A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

depressiòne , nf Definizione pressione bàscia, paga, foedhandho de tempus; farta grave de gana, nau de gente chi si est pérdia meda de ànimu o chi no tenet prus coràgiu o fortza de parare fronte a is dificurtades fintzes de pagu contu Sinonimi e contrari abbatimentu, afrigimentu, scoramentu, sprestocadura, triltura Traduzioni Francese dépression, mélancolie Inglese depression Spagnolo depresión Italiano depressióne Tedesco Tiefdruck, Depression, Niedergeschlagenheit, Schwermut.

depréssu , agt Sinonimi e contrari afrigiu, iscorau, tristu | ctr. allegru, animosu, contentu.

deprofúndis , nm Definizione dae fundhu: foedhu latinu númene de una pregadoria, de unu salmu.

depuradòre, depuradòri , nm Definizione impiantu prus che àteru po fàere pausare e illimpiare s’abba de is fognas Traduzioni Francese dépurateur Inglese depurator Spagnolo depurador Italiano depuratóre Tedesco Reiniger.

depurài, depuràre , vrb Definizione bogare o seberare s'àliga o àtera malesa de mesu de calecuna cosa Sinonimi e contrari limpiai | ctr. imbratare Frasi prummones e runzones depurant su sàmbene Traduzioni Francese dépurer Inglese to depurate Spagnolo depurar Italiano depurare Tedesco reinigen.

depurassiòne , nf Definizione su depurare.

depústis debústis

deputàdu, deputàtu, deputàu , nm Definizione unu, essiu eletu, chi ant votau po fàere parte de un'assemblea legislativa.

deragliaméntu , nm Definizione su che essire fora de is binàrios, nau prus che àteru de is trenos Sinonimi e contrari desviamentu.

deragliàre , vrb Definizione essire fora de binàriu Traduzioni Francese dérailler Inglese to go off the rails Spagnolo descarrilar Italiano deragliare Tedesco entgleisen.

derdícia , nf, nm: desdícia, dirditza, disdícia, disdíciu, disdíscia, disditza Definizione su tènnere dannos, su andhare male is cosas chentza ndhe àere neghe Sinonimi e contrari digràtzia, malafada | ctr. dícia, diciosia Frasi pro malasorte e derdícia at bénnidu a fama unu poeta ◊ mai mi est saltiadu intro 'e sa mente de pregare disdícia o mala fada (Prantaferru)◊ daghi su sole iscumparit piús trista mi aparit sa disdícia infatu a mie ◊ bi at disdícia niedha subra de sas cussorzas nostras! ◊ no dh'interessant ne is prexus ne is dolus, ne sa sorti ne su disdíciu ◊ ite disdícia sa mia!… Etimo spn. Traduzioni Francese malheur Inglese misfortune Spagnolo desdicha Italiano disgràzia, disavventura Tedesco Ungelegenheit.

derditzàu deldiciàdu

derèta , nf: drelta, dresta Definizione una de is duas manos, sa prus àbbile, manu bona (po is prus, ca sinono po is mànchinos est s'àtera) Sinonimi e contrari manuesta, esta | ctr. manca Frasi a sa dereta, in coxina, una porta donat a is aposentus ◊ e a drelta si girat e a manca, unu chíndhalu paret in die de bentu ◊ in cussa calara, a dereta dhoi est su campusantu ebreu ◊ si mi mancas tue est che a mi mancare sa destra ◊ Gesugristu, artziau a is celus, est assentau a sa dereta de Deus Babbu Cognomi e Proverbi smb: Deretta Traduzioni Francese droite Inglese right hand Spagnolo derecha Italiano dèstra Tedesco Rechte.

deretàda , nf Definizione filada, bandha a cara a ue si andhat o si movet una cosa o ccn. Sinonimi e contrari ala, bandha, deretu 2, infilada, leada Frasi amus cambiadu deretada e semus tucados a un'àteru logu Etimo srd.

deretàre , vrb: adaretzai Definizione fàere dritu, deretu, pònnere prantau o chi si potzat aguantare a solu, chistire assentau, pònnere adderetu, chi andhet bene o comente si tocat; imbucare, andhare o punnare a cara a calecunu logu, cumenciare a fàere calecuna cosa; fintzes lòmpere, giare a pitzu a ccn. Sinonimi e contrari acampaniare, acodomai, aconciai, aggheretzare, assantai, assetiai, indritare / abiai, comentzari, coviare 1, incaminare, incarrebai, temperare | ctr. isordulare 2. su pastore nche deretabat sas crapas ribu ribu ◊ su pastore at deretau su bestiàmene a su miliacru ◊ at deretau a prànghere, a pròghere ◊ a ube sezis deretandhe? ◊ si deretant a sa funtana a si labare ◊ totu cussas cambiales… giai ti ndhe as a abbizare candho deretant a ti arribbare sos pacamentos! 3. si li dereto a costas che lu collint chin sa panga! Etimo ltn. directiare Traduzioni Francese diriger, se diriger Inglese to direct Spagnolo dirigir, dirigirse Italiano dirìgere Tedesco richten.

derétu , nm: diritu Definizione su pertocare o tocare de una cosa a unu, e fintzes sa cosa chi dhi tocat segundhu sa lei, is costumas, o s'arrexone; is leis, s'istúdiu de is leis Modi di dire csn: èssere in diritu, leare, pèrdere su d.; abarrai in su d. suu = pretènnere petzi su chi li tocat de diritu Frasi deo so in su deretu meu ◊ su diritu a su trabballu de sa lei est nomenau ma non nci ndi at de prus oguali abetu acacigau ◊ cherimos chi si trabballet pentzandho a sos deretos de sos pipios e de sos zòvanos Etimo ltn. *derectus Traduzioni Francese droit Inglese right Spagnolo derecho Italiano diritto Tedesco Recht, Jura.

derétu 1 darétu

derétu 2 , nm Definizione parte de ue ccn. cosa benit, o a ue andhat Sinonimi e contrari bandha, filada / tretu Frasi cussu connoschet su deretu de sos bentos ◊ babbu si setziat de fronte a su fogu in sa tziminea sempre in su matessi deretu, ca cussu fit su postu sou Traduzioni Francese direction Inglese direction Spagnolo dirección Italiano direzióne Tedesco Richtung.

deretúra , nf: adderetura Definizione sa leada o bandha a ue est andhandho una cosa; coment'e númene s'impreat in su sensu de calecuna cosa de bonu Frasi su tempus est in deretura: est postu in abba, in chirca de pròere 2. su chelu ti diat deretura! Etimo itl. dirittura.

derfínu , nm: drofinu, drufinu, trunfinu Definizione genia de animale mannu de mare, intelligente e àbbile: est a bisura de pische ma faet is fígios che àteros animales mannos de terra Sinonimi e contrari gorfinu Frasi s'intendhent sos tzúntzios de sos drufinos Terminologia scientifica anar, delphinus delphis.