dormíu , pps, agt Definitzione de dormire; chi est dormindho; nau de chie no est giaendho o costumat a no giare atentzione comente si tocat, o chi tenet tropu pagu presse in is fainas Sinònimos e contràrios sonniciosu | ctr. ischidadu, schidu Maneras de nàrrere csn: drommidu che púdidu = aici meda de pàrriri unu mortu de diora (chi pudescit), dromiu che porcu; fai su drommiu = fàghere su tontu; sèmene dormiu = betadu in sa terra ma ancora a nàschere pro s'assutore Frases apo drommidu pro su piús suta de calchi àlvure ◊ citidi, sonnigosu, ca tue ti ses crocau e drommiu! ◊ su frari piticu, candu at papau, si nc’est drommiu ◊ innantis de bessiri emu dormiu cuatru o cincu oras ◊ istanote no bi amus drommidu nudha! 2. fia drommidu a supa ma mi ndhe at ischidadu su treghentu de su riu ◊ fit nessi duas oras drommidu che púdidu.
dorriminzòla , nf Definitzione unu de is tantos númenes de sa natura de s'ómine Sinònimos e contràrios cozona, dòrrola, ghignu 1, grunilla, minca, pica 3, pigliona, piola 2, pisseta, pitzota.
dòrrola , nf Definitzione sa natura de s'ómine Sinònimos e contràrios cozona, doddoredha, ghignu 1, grunilla, minca, pica 3, pillica, pigliona, piola 2, pisseta, pitzota Terminologia iscientìfica crn.
dorròntza , nf Definitzione bardúfola, genia de giogu Sinònimos e contràrios badhadrufa, badrufa, marrócula Frases sos pitzinnos sunt zocanne cun sas dorrontzas Terminologia iscientìfica ggs.
dorrulódhu , nm Definitzione bardúfola istrígile, fine, longa Sinònimos e contràrios madharone Terminologia iscientìfica ggs.
dorsàle , agt Definitzione nau de su filu de s'ischina: ispina d. (is ossos).
dortidúdine , nf Definitzione
su èssere trevessos, trotos, su no èssere bonos a cunsiderare (o su no bòllere cunsiderare) is cosas e giare arrexone a chie dha tenet
Sinònimos e contràrios
arrevesciori,
dortine,
revessidade,
revessura,
revessiu,
tortíghine,
trotímene
| ctr.
sabiesa
Frases
lampu ca ndhe zughet, de dortidúdine, cussu, est abberu: mancu a fune afilat!
Tradutziones
Frantzesu
sottise
Ingresu
silliness
Ispagnolu
estupidez
Italianu
stoltézza
Tedescu
Unklugheit.
dortímine , nm: trotímene Definitzione
su èssere trevessos, trotos, su no èssere bonos o no bòllere cunsiderare e ne fàere is cosas giustas e giare arrexone a chie dha tenet
Sinònimos e contràrios
arrevesciori,
dortidúdine,
tortíghine
| ctr.
giustidadi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
injustice
Ingresu
injustice
Ispagnolu
terquedad,
s.t. de una persona torcida
Italianu
ingiustìzia
Tedescu
Unbilligkeit,
Unklugheit.
dortíne , nm: torteine Definitzione su èssere trevessos / leàrela in d. = a trotu, a su contràriu, no bòllere cumprèndhere Sinònimos e contràrios dortidúdine, trotímene | ctr. sabiesa Frases addaghi la leant in dortine no bi at aficu, cun custos vetzos! Ètimu srd.
dórtu dóltu
dórtziu , pps Definitzione de dòlere Sinònimos e contràrios dólidu, dófidu, dóssiu, incréschidu.
dòsa , nf: dose, dosi Definitzione tanti de una cosa, de una sustàntzia, de pònnere, de pigare o de giare Frases custus giòvunus funt isbandaus, aspetendi s'amigu cun sa dosa de sa droga, sa dosa chi podit èssi s'úrtima!
dosadòre , nm Definitzione genia de misura.
dosadúra , nf Definitzione su dosare, su istabbilire is doses, su tanti de giare, de pònnere, de pigare, de una cosa.
dosàre , vrb Definitzione
su istabbilire is doses, su tanti de giare, de pònnere, de pigare de una cosa
Tradutziones
Frantzesu
doser
Ingresu
to dose
Ispagnolu
dosificar
Italianu
dosare
Tedescu
abmessen,
dosieren.
dòse dòsa
doséliu , nm: dusellu Definitzione
genia de pabaglione de lussu, poderau in artu cun bàtoro fustes, po bogare su Santíssimu in crufessone; genia de istúgiu o isfera de chéjia, de oro, po pònnere in s’artare o portare in crufessone su Santíssimu
Sinònimos e contràrios
baldachinu,
impàliu,
pàliu 1,
subacelu
/
espositóriu,
tusedhu
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
ostensoir
Ingresu
monstrance
Ispagnolu
dosel,
ostensorio
Italianu
ostensòrio
Tedescu
Monstranz.
dòsi dòsa
dosína , nf: dusina,
duzina,
giugina,
tozina,
zozina* Definitzione
dóighi, su tanti de dóighi
Sinònimos e contràrios
dóichi,
giussina
Maneras de nàrrere
csn:
ponnirisí in duzina = fichirisí aundi no cumbenit, inue no tocat; de unu pragere una dusina! = si acetat mi faet praxere, si no acetat mi ndhe faet unu prus mannu
Frases
is féminas in s'ierru andànt a bendi una dusina de pillonis de tàcula ◊ in s'aposentu dhue apu postu una mesu dusina de cadiras
2.
dèu aspetandudí… e tui postu de dusina, mancu dolori de conca!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
douzaine
Ingresu
dozen
Ispagnolu
docena
Italianu
dozzina
Tedescu
Dutzend
dossighédhu , nm Definitzione min. de dossu: dossu, carena minore, de piciochedhu.