A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

derrúere, derrúghere , vrb: derrúiri, dirrúere, dirrúghere Definitzione su si lassare andhare de male in peus, chentza si tènnere contu; batire o lassare andhare una cosa, unu logu o a unu de male in peus, fàere andhare male, fintzes isconciare Sinònimos e contràrios arroinare, atzimare, derrocai, dirruire, dissantarare, ifasciare, irderrúere, iscalabrare, isciarrocai, isciusciai, ispèldere, istrossare Frases sa pitzoca est derrughèndhesi de su totu chi no fachet a la bíere! ◊ sa domo chi no b'istat neune si che derruet ◊ mortu su mere, s'ortu si ch'est derrutu, irbandhonadu ◊ màniga ca sinono ti derrues peus cun custas meighinas! 2. cussa cosa derrughet sa pessone piús sana ◊ custos canes arestes nos sunt dirruinne ◊ dirruo sos camasinos chi apo e ndhe fràigo piús mannos Ètimu ltn. deruere Tradutziones Frantzesu tomber en ruine, ruiner Ingresu to ruin Ispagnolu arruinarse, arruinar, derrumbarse Italianu andare o mandare in rovina, dissestare Tedescu verfallen, ruinieren.

derruídu , agt Definitzione chi est totu andhau male Sinònimos e contràrios derrutu, irderrutu Frases tevimus atraessare logos derruidos.

derruínzu , nm Definitzione su derrúere, su andhare de male in peus Sinònimos e contràrios decadéssida, decaidura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu décadence Ingresu decay Ispagnolu decadencia Italianu decadènza Tedescu Niedergang, Dekadenz.

derrúiri derrúere

derrúta , nf: dirruta Definitzione s'efetu de su derrúere Sinònimos e contràrios arruinu, desacatu, sderrocu, sderrota, sderruimentu | ctr. benefíssiu, mezoru Frases pariat zente nóbbile, ma unu pagu coment'e in derruta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ruine Ingresu ruin Ispagnolu ruina Italianu rovina Tedescu Ruin.

derrútu , pps, agt: dirrutu, disurrutu Definitzione de derrúere; chi est totu andhau male Sinònimos e contràrios derruidu, irderrutu 2. a su babbu no l'at abbandhonadu, candho l'at bidu derrutu de fortzas ◊ no azis sa carena gai derruta pro istare semper in su cuzolu! ◊ custas domos sunt dirrutas ◊ cussa crésia est de azustare ca est disurruta Tradutziones Frantzesu tombé en ruine Ingresu ruined Ispagnolu arruinado Italianu andato in rovina, dissestato Tedescu verfallen.

des , bvrb: tes Definitzione foedhu de su vrb. dèpere, 2ˆ p. sing., po fàere su tempus benidore o inditare una possibbilidade 2. prima chi su pudhu cantet mi des negare, istanote! ◊ tue puru ses fizu de Adamu e des torrare in peúere ◊ o fígiu de isermentu, e cantos ndhe des àere consolau!…

desacàtu , nm: disacatu Definitzione male o dannu mannu siat a gente o a cosas / no tènniri d. de ccn. cosa = no ndh'àere ispreu, no fàghere contu de carchi dannu Sinònimos e contràrios bisorruta, cífiri, dannu, dirrascu, dissàntara, isciacu, iscràsamu, istràssia, sciàsciu Frases disacatu faladu in domo mia, a tènnere cussa pisedha ràida! ◊ su mercante est in timoria chi li sutzedat carchi disacatu ◊ su l'arrestare cheret nàrrere chi at fatu carchi disacatu ◊ sa gherra fachet disacatos de cosas e de zente ◊ chentu bardaneris intrant in bidha a fàghere bardana: unu degógliu, unu disacatu! Ètimu spn. desacado Tradutziones Frantzesu catastrophe, désastre Ingresu disaster, misdeed Ispagnolu desastre Italianu disastro, misfatto Tedescu Katastrophe.

desaggradèssiri , vrb: disaggradèssere, disaggradèssiri Definitzione no ndhe àere praxere de una cosa, immentigare unu praxere, unu bene chi at fatu àtere, fàere s'isconnóschidu, èssere discannotu Sinònimos e contràrios disconnòschere, dispiàchere | ctr. aggradare Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu ne pas agréer Ingresu to dislike, to behave ungratefully Ispagnolu desagradecer Italianu sgradire, dimostrarsi ingrato Tedescu übel aufnehmen, undankbar sein.

desaídu , agt Definitzione nau de ccn., chi est pentzandho in àteru, faendho atentzione a calecuna àtera cosa Frases istasera so própiu desaidu: no ndhe apo gana de zogare.

desàire , nm: disàire, disàiru Definitzione dannu mannu, male, bregúngia Sinònimos e contràrios disaera Ètimu spn. desaire.

desanguentài , vrb Definitzione illimpiare is pedhes de su sàmbene atacau, samunare su sàmbene.

desanimài , vrb: disaminare, disanimai, disanimare Definitzione leare o fàere pèrdere su coràgiu, s'ànimu, pèrdere de ànimu Sinònimos e contràrios disalentai, isarcare | ctr. animare, audire Frases calchi neu cheret chi bi lis agate, no pro los disanimare, ma pro calchi cunsizu ◊ rueint, ma no si disanimeint pro custu ◊ mamma est de cudhas féminas chi no si disàminant mai 2. no disàmines de ti cojuare: féminas si ndhe agatat àteras, si no ti cheret issa Tradutziones Frantzesu décourager Ingresu to discourage Ispagnolu desanimar, desalentar Italianu scoraggiare Tedescu entmutigen.

desatinài, desatinàre , vrb: disatinai, disatinare Definitzione nàrrere disatinos, isciolórios, irbariones, machines, cosas chentza fundhóriu Sinònimos e contràrios ilbarionare, istantariare, sciolloriai, strolicai 2. ite ndhe azis de bos disatinare pari pari brighendhe? ◊ no bidet s'ora de mi disatinare! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu déraisonner, radoter Ingresu to rave, to do reprehensible things Ispagnolu delirar, desvariar, desatinar Italianu farneticare, fare còse riprovévoli Tedescu faseln, Narrheiten begehen.

desatínu , nm: disatinu Definitzione cosa chi faet o narat chie est fora de tinu, cosa chi andhat male, dannu (chi podet èssere de pagu contu coment'e unu bidhídhiri de pipiu chi pagu atuat, unu dispetu, o fintzes dannu mannu); su no giare atentzione, su no atinare o atuare a sa cosa chi si est faendho / èssere in d. = èssere fora de se Sinònimos e contràrios balossímini, dilbaratu, isabóriu, lochidadi, macheine, tontesa / dannu Frases su brassanu bratzu sou crudele e assassinu at fatu subra mia disatinu ◊ a fortza de bufare faghent disatinos in domo ◊ tue giughes sa limba che fiama e faedhendhe naras disatinos 2. ite disatinu, che dhi est orrutu unu cambu mannu a pitzu!◊ fillu tú cun is amighixedhus malus est faendu disatinus! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu bêtise, sottise, vandalisme Ingresu inattention, rave, silliness, vandalism Ispagnolu desatino, vandalismo Italianu sciocchézza, farnètico, spropòsito, sprolòquio, disattenzióne, vandalismo Tedescu Wahnsinn, Unaufmerksamkeit, Wandalismus.

desbaratàre , vrb: disbaratai, disbaratare Definitzione fàere vida irregulada, fàere s'isperditziau, ispèrdere o perdimentare sa cosa, pesare a bolare sa cosa, ispaciare a tropu; nàrrere o fàere ispropósitos / disbaratai un'animali = pònnerelu a tropu a triballare Sinònimos e contràrios aperdimentare, distrúere, isbaire, ispazetare, ispèldere, ispeldisciare, istravuciare / desatinai | ctr. avitare Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu mener une vie déréglée Ingresu to lead a dissolute life Ispagnolu desbaratar Italianu menare una vita sregolata Tedescu ein unsittliches Leben führen.

descadèssiri , vrb Sinònimos e contràrios decairi Ètimu spn., itl. decaecer + scadere.

descaminàu , agt, nm Definitzione chi o chie, in camminu, in viàgiu, at tentu o tenet istrobbu mannu Frases totus is descaminaus, siant in terra o in mari, sendi a bosu incumandaus no podint perigulai.

descansàre , vrb: discanciai, discansai, discansare, discantzai, discassare Definitzione istare a discantzu, pausandho, gosare discantzos, cosas de recreu o chi no arrechedent peruna pelea, fintzes istare a chistionu cun ccn. Sinònimos e contràrios pasai Frases ita apu tentu in custa vira? apu sempri ghimallau, trabballendi dugna cira, no mi seu mai discantzau ◊ asuta de una mata dha biu discantzendu: dha miru, mi acatu chi prus no podiat iscampai de mei, mischina, currendu (E.Pintor Sírigu)◊ fui totu s'ora discanciandumí cun d-unu, a chistionu Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu reposer Ingresu to rest Ispagnolu descansar Italianu riposare Tedescu ausruhen.

descendhéntzia , nf Definitzione is parentes chi ndhe funt dipéndhios de is mannos Sinònimos e contràrios aredeu, arénsia, arrampile, arrépula, eréscia, famíglia.