta iscopieit a derrúbbulu folte: s'abba falaiat a trainos ◊ si no sensat custu dirrúbbulu no faghet a essire! Traduzioni Francese averse Inglese deluge, downpour Spagnolo tormenta, diluvio Italiano dilùvio, piòggia dirótta Tedesco strömender Regen.