apunghitài , vrb Definitzione arregòllere cosa a pagu a pagu, cun dificurtade Sinònimos e contràrios preulire, regutzulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre de côté Ingresu to scrape together Ispagnolu ahorrar, recoger poco a poco Italianu raggruzzolare Tedescu zusammensparen.

arrabassàre, arrabatàre , vrb: arrabatzare Definitzione cricare e arregòllere de totu, agiummai coment'e faendho a mundhadura Sinònimos e contràrios ammuntonae, arragolli Frases sunt cun martedhos, tenatzas, giaos, tàulas, totu su chi ant pótidu arrabatzare pro ndhe pesare su palcu ◊ s'àbbile arrabatzat porchedhos e anzones ◊ est arrabatzendhe peràulas e ditzos ◊ fala a bidha e arrabatza totu su chi podes ca inoghe tenimus fàmine! Ètimu ctl. arrabassar Tradutziones Frantzesu ramasser Ingresu to pick up Ispagnolu recoger Italianu raccògliere, racimolare Tedescu zusammenkratzen.

arragòlli , vrb: arregògliri, arregòllere, arregolli, arregòlliri, arregòxere, arregòxiri, arrigolli, recògliere* Definitzione pigare sa cosa, mescamente de terra, e pònnere in istrégiu, in calecunu logu totu impare; arrecire (cosa, gente), pigare una cosa chi giaet àtere; segundhu comente si narat, buscare cropos / pps. arregortu Sinònimos e contràrios acabidae, acoglire, acurumai, bòdhere, bodhire, tòdhere | ctr. fuliai, iscavulai, lassae Frases in custu tempus si arrigollit s'olia ◊ po arregòllere is frores mi at créfiu tempus meda 2. cussas ànimas in pena arregolleidhas Bosu, arriceidhas in sa santa glória! 3. piciochedhus, fei a bonus: labai ca arrigolleis! Tradutziones Frantzesu ramasser Ingresu to pick up Ispagnolu recoger Italianu raccògliere Tedescu aufheben.

bodhíre, bodhíri , vrb: budhire Definitzione arregòllere su frutu de sa mata, arregòllere cosa (fintzes abba) de terra (ma: bodhire dae terra = bodhire de sa mata abbarrandho prantaos in terra; collire dae terra = arregòllere sa cosa chi est in terra); arricire fintzes gente in domo; imparare a mente Sinònimos e contràrios acabidae, acoglire, arragolli, avodhie, bòdhere, fodhire, godhire, tòdhere / umpire, úmprere / imparai / imbestire 1 Maneras de nàrrere csn: bodhiri àcua = umprire abba; bodhiri soli = leare sole; bodhiri oru de una cosa = leare oru, ischire una cosa Frases bodhire ua, basolu, pumatas, moriscu, morisca, arantzu, issalada, rampos de cosa, frores ◊ in s'olivàriu dhoi at calincunu bodhendi olia 2. is óminis nci essint a iscudi olia e is féminas a ndi dha bodhiri ◊ cussu fait arrutu s'arrogu e bodhiu ◊ bodheindi is cartas de sa mesa! ◊ est andau a bodhiri linna in su monti ◊ candho essiant dea crésia, is nonnos betaiant in terra unu púngiu de sodhos e is pipios curriant a chie ndhe podiat bodhire de prus 3. si at bodhiu a totus che una famíglia ◊ torrat me in Cafàrnau, a su coru de tantis amigus chi dhu bodhint e dh'arricint che unu tesoru 4. mi bastat a dh'intendi una borta, sa cantzoni, po ndi dha bodhiri ◊ chi ndi bodhint oru is carabbineris, dhus arrestant! ◊ su carru si fut isciasciau ca dh'iant lassau in foras a bodhiri soli e àcua 5. su massau fut acostiandhosi a s'erriu po bodhiri abba 6. chi no fait atentzioni ndi dhu bodhit calicuna màchina passendi! Ètimu ltn. colligere Tradutziones Frantzesu cueillir, recueillir, ramasser, accueillir, saisir Ingresu to pick up Ispagnolu recoger, recolectar Italianu cògliere, raccògliere Tedescu pflücken, sammeln.

coglíre , vrb: acoglire, collire, colliri, cullire, goglire Definitzione aciapare o pigare cosa po dha pònnere, assentare o chistire totu a unu in istrégiu, o fintzes pigare o arrecire gente in calecunu apretu; foedhandho de cosas de imparare, tènnere o ischire a mente Sinònimos e contràrios acabarrare, acabidae, acasagiai, ammuntonae, arragolli, aunire, balanzare, chistie, frànghere, imparai, incungiai, ingòllere, remonire, tòdhere | ctr. frundhire, fuliare, lassare, bocare Maneras de nàrrere csn: collire su tempus, s'ora, su logu, collire fritu, refriu, tússiu, una maladia; cullire a unu chi dimandhat fémina = chèrrere a unu a maridu; collire sas carrugas = frànghere sas ancas, sos pes; collire s'olia a mesapare, a tres una = a pratziri in duus (metadi a su meri de is matas e metadi a chini ndi dh'arregollit), o in tres (duas partis a su meri e una a chini dh'arregollit) Frases bidet su frutu maduru vicinu però no giompet mai a lu coglire (L.Ilieschi)◊ tziu Zubanne depiat andhare a collire uliba ◊ uv'est cogliu su dinare? 2. est ammorandhe chin d-unu ma no l'ant galu culliu ◊ babbu s'ira la zuchet chin mecus, ca dia chèrrere cullire s'ammorau ◊ póveru fit, ma si l'ant collidu ◊ est preíderu iscontzu, ma nois nos lu coglimus, fiza mia! ◊ est fura a si collire sa cosa antzena! ◊ a issos lis aiant collitu sas istàntzias mentzus chi bi aiant ◊ a su ci apu cumpréndhiu, Doloreta est peri disposta a ti colliri 3. sa fémina ndhe at collidu sos trastes istérridos ◊ sa robba neta cheret collida a su guardarobba 4. si benit mancu su balanzu tuo, como collo fintzas deo in su cusinzu 5. de sas voches chi at ghetatu s'at cullitu su bichinatu ◊ sos mazores de sa bidha si fint collitos pro picare una detzisione 6. est de bona memória: si l'intendhet una borta ebbia, sa cantone, ndhe la collit totu Ètimu itl. cògliere Tradutziones Frantzesu ramasser, recueillir Ingresu to receive, to collect Ispagnolu recoger, acoger Italianu raccògliere, accògliere Tedescu auflesen, aufnehmen.

istecàre , vrb: istegare, stegae Definitzione arregòllere, istacare sa tega sicada o sicandho de sa canna de sa fae, de su cannàile de su pisu, de su prisuche / istecare fàulas = contai fàulas Sinònimos e contràrios iscoinai 2. no credetas chi siepo contanne fàulas, ca geo no n'isteco mai! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu écosser Ingresu to shell Ispagnolu recoger las vainas de las legumbres Italianu sbaccellare Tedescu aushülsen.

recògliere , vrb: arragolli, regògliere, regòllere, regòlliri Definitzione ingòllere sa cosa, mescamente pigandhodha de terra, e pònnere in calecunu logu o istrégiu totu impare; acasagiare gente, arrecire a domo, pigare e chistire una cosa chi giaet àtere; batire, torrare a domo / pps: recortu, regoltu; indic. 1ˆ p. sing. regorzo; cong. 3ˆ p. sing. regolzat Sinònimos e contràrios acabidae, acoglire, acurumai, arregoglire, bòdhere, bodhire, tòdhere / recoire, recòrdere | ctr. fuliai, lassae Maneras de nàrrere csn: regòlliri su partu = atèndhere a sa fémina parturindhe; regòlliri su respiru = torrare àlidu; regòlliri is puntus = tènnere sos puntos de unu triballu téssidu pro no s'iscontzare; (nadu de unu tumore, de fruschedha) regòlliri = martzire Frases l'ant aciapadu rutu in mesu de su ludu: sa zente est curta e ndhe l'ant regortu (P.Masia)◊ s'istadu italianu nachi est de sos prus ricos e no est bonu a regòllere vintimiza Albanesos! ◊ sos carabbineris li ant postu sos ferros, a su mortore, e che l'ant regortu 2. donzi sero regolliat cun d-una imbreaghera niedha ◊ fit regortu a bidha pagu tempus dae sa Líbbia ◊ sos mortos che los ant recortos a bidha ◊ m'importat chi custa terra nostra nos regolzat totus Tradutziones Frantzesu ramasser, retirer Ingresu to pick up, to gather, to shelter, to withdraw Ispagnolu recoger Italianu raccògliere, ritirare Tedescu sammeln, aufnehmen, abholen.

remoníre , vrb: arremonire, remuire, remunire, rimonire, rimunire Definitzione pònnere apostu o in assentu sa cosa, su logu; arregòllere, assentare a una parte sa cosa a manera de no èssere in mesu a istrobbu o, foedhandho de gente, istare in domo (o fintzes recuire), lassare su giru, lassare in pàusu is àteros / ind. pres. 1ˆp. sing. remono, remonzo, 2u passau 3ˆp. sing. remunzeit Sinònimos e contràrios allichidie, assetiai / acampaniare, acoglire, aconciai, allogae, arratirai, chistie, coltoire, frànghere, incungiai, partare, transiri 1 / contoniai, ghirare, recoire Frases cheret remonidu su logu ca est totu betadu apare 2. finas cussos de s'opositzione, remonzendhe s'imbídia in cumplimentos e istrintas de manu, l'ant pienu de cunsizos ◊ isse ndh'est remunindhe cada mese de bellos papajolos, trabballandhe! 3. fizu tuo depet abbarrare allargu dae fiza mea, e si issu no si remonit za bi pesso deo a l'adderetare! ◊ tres istajones istas remunidu: essis ebbia in s'istajone bella ◊ ti ses fatu santu eremitanu in calchi gruta bene remonidu? (P.Casu)◊ su trigu ndhe lu messo e lu remonzo ◊ remonie sos canes ca soe ghetandhe a ube sezis bois! ◊ a lu lassas su ballare e ti remunis a domo?! 4. sa zente fit totu remunindhe a bidha su sero ◊ remuindhe ses?! Tradutziones Frantzesu ranger, retirer, conserver Ingresu to tidy (up), to keep Ispagnolu arreglar, recoger Italianu rassettare, ritirare, conservare Tedescu aufräumen, wegräumen, sich zurückziehen, aufbewahren.

«« Torra a chircare