A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

arragiolàre , vrb: arrajolare, arregiolare 1, arrejolare Definition ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare meda Synonyms e antonyms arragiolire, arraulare / airai, arrannegai, inchietae Sentences currendhe avatu meu che arrejoladu, si est postu a mi sighire ◊ mi apo fatu sa lista de sas persones chi, si arrajolo, devo mossigare! 2. cusse marranu de l’intzugliare ca si arrejolaiat che cane! ◊ issa no cheriat seguzada ca si arregiolaiat che batu (M.Danese) Etymon ltn. rabies Translations French être atteints de la rage English to catch rabies Spanish rabiar Italian prèndere la ràbbia German sich die Tollwut zuziehen.

arragiolídu , pps, agt: arrajolidu, arraxulidu Definition de arragiolire; chi est arrennegau meda Synonyms e antonyms arragioladu, infeliu 2. manu arrajolida e incainada, semenadora de fele! ◊ andhat a li pònnere sa manu in palas pro lu cufortare e si li girat che cane arraxulidu Translations French furieux English rabid, furious Spanish rabioso Italian rabbióso German tollwütig.

arragiolíre , vrb: arrajolire, arrazolire, arrejolire Definition ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare che cane arrajoladu Synonyms e antonyms arragiolare* / achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai, insutzuligai, intziminire, renignai Sentences dae atentu ca cussu cane est arrejolidu! 2. candho li at nadu sa veridade si est arrazolidu Translations French se mettre en colère English to rage Spanish padecer la rabia, encolerizarse Italian contrarre la ràbbia, arrabbiarsi German sich die Tollwut zuziehen, zornig werden.

arragiólu , nm: arrajolu, ragiolu Definition genia de maladia apicigosa chi benit mescamente a is canes, ma chi podet apicigare fintzes a sa gente (de is canes o àteros animales impestaos): leat a is céllulas de su crebedhu, unu si ammàchiat (timet s'abba, s'ària) e si morit (si no si curat in tempus, cun vacinu, cun innetzione antiràbbica, giaendho a su virus sa manera de lòmpere a su crebedhu); in cobertantza, arrennegu forte, genia de pentzamentu malu, ifadosu, dolore chi tirat a longas Synonyms e antonyms arràbbiu, arrajoladura / afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu 2. lis mintei ódiu pro su chi mi aiant fatu e s’arragiolu non mi lassait in pasu Scientific Terminology mld Etymon srd. Translations French rage, hydrophobie, obsession English rage, hydrophobia, obsession Spanish rabia, hidrofobia, desasosiego Italian ràbbia, idrofobìa, smània German Tollwut, Erregung.

arragionàre , vrb: arraxonai, arregionai, arregionare, arrejonare, arresionare, arresonare, arrexonai, arrexonare, raxonai Definition foedhare cricandho e cunsiderandho totu is puntos de una chistione, de un'argumentu; chistionare, istare a chistionu; su chistionare, su chistionu / pps. arrexonau (agt. = chi arrexonat, chi cunsiderat is cosas) Synonyms e antonyms allecare, chistionai, cuntrastare, faedhare, negossare Sentences cantos ndh'apo arragionadu, totugantos li essint in favore ◊ assumancus bosatrus eis a arraxonai! ◊ arrejonendhe a sa dereta, sos bios depent istare che bios ◊ incomintzo a l'arrejonare, ma issa timiat sa zente ◊ sa mente arresonanno bene l'usa che persone chi at firmu su sentidu ◊ l'aia finas a disizu de arresonare cun calicunu!◊ tui no arregionas, paris pigada de machiori! ◊ pensa meda e faedha pagu: pònemi mente, ístadi cagliadu e impara a cagliare arrejonendhe! (Cubeddu) 2. Gesús e Santu Perdu arrexonànt, camminendi, de is cosas de su mundu ◊ l'at bidu e l'at arrejonadu ◊ mi ammento candho fia minoredhu arrejonandhe cun zente antziana ◊ si cramaiat sa cane afaca arrejonèndhela che a unu cristianu (A.S.Fais)◊ beni ca ti chelzo arrexonare! 3. custos sunt arregionares geniosos Etymon itl. Translations French discuter, raisonner English to conver Spanish hablar, discutir Italian ragionare, discórrere German sprechen über

arragiónu , nm: arregionu, arrejonu, arréjonu, arréjunu, arresionu, arresonu, arrexonu, arréxonu, arrigionu Definition su cunsiderare bene dónnia cosa de una chistione, foedhandho o pentzandho; su foedhare de calecuna chistione Synonyms e antonyms arregionamentu, chistionu, cuntrastu, negóssiu Idioms csn: a. a fune longa = chi colat totu pellargu, pro torrare pustis a su contu; rugare s'a. = firmaisí de chistionai; leare s'a. = fuedhai de ccn. cosa o chistioni; favedhare a arréjonu pasatu = abbellu abbellu, chentza presse Sentences tocat, ch'intrat in arregionu e resultat a che los dispatzare ◊ in sa poesia no b'est sa matessi lógica de s'arréjonu de sa prosa ◊ fint a chistionu faghindhe un'arréjonu a sa bona ◊ cussu, si li dant contra, truncat s'arresonu ◊ cun cussu arresonu si aprovat s'assassíniu… nucleare! ◊ no fato mancu un'arrigionu intreu 2. sa zente fit totu in su passarissu a arregionu sighidu Etymon srd. Translations French raisonnement English reasoning Spanish razonamiento Italian ragionaménto, conversazióne German Überlegung, Gespräch.

arràgiu arràciu

arragliàre , vrb Definition pònnere o assentare cosa a ràglia, in órdine; finire sa ràglia, sa tenta, acabbare unu trebballu; nau in cobertantza, acabbare sa vida Synonyms e antonyms arrengherai / mòrrere Etymon srd.

arragnàda , nf: arrangiada, arranzada, arranzata Definition su arrangiare, pònnere o fàere méngius una cosa, su dha torrare de ndhe pòdere serbire Synonyms e antonyms aconciadura, acónciu, arrangiadura, arrangiamentu Sentences li apo dadu un'arranzada e como cussa cosa andhat bene ◊ ant allegatu duos mastros de muru po dare un'arranzata a sa domo Etymon srd.

arragnàre , vrb: arrangiae, arrangiai, arrangiare, arrangiari, arrantzare, arranzare Definition aconciare o agiustare unu guastu, pònnere bene una cosa chi andhat male, su dha torrare de ndhe pòdere serbire; agatare comente si mediare in sa necessidade, a s'apretu; su si pònnere de acórdiu Synonyms e antonyms abbessiare, acussertare, achidare 1, acodomai, aconciai, adaretzai, afrisciai, agghitire, assantai, assetiai / acodrare / ingeniai | ctr. guastai Idioms csn: arrangiai su contu = serrare sos contos; sant'arràngia = s'arte de si arranzare Sentences tocat de arrangiai su liminaxu, ca imbrunchinaus ◊ su maistu de pannu arrangiàt is divisas ◊ at arranzau su connau in su letichedhu ◊ chi no arràngiu s'istarixedhu acabbat chi ndi arruit 2. sos pisedhos pro giogare a botza si fint arrangiados in sa carrela ◊ tui papa sa petza, gei mi arràngiu cun is ous ◊ pro campare, unu bandhidendhe si arranzat ◊ su póveru tocat chi si arranzet ◊ mamma si arranzabat a fàchere durcarias 3. bandat a domu de su meri, agiustant e brintat a pastori ◊ su meri at arrangiau su contu e dhi at donau is trexentus iscudus ◊ si as bisonzu, lea: cun su mere za mi arranzo deo! 4. massaja bona, si arranzat a fàghere de totu ◊ isse s'arràngiat a fàghere su mastruàscia ◊ a isse non li mancat s'ispíritu de sant'arràngia ◊ a su bisonzu fit a sant'arranza! Etymon itl. arrangiare Translations French réparer English to repair Spanish arreglar Italian aggiustare, sistemare, industriarsi German reparieren, sich bemühen.

arragodài , vrb: arregodae, arregodai, arregodare, arregoldare, arregorai, arregordai, arregordare, arrigordai, arrogodai, recordare Definition portare presente in sa mente o batire a sa mente unu fatu o cosa passada de tempus (meda o pagu) Synonyms e antonyms ammentai, subènnere | ctr. ilmentigare, scaresci Sentences m'est arregordau ca…◊ dèu dhi pongu s'allomíngiu po mi arragodai mellus ◊ arragodaisindi ca no depeus portai traitzioni a nemus! ◊ po cantu apu a bivi m'at a arregordai ◊ s'apu nau custu poita arregodeis chi si nd'apu giai fuedhau ◊ no dh'arregoru, no! ◊ ti ant arregordai is fuedhus mius! Translations French se rappeler, se souvenir English to remember Spanish acordar, recordar Italian ricordare German sich erinnern.

arragódu , nm: arregodu, arregordu, arregoru, arrigordu, regodu Definition su ammentare; sa cosa passada chi si arregodat, chi abbarrat in sa mente; cosa chi si giaet po donu; fintzes pentzamentu, arreolu, idea de fàere calecuna cosa / no tènniri arregodu = andhare a su cumandhu e istentare a tropu, fintzas irmentigare sa promissa fata e pro cussu èssere de paga fide Synonyms e antonyms ammentu, arregordàntzia, subenimentu / apinnicu, pedine, pensamentu | ctr. ilméntigu, scarescimentu Idioms csn: V.Pisanu Sentences pítziat s'arregordu de is cumpàngius iscutulaus a terra de custu carru chi eus tirau de sempri (V.Pisanu)◊ a arregordu miu fiat diaici ◊ candu partis sordau teni arregordu de mei! ◊ gei tenis arregoru ca su dotori ti at nau de bufai su binu acuau!… 2. seu arrenneghendi cun Giuanni ca nci essit e no tenit arrigordu de ndi torrai Etymon srd. Translations French souvenir English remembrance Spanish recuerdo Italian ricòrdo German Erinnerung.

arragòlli , vrb: arregògliri, arregòllere, arregolli, arregòlliri, arregòxere, arregòxiri, arrigolli, recògliere* Definition pigare sa cosa, mescamente de terra, e pònnere in istrégiu, in calecunu logu totu impare; arrecire (cosa, gente), pigare una cosa chi giaet àtere; segundhu comente si narat, buscare cropos / pps. arregortu Synonyms e antonyms acabidae, acoglire, acurumai, bòdhere, bodhire, tòdhere | ctr. fuliai, iscavulai, lassae Sentences in custu tempus si arrigollit s'olia ◊ po arregòllere is frores mi at créfiu tempus meda 2. cussas ànimas in pena arregolleidhas Bosu, arriceidhas in sa santa glória! 3. piciochedhus, fei a bonus: labai ca arrigolleis! Translations French ramasser English to pick up Spanish recoger Italian raccògliere German aufheben.

arragólu , nm Definition su sorrogu de sa morte Synonyms e antonyms sarragu Sentences su malàidu est a filupendhe, dies e dies cun su tzúntziu de s'arragolu.

arragòne aragòni

arragonósu , agt Definition chi tenet o portat arragone Synonyms e antonyms arrabbiosu, arrenignosu, bischiliosu, bischizosu, croconosu, febosu, felorosu, imbischigliau, ragiosu, stacosu, sutzuliu Etymon srd. Translations French bilieux English bilious Spanish bilioso Italian bilióso German gallig, jähzornig.

arragoràu , agt Synonyms e antonyms astragau, astroradu Etymon srd. Translations French gelé English frozen Spanish congelado Italian ghiacciato German gefroren.

arragòre , nm: arregore, regore Definition fritu forte chi astrat totu Synonyms e antonyms astra, astragore, àstragu, astraura, bedhia, belu, celexia, ghiàciu, marcóriu Sentences cussos tudhos d'erva los at brusiados s'arragore ◊ fit totu ateterau dae s'arregore, apedicandhe nive Scientific Terminology tpm Etymon ltn. rigore Translations French gel English intense cold Spanish hielo Italian gèlo German Frost.

arragòta , nf: arregota, arregolta, arregorta, arrigorta, regolta Definition su arregòllere; sa cosa chi si arregollet (fintzes matéria chi si faet in is segadas, in is freaduras); su tempus chi si arregollet sa cosa / a pagai a s'a. = a s'incunzada, candho s'incúngiat Synonyms e antonyms acasàgiu / acogliera, assodhidura, cabigiulada, collia, collinzu, tódhida / ancúngia, incunzada / incunza Sentences depiat èssere calchi ànima in giru chentza arregolta 2. bella fut sa lorantza e promitiat una bella arregorta ◊ s'iscapat tropu ranu a manu isolta podet fèrrere a sèmene su trigu e guastare totu s'arregolta (A.Casula)◊ in die de arregorta volat sa paza in bratzos de su ventu (T.Cherchi) 3. sa ferida dhi podit fai arregorta Etymon srd. Translations French récolte English harvest Spanish recogida, cosecha Italian raccòlta, raccòlto German Sammlung, Ernte.

arràgu , nm Definition apretu mannu e malu, tupamentu de su gúturu po maladia o àteru Synonyms e antonyms afocu, aprentu / sarragu Sentences arragu malu s'at bidu, lampu! 2. un'arragu bellu de no podi fuedhai dh'essit pigau! Etymon srd. Translations French grande difficulté English big difficulty Spanish apuro Italian grande difficoltà German große Schwierigkeit.