A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

dormíu , pps, agt Definizione de dormire; chi est dormindho; nau de chie no est giaendho o costumat a no giare atentzione comente si tocat, o chi tenet tropu pagu presse in is fainas Sinonimi e contrari sonniciosu | ctr. ischidadu, schidu Modi di dire csn: drommidu che púdidu = aici meda de pàrriri unu mortu de diora (chi pudescit), dromiu che porcu; fai su drommiu = fàghere su tontu; sèmene dormiu = betadu in sa terra ma ancora a nàschere pro s'assutore Frasi apo drommidu pro su piús suta de calchi àlvure ◊ citidi, sonnigosu, ca tue ti ses crocau e drommiu! ◊ su frari piticu, candu at papau, si nc’est drommiu ◊ innantis de bessiri emu dormiu cuatru o cincu oras ◊ istanote no bi amus drommidu nudha! 2. fia drommidu a supa ma mi ndhe at ischidadu su treghentu de su riu ◊ fit nessi duas oras drommidu che púdidu.

dorriminzòla , nf Definizione unu de is tantos númenes de sa natura de s'ómine Sinonimi e contrari cozona, dòrrola, ghignu 1, grunilla, minca, pica 3, pigliona, piola 2, pisseta, pitzota.

dòrrola , nf Definizione sa natura de s'ómine Sinonimi e contrari cozona, doddoredha, ghignu 1, grunilla, minca, pica 3, pillica, pigliona, piola 2, pisseta, pitzota Terminologia scientifica crn.

dorròntza , nf Definizione bardúfola, genia de giogu Sinonimi e contrari badhadrufa, badrufa, marrócula Frasi sos pitzinnos sunt zocanne cun sas dorrontzas Terminologia scientifica ggs.

dorrulódhu , nm Definizione bardúfola istrígile, fine, longa Sinonimi e contrari madharone Terminologia scientifica ggs.

dorsàle , agt Definizione nau de su filu de s'ischina: ispina d. (is ossos).

dortidúdine , nf Definizione su èssere trevessos, trotos, su no èssere bonos a cunsiderare (o su no bòllere cunsiderare) is cosas e giare arrexone a chie dha tenet Sinonimi e contrari arrevesciori, dortine, revessidade, revessura, revessiu, tortíghine, trotímene | ctr. sabiesa Frasi lampu ca ndhe zughet, de dortidúdine, cussu, est abberu: mancu a fune afilat! Traduzioni Francese sottise Inglese silliness Spagnolo estupidez Italiano stoltézza Tedesco Unklugheit.

dortímine , nm: trotímene Definizione su èssere trevessos, trotos, su no èssere bonos o no bòllere cunsiderare e ne fàere is cosas giustas e giare arrexone a chie dha tenet Sinonimi e contrari arrevesciori, dortidúdine, tortíghine | ctr. giustidadi Etimo srd. Traduzioni Francese injustice Inglese injustice Spagnolo terquedad, s.t. de una persona torcida Italiano ingiustìzia Tedesco Unbilligkeit, Unklugheit.

dortíne , nm: torteine Definizione su èssere trevessos / leàrela in d. = a trotu, a su contràriu, no bòllere cumprèndhere Sinonimi e contrari dortidúdine, trotímene | ctr. sabiesa Frasi addaghi la leant in dortine no bi at aficu, cun custos vetzos! Etimo srd.

dórtu dóltu

dórtziu , pps Definizione de dòlere Sinonimi e contrari dólidu, dófidu, dóssiu, incréschidu.

dòsa , nf: dose, dosi Definizione tanti de una cosa, de una sustàntzia, de pònnere, de pigare o de giare Frasi custus giòvunus funt isbandaus, aspetendi s'amigu cun sa dosa de sa droga, sa dosa chi podit èssi s'úrtima!

dosadòre , nm Definizione genia de misura.

dosadúra , nf Definizione su dosare, su istabbilire is doses, su tanti de giare, de pònnere, de pigare, de una cosa.

dosàre , vrb Definizione su istabbilire is doses, su tanti de giare, de pònnere, de pigare de una cosa Traduzioni Francese doser Inglese to dose Spagnolo dosificar Italiano dosare Tedesco abmessen, dosieren.

dòse dòsa

doséliu , nm: dusellu Definizione genia de pabaglione de lussu, poderau in artu cun bàtoro fustes, po bogare su Santíssimu in crufessone; genia de istúgiu o isfera de chéjia, de oro, po pònnere in s’artare o portare in crufessone su Santíssimu Sinonimi e contrari baldachinu, impàliu, pàliu 1, subacelu / espositóriu, tusedhu Etimo spn. Traduzioni Francese ostensoir Inglese monstrance Spagnolo dosel, ostensorio Italiano ostensòrio Tedesco Monstranz.

dòsi dòsa

dosína , nf: dusina, duzina, giugina, tozina, zozina* Definizione dóighi, su tanti de dóighi Sinonimi e contrari dóichi, giussina Modi di dire csn: ponnirisí in duzina = fichirisí aundi no cumbenit, inue no tocat; de unu pragere una dusina! = si acetat mi faet praxere, si no acetat mi ndhe faet unu prus mannu Frasi is féminas in s'ierru andànt a bendi una dusina de pillonis de tàcula ◊ in s'aposentu dhue apu postu una mesu dusina de cadiras 2. dèu aspetandudí… e tui postu de dusina, mancu dolori de conca! Etimo itl. Traduzioni Francese douzaine Inglese dozen Spagnolo docena Italiano dozzina Tedesco Dutzend

dossighédhu , nm Definizione min. de dossu: dossu, carena minore, de piciochedhu.