A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

depressiòne , nf Definition pressione bàscia, paga, foedhandho de tempus; farta grave de gana, nau de gente chi si est pérdia meda de ànimu o chi no tenet prus coràgiu o fortza de parare fronte a is dificurtades fintzes de pagu contu Synonyms e antonyms abbatimentu, afrigimentu, scoramentu, sprestocadura, triltura Translations French dépression, mélancolie English depression Spanish depresión Italian depressióne German Tiefdruck, Depression, Niedergeschlagenheit, Schwermut.

depréssu , agt Synonyms e antonyms afrigiu, iscorau, tristu | ctr. allegru, animosu, contentu.

deprofúndis , nm Definition dae fundhu: foedhu latinu númene de una pregadoria, de unu salmu.

depuradòre, depuradòri , nm Definition impiantu prus che àteru po fàere pausare e illimpiare s’abba de is fognas Translations French dépurateur English depurator Spanish depurador Italian depuratóre German Reiniger.

depurài, depuràre , vrb Definition bogare o seberare s'àliga o àtera malesa de mesu de calecuna cosa Synonyms e antonyms limpiai | ctr. imbratare Sentences prummones e runzones depurant su sàmbene Translations French dépurer English to depurate Spanish depurar Italian depurare German reinigen.

depurassiòne , nf Definition su depurare.

depústis debústis

deputàdu, deputàtu, deputàu , nm Definition unu, essiu eletu, chi ant votau po fàere parte de un'assemblea legislativa.

deragliaméntu , nm Definition su che essire fora de is binàrios, nau prus che àteru de is trenos Synonyms e antonyms desviamentu.

deragliàre , vrb Definition essire fora de binàriu Translations French dérailler English to go off the rails Spanish descarrilar Italian deragliare German entgleisen.

derdícia , nf, nm: desdícia, dirditza, disdícia, disdíciu, disdíscia, disditza Definition su tènnere dannos, su andhare male is cosas chentza ndhe àere neghe Synonyms e antonyms digràtzia, malafada | ctr. dícia, diciosia Sentences pro malasorte e derdícia at bénnidu a fama unu poeta ◊ mai mi est saltiadu intro 'e sa mente de pregare disdícia o mala fada (Prantaferru)◊ daghi su sole iscumparit piús trista mi aparit sa disdícia infatu a mie ◊ bi at disdícia niedha subra de sas cussorzas nostras! ◊ no dh'interessant ne is prexus ne is dolus, ne sa sorti ne su disdíciu ◊ ite disdícia sa mia!… Etymon spn. Translations French malheur English misfortune Spanish desdicha Italian disgràzia, disavventura German Ungelegenheit.

derditzàu deldiciàdu

derèta , nf: drelta, dresta Definition una de is duas manos, sa prus àbbile, manu bona (po is prus, ca sinono po is mànchinos est s'àtera) Synonyms e antonyms manuesta, esta | ctr. manca Sentences a sa dereta, in coxina, una porta donat a is aposentus ◊ e a drelta si girat e a manca, unu chíndhalu paret in die de bentu ◊ in cussa calara, a dereta dhoi est su campusantu ebreu ◊ si mi mancas tue est che a mi mancare sa destra ◊ Gesugristu, artziau a is celus, est assentau a sa dereta de Deus Babbu Surnames and Proverbs smb: Deretta Translations French droite English right hand Spanish derecha Italian dèstra German Rechte.

deretàda , nf Definition filada, bandha a cara a ue si andhat o si movet una cosa o ccn. Synonyms e antonyms ala, bandha, deretu 2, infilada, leada Sentences amus cambiadu deretada e semus tucados a un'àteru logu Etymon srd.

deretàre , vrb: adaretzai Definition fàere dritu, deretu, pònnere prantau o chi si potzat aguantare a solu, chistire assentau, pònnere adderetu, chi andhet bene o comente si tocat; imbucare, andhare o punnare a cara a calecunu logu, cumenciare a fàere calecuna cosa; fintzes lòmpere, giare a pitzu a ccn. Synonyms e antonyms acampaniare, acodomai, aconciai, aggheretzare, assantai, assetiai, indritare / abiai, comentzari, coviare 1, incaminare, incarrebai, temperare | ctr. isordulare 2. su pastore nche deretabat sas crapas ribu ribu ◊ su pastore at deretau su bestiàmene a su miliacru ◊ at deretau a prànghere, a pròghere ◊ a ube sezis deretandhe? ◊ si deretant a sa funtana a si labare ◊ totu cussas cambiales… giai ti ndhe as a abbizare candho deretant a ti arribbare sos pacamentos! 3. si li dereto a costas che lu collint chin sa panga! Etymon ltn. directiare Translations French diriger, se diriger English to direct Spanish dirigir, dirigirse Italian dirìgere German richten.

derétu , nm: diritu Definition su pertocare o tocare de una cosa a unu, e fintzes sa cosa chi dhi tocat segundhu sa lei, is costumas, o s'arrexone; is leis, s'istúdiu de is leis Idioms csn: èssere in diritu, leare, pèrdere su d.; abarrai in su d. suu = pretènnere petzi su chi li tocat de diritu Sentences deo so in su deretu meu ◊ su diritu a su trabballu de sa lei est nomenau ma non nci ndi at de prus oguali abetu acacigau ◊ cherimos chi si trabballet pentzandho a sos deretos de sos pipios e de sos zòvanos Etymon ltn. *derectus Translations French droit English right Spanish derecho Italian diritto German Recht, Jura.

derétu 1 darétu

derétu 2 , nm Definition parte de ue ccn. cosa benit, o a ue andhat Synonyms e antonyms bandha, filada / tretu Sentences cussu connoschet su deretu de sos bentos ◊ babbu si setziat de fronte a su fogu in sa tziminea sempre in su matessi deretu, ca cussu fit su postu sou Translations French direction English direction Spanish dirección Italian direzióne German Richtung.

deretúra , nf: adderetura Definition sa leada o bandha a ue est andhandho una cosa; coment'e númene s'impreat in su sensu de calecuna cosa de bonu Sentences su tempus est in deretura: est postu in abba, in chirca de pròere 2. su chelu ti diat deretura! Etymon itl. dirittura.

derfínu , nm: drofinu, drufinu, trunfinu Definition genia de animale mannu de mare, intelligente e àbbile: est a bisura de pische ma faet is fígios che àteros animales mannos de terra Synonyms e antonyms gorfinu Sentences s'intendhent sos tzúntzios de sos drufinos Scientific Terminology anar, delphinus delphis.