A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

arragiolàre , vrb: arrajolare, arregiolare 1, arrejolare Definitzione ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare meda Sinònimos e contràrios arragiolire, arraulare / airai, arrannegai, inchietae Frases currendhe avatu meu che arrejoladu, si est postu a mi sighire ◊ mi apo fatu sa lista de sas persones chi, si arrajolo, devo mossigare! 2. cusse marranu de l’intzugliare ca si arrejolaiat che cane! ◊ issa no cheriat seguzada ca si arregiolaiat che batu (M.Danese) Ètimu ltn. rabies Tradutziones Frantzesu être atteints de la rage Ingresu to catch rabies Ispagnolu rabiar Italianu prèndere la ràbbia Tedescu sich die Tollwut zuziehen.

arragiolídu , pps, agt: arrajolidu, arraxulidu Definitzione de arragiolire; chi est arrennegau meda Sinònimos e contràrios arragioladu, infeliu 2. manu arrajolida e incainada, semenadora de fele! ◊ andhat a li pònnere sa manu in palas pro lu cufortare e si li girat che cane arraxulidu Tradutziones Frantzesu furieux Ingresu rabid, furious Ispagnolu rabioso Italianu rabbióso Tedescu tollwütig.

arragiolíre , vrb: arrajolire, arrazolire, arrejolire Definitzione ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare che cane arrajoladu Sinònimos e contràrios arragiolare* / achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai, insutzuligai, intziminire, renignai Frases dae atentu ca cussu cane est arrejolidu! 2. candho li at nadu sa veridade si est arrazolidu Tradutziones Frantzesu se mettre en colère Ingresu to rage Ispagnolu padecer la rabia, encolerizarse Italianu contrarre la ràbbia, arrabbiarsi Tedescu sich die Tollwut zuziehen, zornig werden.

arragiólu , nm: arrajolu, ragiolu Definitzione genia de maladia apicigosa chi benit mescamente a is canes, ma chi podet apicigare fintzes a sa gente (de is canes o àteros animales impestaos): leat a is céllulas de su crebedhu, unu si ammàchiat (timet s'abba, s'ària) e si morit (si no si curat in tempus, cun vacinu, cun innetzione antiràbbica, giaendho a su virus sa manera de lòmpere a su crebedhu); in cobertantza, arrennegu forte, genia de pentzamentu malu, ifadosu, dolore chi tirat a longas Sinònimos e contràrios arràbbiu, arrajoladura / afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu 2. lis mintei ódiu pro su chi mi aiant fatu e s’arragiolu non mi lassait in pasu Terminologia iscientìfica mld Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rage, hydrophobie, obsession Ingresu rage, hydrophobia, obsession Ispagnolu rabia, hidrofobia, desasosiego Italianu ràbbia, idrofobìa, smània Tedescu Tollwut, Erregung.

arragionàre , vrb: arraxonai, arregionai, arregionare, arrejonare, arresionare, arresonare, arrexonai, arrexonare, raxonai Definitzione foedhare cricandho e cunsiderandho totu is puntos de una chistione, de un'argumentu; chistionare, istare a chistionu; su chistionare, su chistionu / pps. arrexonau (agt. = chi arrexonat, chi cunsiderat is cosas) Sinònimos e contràrios allecare, chistionai, cuntrastare, faedhare, negossare Frases cantos ndh'apo arragionadu, totugantos li essint in favore ◊ assumancus bosatrus eis a arraxonai! ◊ arrejonendhe a sa dereta, sos bios depent istare che bios ◊ incomintzo a l'arrejonare, ma issa timiat sa zente ◊ sa mente arresonanno bene l'usa che persone chi at firmu su sentidu ◊ l'aia finas a disizu de arresonare cun calicunu!◊ tui no arregionas, paris pigada de machiori! ◊ pensa meda e faedha pagu: pònemi mente, ístadi cagliadu e impara a cagliare arrejonendhe! (Cubeddu) 2. Gesús e Santu Perdu arrexonànt, camminendi, de is cosas de su mundu ◊ l'at bidu e l'at arrejonadu ◊ mi ammento candho fia minoredhu arrejonandhe cun zente antziana ◊ si cramaiat sa cane afaca arrejonèndhela che a unu cristianu (A.S.Fais)◊ beni ca ti chelzo arrexonare! 3. custos sunt arregionares geniosos Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu discuter, raisonner Ingresu to conver Ispagnolu hablar, discutir Italianu ragionare, discórrere Tedescu sprechen über

arragiónu , nm: arregionu, arrejonu, arréjonu, arréjunu, arresionu, arresonu, arrexonu, arréxonu, arrigionu Definitzione su cunsiderare bene dónnia cosa de una chistione, foedhandho o pentzandho; su foedhare de calecuna chistione Sinònimos e contràrios arregionamentu, chistionu, cuntrastu, negóssiu Maneras de nàrrere csn: a. a fune longa = chi colat totu pellargu, pro torrare pustis a su contu; rugare s'a. = firmaisí de chistionai; leare s'a. = fuedhai de ccn. cosa o chistioni; favedhare a arréjonu pasatu = abbellu abbellu, chentza presse Frases tocat, ch'intrat in arregionu e resultat a che los dispatzare ◊ in sa poesia no b'est sa matessi lógica de s'arréjonu de sa prosa ◊ fint a chistionu faghindhe un'arréjonu a sa bona ◊ cussu, si li dant contra, truncat s'arresonu ◊ cun cussu arresonu si aprovat s'assassíniu… nucleare! ◊ no fato mancu un'arrigionu intreu 2. sa zente fit totu in su passarissu a arregionu sighidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu raisonnement Ingresu reasoning Ispagnolu razonamiento Italianu ragionaménto, conversazióne Tedescu Überlegung, Gespräch.

arràgiu arràciu

arragliàre , vrb Definitzione pònnere o assentare cosa a ràglia, in órdine; finire sa ràglia, sa tenta, acabbare unu trebballu; nau in cobertantza, acabbare sa vida Sinònimos e contràrios arrengherai / mòrrere Ètimu srd.

arragnàda , nf: arrangiada, arranzada, arranzata Definitzione su arrangiare, pònnere o fàere méngius una cosa, su dha torrare de ndhe pòdere serbire Sinònimos e contràrios aconciadura, acónciu, arrangiadura, arrangiamentu Frases li apo dadu un'arranzada e como cussa cosa andhat bene ◊ ant allegatu duos mastros de muru po dare un'arranzata a sa domo Ètimu srd.

arragnàre , vrb: arrangiae, arrangiai, arrangiare, arrangiari, arrantzare, arranzare Definitzione aconciare o agiustare unu guastu, pònnere bene una cosa chi andhat male, su dha torrare de ndhe pòdere serbire; agatare comente si mediare in sa necessidade, a s'apretu; su si pònnere de acórdiu Sinònimos e contràrios abbessiare, acussertare, achidare 1, acodomai, aconciai, adaretzai, afrisciai, agghitire, assantai, assetiai / acodrare / ingeniai | ctr. guastai Maneras de nàrrere csn: arrangiai su contu = serrare sos contos; sant'arràngia = s'arte de si arranzare Frases tocat de arrangiai su liminaxu, ca imbrunchinaus ◊ su maistu de pannu arrangiàt is divisas ◊ at arranzau su connau in su letichedhu ◊ chi no arràngiu s'istarixedhu acabbat chi ndi arruit 2. sos pisedhos pro giogare a botza si fint arrangiados in sa carrela ◊ tui papa sa petza, gei mi arràngiu cun is ous ◊ pro campare, unu bandhidendhe si arranzat ◊ su póveru tocat chi si arranzet ◊ mamma si arranzabat a fàchere durcarias 3. bandat a domu de su meri, agiustant e brintat a pastori ◊ su meri at arrangiau su contu e dhi at donau is trexentus iscudus ◊ si as bisonzu, lea: cun su mere za mi arranzo deo! 4. massaja bona, si arranzat a fàghere de totu ◊ isse s'arràngiat a fàghere su mastruàscia ◊ a isse non li mancat s'ispíritu de sant'arràngia ◊ a su bisonzu fit a sant'arranza! Ètimu itl. arrangiare Tradutziones Frantzesu réparer Ingresu to repair Ispagnolu arreglar Italianu aggiustare, sistemare, industriarsi Tedescu reparieren, sich bemühen.

arragodài , vrb: arregodae, arregodai, arregodare, arregoldare, arregorai, arregordai, arregordare, arrigordai, arrogodai, recordare Definitzione portare presente in sa mente o batire a sa mente unu fatu o cosa passada de tempus (meda o pagu) Sinònimos e contràrios ammentai, subènnere | ctr. ilmentigare, scaresci Frases m'est arregordau ca…◊ dèu dhi pongu s'allomíngiu po mi arragodai mellus ◊ arragodaisindi ca no depeus portai traitzioni a nemus! ◊ po cantu apu a bivi m'at a arregordai ◊ s'apu nau custu poita arregodeis chi si nd'apu giai fuedhau ◊ no dh'arregoru, no! ◊ ti ant arregordai is fuedhus mius! Tradutziones Frantzesu se rappeler, se souvenir Ingresu to remember Ispagnolu acordar, recordar Italianu ricordare Tedescu sich erinnern.

arragódu , nm: arregodu, arregordu, arregoru, arrigordu, regodu Definitzione su ammentare; sa cosa passada chi si arregodat, chi abbarrat in sa mente; cosa chi si giaet po donu; fintzes pentzamentu, arreolu, idea de fàere calecuna cosa / no tènniri arregodu = andhare a su cumandhu e istentare a tropu, fintzas irmentigare sa promissa fata e pro cussu èssere de paga fide Sinònimos e contràrios ammentu, arregordàntzia, subenimentu / apinnicu, pedine, pensamentu | ctr. ilméntigu, scarescimentu Maneras de nàrrere csn: V.Pisanu Frases pítziat s'arregordu de is cumpàngius iscutulaus a terra de custu carru chi eus tirau de sempri (V.Pisanu)◊ a arregordu miu fiat diaici ◊ candu partis sordau teni arregordu de mei! ◊ gei tenis arregoru ca su dotori ti at nau de bufai su binu acuau!… 2. seu arrenneghendi cun Giuanni ca nci essit e no tenit arrigordu de ndi torrai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souvenir Ingresu remembrance Ispagnolu recuerdo Italianu ricòrdo Tedescu Erinnerung.

arragòlli , vrb: arregògliri, arregòllere, arregolli, arregòlliri, arregòxere, arregòxiri, arrigolli, recògliere* Definitzione pigare sa cosa, mescamente de terra, e pònnere in istrégiu, in calecunu logu totu impare; arrecire (cosa, gente), pigare una cosa chi giaet àtere; segundhu comente si narat, buscare cropos / pps. arregortu Sinònimos e contràrios acabidae, acoglire, acurumai, bòdhere, bodhire, tòdhere | ctr. fuliai, iscavulai, lassae Frases in custu tempus si arrigollit s'olia ◊ po arregòllere is frores mi at créfiu tempus meda 2. cussas ànimas in pena arregolleidhas Bosu, arriceidhas in sa santa glória! 3. piciochedhus, fei a bonus: labai ca arrigolleis! Tradutziones Frantzesu ramasser Ingresu to pick up Ispagnolu recoger Italianu raccògliere Tedescu aufheben.

arragólu , nm Definitzione su sorrogu de sa morte Sinònimos e contràrios sarragu Frases su malàidu est a filupendhe, dies e dies cun su tzúntziu de s'arragolu.

arragòne aragòni

arragonósu , agt Definitzione chi tenet o portat arragone Sinònimos e contràrios arrabbiosu, arrenignosu, bischiliosu, bischizosu, croconosu, febosu, felorosu, imbischigliau, ragiosu, stacosu, sutzuliu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bilieux Ingresu bilious Ispagnolu bilioso Italianu bilióso Tedescu gallig, jähzornig.

arragoràu , agt Sinònimos e contràrios astragau, astroradu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gelé Ingresu frozen Ispagnolu congelado Italianu ghiacciato Tedescu gefroren.

arragòre , nm: arregore, regore Definitzione fritu forte chi astrat totu Sinònimos e contràrios astra, astragore, àstragu, astraura, bedhia, belu, celexia, ghiàciu, marcóriu Frases cussos tudhos d'erva los at brusiados s'arragore ◊ fit totu ateterau dae s'arregore, apedicandhe nive Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ltn. rigore Tradutziones Frantzesu gel Ingresu intense cold Ispagnolu hielo Italianu gèlo Tedescu Frost.

arragòta , nf: arregota, arregolta, arregorta, arrigorta, regolta Definitzione su arregòllere; sa cosa chi si arregollet (fintzes matéria chi si faet in is segadas, in is freaduras); su tempus chi si arregollet sa cosa / a pagai a s'a. = a s'incunzada, candho s'incúngiat Sinònimos e contràrios acasàgiu / acogliera, assodhidura, cabigiulada, collia, collinzu, tódhida / ancúngia, incunzada / incunza Frases depiat èssere calchi ànima in giru chentza arregolta 2. bella fut sa lorantza e promitiat una bella arregorta ◊ s'iscapat tropu ranu a manu isolta podet fèrrere a sèmene su trigu e guastare totu s'arregolta (A.Casula)◊ in die de arregorta volat sa paza in bratzos de su ventu (T.Cherchi) 3. sa ferida dhi podit fai arregorta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu récolte Ingresu harvest Ispagnolu recogida, cosecha Italianu raccòlta, raccòlto Tedescu Sammlung, Ernte.

arràgu , nm Definitzione apretu mannu e malu, tupamentu de su gúturu po maladia o àteru Sinònimos e contràrios afocu, aprentu / sarragu Frases arragu malu s'at bidu, lampu! 2. un'arragu bellu de no podi fuedhai dh'essit pigau! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grande difficulté Ingresu big difficulty Ispagnolu apuro Italianu grande difficoltà Tedescu große Schwierigkeit.