A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

desinò , avb Sinonimi e contrari deghinò, sinoncas Frasi cussu no tenit gana de trabballai, desinò su postu dh'iat giai agatau.

desintragnài , vrb rfl: disintragnai Definizione bogare de is intragnas, su si fàere in bàtoro, fàere dónnia ifortzu o sacrifíciu po ccn. Sinonimi e contrari smeraisí Frasi isculta su lamentu chi ti fato, de coro su rigore disintragna! Etimo spn. desentrañarse.

desinúnca dassinúncas

desizàre , vrb: addisigiai, disigiai, disigiare, disigliai, disilgiai, disillai, disixae, disizare Definizione pentzare a calecuna cosa po dha tènnere, fàere disígios Sinonimi e contrari abbramire, apitare, bòliri, chèrrere Frasi Bona Pasca cun pragere e cuntentu comente disigiais! ◊ nci fiat una borta un'ómini chi disigiàt de si arricai ◊ augurandu totu su chi disillais! ◊ bos pregamus cantu disizades ◊ isse addaghi disizat una cosa est puntu e mortu! ◊ candho unu est sididu disizat s'abba ◊ como che frundhis sa cosa, ca ses mascadu, ma candho irfàmigas za l'as a disizare! ◊ apo disigiau cosas vonas ◊ un'aràngiu ge fia disigendidhu! Etimo ctl. desitjar Traduzioni Francese désirer Inglese to wish, to want, would like Spagnolo desear Italiano desiderare Tedesco wünschen.

desizàu , pps, agt Definizione de desizare Sinonimi e contrari chérfidu.

desizósu , agt: disigiosu, disigliosu, disillosu, disixosu, disizosu Definizione chi est disigiandho, chi est in disígiu, chi bolet ccn. cosa fintzes chi no depet, chi dhi arrechedet Sinonimi e contrari apendhitziau, arravanadu, ganosu, imbozadu, inganatzidu, inganidu, ingudroniu / cdh. disiciosu Frasi totus mirant a tie, o bella nue, pro chi s'abba bramada iscapes a sa terra disizosa ◊ custa terra est disigiosa ca est de diora meda chentza de trabballai ◊ semper disigiosu deo istau faenno certos disígios cena lè ◊ toca, seidí ca seu disigiosa de ti fuedhai! Etimo srd. Traduzioni Francese désireux Inglese desirous Spagnolo deseoso Italiano desideróso Tedesco verlangend, sehnsüchtig.

desízu , nm: disígiu, disígliu, disílgiu, disillu, disitzu, disixu, disizu Definizione su disigiare, bòllere calecuna cosa; sa cosa disigiada; mància de sa pedhe Sinonimi e contrari ànsia, apicónia, apitu, bolla, gana / cdh. disíciu Modi di dire csn: disígius de fémmia impedia = cosas chi disizat una ràida, unu pagu foras de su normale, e fintzas una zenia de marcos chi essint in sa pedhe a sa criadura de naschidorzu; d. de cani malàdiu = disizu unu pagu macu, raru, de cosas chi no si tenent; fàghere unu d. = disigiai; catzare, vocare, istudai su d. = torraisí disígiu de una cosa, bogaisindi unu disígiu; acantzare unu d. = resessire a tènnere su chi si est disizadu; tènniri una cosa a disígiu = èssere disizèndhela dae meda; èssere a d. o in d. de ccn. cosa = disigiaidha ca serbit, ammancat, est paga; a disígiu de!… = apo, as, at, amus, e gai, coloviadu, cascaviadu (ccn., ccn cosa) a tropu!, nos semus irbulados de…; fai una cosa a d. = apustis de l'àere disizada meda; mòrrere, morririsí de su d. = àere una gana maca de carchi cosa Frasi cussu est disillu chi podit acansai ◊ su disizu meu est a bídere a tie ◊ pro si catzare totu sos disizos, mancu sa domo de sos afoghizos solit sa zente gai visitare! ◊ bogamindi su disígiu, chi t'isposu! ◊ custus giòvunus no tenint perunu disílgiu bonu 2. est pena manna su ti biri a disígiu! ◊ a prandi eus fatu frégua istufara: dha tenestis própiu a disígiu! ◊ depu portai totu su matzàmini lissiau: tanti gei mi ndi seu pesau una borta po disígiu, pigau a cagaredha!…◊ semus a disizu fintzas de erbuzu, pro no andhare a ndhe collire ◊ fintzas a disizu de abba semus, inoghe! ◊ a disígiu de nci èssi sodraus!… stupamincedhus! Etimo ctl. desitj Traduzioni Francese désir Inglese wish Spagnolo gana (f), deseo, antojo Italiano desidèrio Tedesco Wunsch, Hautfleck.

deslúxiri , vrb Definizione fàere una figura pagu bella, no cumpàrrere, no lúghere Sinonimi e contrari iscumpàrrere | ctr. lúchere Etimo spn. deslucir.

deslúxiu , pps, agt Definizione de deslúxiri; chi no faet figura bella, chi no lughet, no faet onore.

desmerèsciri demerèssere

desmuronài , vrb Definizione su che calare unu muroni, una trema, sa terra de asuba a giosso a muntone mannu Sinonimi e contrari immarginare, irrainare, irribbare, istremenare, sfossonai, smuronai Etimo spn. Traduzioni Francese ébouler, s'ébouler Inglese to slide (down) Spagnolo desmoronar Italiano smottare, franare Tedesco abrutschen.

desnudài , vrb Definizione bogare sa bestimentu Sinonimi e contrari innudare, spogiai, spollincai | ctr. bestire Etimo spn. Traduzioni Francese dénuder Inglese to denude Spagnolo desnudar Italiano denudare Tedesco entkleiden (sich).

desnudésa , nf Definizione su èssere chentza bestimentu nudha Sinonimi e contrari nudesa Etimo spn. desnudez.

desogài , vrb: disaogae, disaogai, disaogare, disaugare, disogai Definizione gosare disaogu, istare a divertimentu Sinonimi e contrari disocai, diveltire, ispassiare, isvrasiare, sdisogai, spreviai, sulassai Frasi aggràssias chi in custa bella die est pótia andhare a si disaogare! ◊ pro la disaugare li at contau sa balentia chi li fit capitada ◊ si est cagliada, como, no cantat piús, no si podet piús disaogare ◊ is piciochedhos si furint disaogaos meda Etimo spn. desahogar Traduzioni Francese s'amuser Inglese to enjoy oneself, to take one's mind off Spagnolo divertirse, entretenerse Italiano divertirsi, svagarsi Tedesco sich unterhalten.

desógu , nm: disaocu, disaogu, disaugu, disocu, disogu Definizione cosa chi si faet po istare alligros, cuntentos, chentza pentzamentos / fàchere una cosa a disaugu = a discassu, chentza presse Sinonimi e contrari arrecreu, desviu, dirvagu, diveltimentu, giogu, irbelegu, ispàssiu, ispidientu, sdisogu, spréviu | ctr. matana, tormentu, trabballu Frasi sos contos no sunt beros ma s'ómine los at imbentaos pro disaogu suo ◊ pupa, ses tue su disaogu, su giogu chi rendhet dulche sa vida! ◊ su segnor feudatàriu pro disaogu andhat a cicisbeare (F.I.Mannu)◊ acabbau su trabballu, cussa fit s'ora de su disaogu ◊ angasi si nce colaiant su merie, bastu de abbarrarent paris, ca su disaogu fut cussu Etimo spn. desahogo Traduzioni Francese amusement, distraction Inglese amusement, recreation Spagnolo distracción (f), pasatiempo Italiano sollazzo, ricreazióne, svago Tedesco Ausspannung, Zeitvertreib.

desònra , nf: disondra Definizione css. cosa chi pòngiat male de unu, chi dhi faet essire fama mala, dhi leat s'onore o dhi faet dannu Sinonimi e contrari bergugna, desdoru, disonore | ctr. ondra, unore Frasi pro contu meu, no bi at disondra piús fea de cussa Etimo spn. deshonra.

desortài , vrb Definizione leare o fàere pèrdere sa sorte, sa fortuna, a unu.

desossài , vrb Definizione istacare sa prupa de s'ossu, bogàreche is ossos a sa petza Sinonimi e contrari idossinare, irdossorae, isossare.

despintài , vrb: dispintai, dispintare Definizione fàere sa finta de no ischire, fàere a bíere o fàere a crèdere de no ndh'ischire nudha de una chistione, cuare sa beridade, betàresi a… (tontu, macu), agiummai coment'e ammostare una bisura (pinta) diferente; dhue at logu chi bolet nàrrere a s'istorrare, cambiare o fàere cambiare idea po comente unu iat decídiu Sinonimi e contrari fínghere / ibbortare, istorrai Frasi Nannedhu dispintat totu sa die e a su sero si cumbinchet chi sa bardana est resissia: ma no est gai (N.Mureddu)◊ Luisi tantu po dispintare at tirau a su tzilleri e zira zira che sont daos in d-una tropichedha de pitzinnas ◊ non podis dispintai sempri! 2. sa mama est in crica de che dhu dispintare de si cojare Etimo spn. Traduzioni Francese feindre, dissimuler Inglese to pretend, to dissimulate Spagnolo fingir, disimular, despintar Italiano fìngere, dissimulare Tedesco vortäuschen.

desposàre , vrb Definizione fàere sa funtzione e sa festa de s'isposóngiu leandho pobidhu o pobidha Sinonimi e contrari afidare, cogiare, cojubare, isposai Etimo spn. desposar.