astrolicàre , vrb: astroligare, astrologare Definitzione foedhare credendho a is astros, a ingertu, cricare de ingertare su benidore, foedhare a s’afaiu, nàrrere istrolichéntzias, isciolórios Sinònimos e contràrios illeriare, imbisare, istralobbiare, pantasiai, sfasolai, stenteriai, strolicai Frases tempos bonos e malos, astrolighendhe istamus s'orizonte (S.Casu)◊ eo apo a mente mia astroligadu chi… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rêver Ingresu to build castles in the air, to rave Ispagnolu fantasear, decir disparates Italianu fantasticare, farneticare Tedescu fantasieren.
delliriàre , vrb: addilliriai, dilliriai, dilliriare, drilliriare Definitzione tènnere prexu mannu, o fintzes dolore forte de no dhu pòdere padire, de fàere disatinos, de foedhare chentza ischire ite est naendho Sinònimos e contràrios dischissiare, irdelleriai, issentire / fadhotai, ferionai, ilbarionare Frases su coro sou est delliriendhe pro sa fémina! ◊ in carrasegare brullant sas bonas persones cumbinendhe funtziones chi faghent dilliriare (A.Paba)◊ sa Sardigna est inghiriada de mare, ma sa zente no dillíriat pro s'abba salida ◊ candu dhu pigàt cudha callentura dilliriàt própriu! 2. cun sos afetos tuos e amore pro te dilliriendhe so sa vida (A.M.Mulas)◊ sa pipia cun sa callentura su noti dilliriàt ◊ sa pitzinna est dormida in codas de sa mama, ma est drilliriandhe fachendhe unu sonnu terrorosu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu délirer Ingresu to rave Ispagnolu delirar Italianu delirare Tedescu wahnsinnig werden, delirieren, faseln.
desatinài, desatinàre , vrb: disatinai, disatinare Definitzione nàrrere disatinos, isciolórios, irbariones, machines, cosas chentza fundhóriu Sinònimos e contràrios ilbarionare, istantariare, sciolloriai, strolicai 2. ite ndhe azis de bos disatinare pari pari brighendhe? ◊ no bidet s'ora de mi disatinare! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu déraisonner, radoter Ingresu to rave, to do reprehensible things Ispagnolu delirar, desvariar, desatinar Italianu farneticare, fare còse riprovévoli Tedescu faseln, Narrheiten begehen.
desatínu , nm: disatinu Definitzione cosa chi faet o narat chie est fora de tinu, cosa chi andhat male, dannu (chi podet èssere de pagu contu coment'e unu bidhídhiri de pipiu chi pagu atuat, unu dispetu, o fintzes dannu mannu); su no giare atentzione, su no atinare o atuare a sa cosa chi si est faendho / èssere in d. = èssere fora de se Sinònimos e contràrios balossímini, dilbaratu, isabóriu, lochidadi, macheine, tontesa / dannu Frases su brassanu bratzu sou crudele e assassinu at fatu subra mia disatinu ◊ a fortza de bufare faghent disatinos in domo ◊ tue giughes sa limba che fiama e faedhendhe naras disatinos 2. ite disatinu, che dhi est orrutu unu cambu mannu a pitzu!◊ fillu tú cun is amighixedhus malus est faendu disatinus! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu bêtise, sottise, vandalisme Ingresu inattention, rave, silliness, vandalism Ispagnolu desatino, vandalismo Italianu sciocchézza, farnètico, spropòsito, sprolòquio, disattenzióne, vandalismo Tedescu Wahnsinn, Unaufmerksamkeit, Wandalismus.
ilbarionàre , vrb: irbarionare Definitzione èssere a irbariones, coment’e candho unu sentit dolore forte meda o portat sa callentura arta e foedhat chentza ischire mancu su chi est naendho; nàrrere cosas chi est ladinu ca no funt sa beridade Sinònimos e contràrios desatinai, fadhotai, ferionai, irvariolare, iscassoletare, istantariare, sciolloriai, strolicai Frases no ti sègheras chi ses irrocandhe, o irbarionandhe ses?! ◊ fiza tua est fachendhe su dovere suo, mischinedha: ite ses, irbarionandhe a nàrrere custas cosas?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu délirer, radoter Ingresu to rave Ispagnolu delirar Italianu delirare, farneticare Tedescu irrereden, phantasieren.
irbariàre , vrb: irvaliare, irvariare, isvariare Definitzione essire dae tinu, no arrexonare prus, essire macu deunudotu; dhu narant fintzes in su sensu de fàere atentzione a ccn. àtera cosa po abbacare dolore, dispraxere, afrigimentu Sinònimos e contràrios ammachiae, dessessire, fatzellare, ibariae, ilgirare, iscansae, issentire, istinare, vogliare / disaviare, istrabiare 1 | ctr. atinai, atoare Frases medas imbriagos irvàriant ◊ sas frebbas lu faghent isvariare ◊ sempre sàbia e prudente ses istada ma custa bolta ses isvariendhe ◊ sa vetzesa lu fit irvalianne ◊ totu su tempus colatu in galera l'at irvaliatu ◊ azummai ndhe irbàriat de su dannu chi at tentu in famíllia 2. at cumpresu cantu mannu fit su dolore suo e at chircadu de l'irbariare nàndheli cosa ◊ aggràssias chi mi sezis imparandhe: sinono s'àsiu mi diat irbariare! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu délirer, devenir fou Ingresu to go mad, to rave Ispagnolu desvariar Italianu vaneggiare, impazzire Tedescu irrereden, verrückt werden.
irbasolàre , vrb: irvasolare Definitzione nàrrere isciolórios, cosas chentza fundhóriu, de pagu sustàntzia Sinònimos e contràrios ibentiare, illeriare Frases candho giuchent una tassa de binu, sos ómines istant irbasolandhe e ripetindhe sa matessi laredha ◊ dàssalu irbasolare, chin custos issudhos chi si nch'est cravandhe in conca! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu délirer Ingresu to rave Ispagnolu desvariar, vanear, disparatar Italianu vaneggiare Tedescu irrereden.
issentíre , vrb Definitzione pèrdere su sentidu, nau fintzes in su sensu de provare unu dolore, unu dispraxere, un'ifadu mannu malu a padire o pistighíngiu, ispédhiu, disígiu forte Sinònimos e contràrios ammachiae, arrabbidare, arrabiai, dischissiare, delliriare, fadhotai, irbariare, ischisciai 1 Frases est issentindhe a dolore de dentes ◊ so issentindhe de custu manighinzu ◊ a sos duos annos dae su protzessu si est issentidu e nche l'ant tzacadu a manicómiu ◊ cudhos zogos bellos a bèndhere mi faghiant issentire ◊ sos candhidados sunt totu issentindhe in chirca de votos!◊ sos batos sunt issentindhe, a màulos, ca ant leadu fragu de peta! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu délirer Ingresu to rave Ispagnolu delirar Italianu delirare Tedescu irre sein.
istantariàre , vrb: istenteriai, istenteriare, istintiriare, stenteriai Definitzione est su chi faet unu candho portat unu dolore deasi forte chi agiummai perdet su sentidu, nau fintzes in su sensu de si ammachiare; foedhandho de is bècios, nàrrere isciolórios, istare foedhandho chentza cabu Sinònimos e contràrios abbadherigare, ammustèlchere, dilmagiare, disimainai, ildimajare, sdemmaniai / desatinai, fadhotai, ilbarionare, iscassoletare, sciolloriai, strollicai Frases una pitzinna si fit istintirià e no boliat bídere a nessunu, babbu e mamma sos peus de totu! ◊ su soi de su mesi de arxou istentériat is cristianus e is béstias (S.D'Arco) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu délirer Ingresu to rave Ispagnolu delirar, desvariar Italianu farneticare, delirare Tedescu irrereden.
istroligàre , vrb: astrolicare, istrollogare, strolicai Definitzione foedhare credendho a is astros, a intzertu, foedhare a s'afaiu, nàrrere istrolichéntzias, nàrrere o istare naendho istrollogos Sinònimos e contràrios schiribitzai / illeriare, istralobbiare / iscassoletare, istantariare, sciolloriai Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu délirer, radoter, prédire l'avenir Ingresu to foretell, to rave Ispagnolu delirar, desvariar Italianu farneticare, strologare Tedescu irrereden, sich den Kopf zerbrechen über.
variài , vrb: bariare, variare Definitzione cambiare, fàere o essire diferente; pèrdere su tinu, diventare macu druche (no de manicómiu), àere pagu firmesa in su fàere; nau de cosa chi s'ischit, essire de mente Sinònimos e contràrios disvariai / iscasciuletare, vacillare / ilmentigare, iscadèssere Frases cantaint, ballaint, ridiant e variaint de cussa manera sos anneos (T.Cherchi) 2. no apo ischidu su chi m'est costau ca fio galu in sonnos variendhe (P.Piga)◊ nd'est essiu foras de sèi e vàriat e no est cosa de ndi fai contu! ◊ candho unu est comintzandhe a variare in conca no atinat, s'arrejonu no afilat e no ghirat su faedhu 3. lu tenia in mente ma poscas mi ch'est variadu ◊ pro no ti che variare, iscriedila, sa cosa! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu changer, délirer Ingresu to vary, to rave Ispagnolu variar, desvariar Italianu variare, delirare Tedescu ändern, irre sein.