A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

dopiète, dopiètu , nm Definitzione tiru, isparu dópiu, unu avatu de s'àteru Sinònimos e contràrios / cdh. dupietu Frases a canno intenno unu dopiete cràdiu chi pariat unu vallu! (V.Mura) Tradutziones Frantzesu tir de chasse doublé Ingresu double shot Ispagnolu doblete Italianu doppiétta Tedescu Doppelschuß.

dopiònes , nm Definitzione is alas de su càncaru, de su grofale.

dópiu , nm, agt, avb Definitzione cantidade leada duas bortas, duas bortas tanti, a duas bortas Sinònimos e contràrios ateretantu | ctr. mesu Maneras de nàrrere csn: pizu de cosa (paperi, arrobba) a dópiu = a dua piza, a duus pillus; sonai a dópiu = sonai s'addópiu Frases a mie mi ndhe ant dadu su dópiu de su chi ant dadu a tie ◊ sa coberta si l'at betada subra a dópiu ca teniat fritu ◊ biendi ca sudas prus de cantu sudu, a su dópiu meritas vantu 2. is crabas dh'iant postu infatu, a su mortu, cun is pitiolus chi sonànt che campanas a dópiu Sambenados e Provèrbios smb: Doppiu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu double Ingresu double Ispagnolu doble Italianu dóppio Tedescu Doppelte, doppelt, zweifach.

dòra dòda

doradíglia, doradílla , nf: durundilla Definitzione una genia de fílighe chi creschet in is muros e perdigàrgios Sinònimos e contràrios dorafilla Frases bufana arculentu, frazia, pistidhori, sentziana, doradilla e àteras ervas pro meichina Terminologia iscientìfica rba, ceterach officinarum Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu cétérac Ingresu kind of fern Ispagnolu doradilla Italianu èrba rùggine o félce dorata Tedescu Milzfarn.

doradòre, doradòri , nm Definitzione chie tenet s'impreu de fàere s'indoradura de prendhas o àteru Sinònimos e contràrios indoradore.

dorafílla , nf Sinònimos e contràrios doradíglia Terminologia iscientìfica rba.

dòrchere , vrb: tòrchere* Definitzione fàere trotu, incrubare a una parte; cumbínchere o fàere cambiare idea a unu Sinònimos e contràrios ancrucare, atrotiai, intonchinare | ctr. indritare Frases mi dolet su pódhighe comente mi l'apo dórchidu 2. a isse pagu lu dorches, mancari l'impromitas totu s'oro de su mundhu! Tradutziones Frantzesu courber, plier Ingresu to fold, to twist Ispagnolu doblar, retorcer Italianu piegare, stòrcere Tedescu biegen.

dórchida , nf: tórchita Definitzione su dòrchere, trochidura, nau mescamente de un’arremu chi s'isfortzat a tropu girandhodhu de mala manera a una parte Sinònimos e contràrios isgúbberu, istortonzada, recracadura, trochidura, trunchinada Frases comente so rutu mi apo fatu una dórchida a su pè Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu torsion, entorse Ingresu twist, sprain Ispagnolu torcedura Italianu stòrta Tedescu Verrenkung.

dorería , nf Definitzione cosas trebballadas cun oro, prus che àteru istrégiu.

dórfiu, dórfitu dófidu

dormidèra , nf Definitzione sa pubúntzula (o conca) inue faet su sèmene su pabaule comente perdet su frore Frases mi portàst a ispibionai dormideras e ispigas, candu fui pipiu Terminologia iscientìfica rbr Ètimu spn. (a)dormidera Tradutziones Frantzesu capsule du coquelicot Ingresu poppy-head Ispagnolu cápsula de la amapola (papaver rhoeas), adormidera (es el papaver somniferum) Italianu càpsula del papàvero Tedescu Mohnkapsel.

dormidòre , agt Definitzione chi dormit a tropu Sinònimos e contràrios sonniciosu Sambenados e Provèrbios prb: ómine dormidore pagu cuidadosu Ètimu srd.

dormidúra , nf: drommidura Definitzione su dormire / faisí a d. = istentàresi meda cun carchi cosa (es. manighendhe cosa bona) 2. ti ses fatu a drommidura cun cussus pistochedhus! ◊ cussus, candu atacant a cristionai de candu ant fatu su sordau, si dhoi faint a drommidura! Ètimu srd.

dormíre, dormíri , vrb: drommire, drommiri, drumire Definitzione pigare sonnu; batire sonnu, fàere pigare sonnu; istare chentza fàere, chentza àere contivígiu e ne pentzamentu, giare pagu atentzione; fintzes giare s'addromitiolu, fàere dormire / ger. drommindhe, drommendhe, dromminno; a./c.: si no est prnl. pigat s'aus. ai/àere po fàere is tempos cumpostos Sinònimos e contràrios indormiscai, ingalare, insonnigai | ctr. bigiare 1, ischidare, issonnigare Maneras de nàrrere csn: drommí a orixedhas = a iscutas; drommiri a sonnu de pilloni, a s'abbizu = a sa lerta pro si abbizare calesisiat ischimuzu o móida, cun su pentzamentu de si acatai de ccn. cosa; drommire che sacu = a sonnu surtu, sonnu grai Frases serra is ogus e dromidia! ◊ seu drommendi pagu, totu a orixedhas ◊ unu si drommit addaghi tenet sonnu ◊ làssalu ca est drommidu! ◊ pesadindhe, za as drommidu meda! ◊ drommidu as, istanote? ◊ si est imboligau in sos ammuntos e torrau a dormire ◊ su pipiu si nch'est dormiu ◊ no b'aiat drommidu, mamma tua, si no ndhe li aias collidu sa robba! 2. sa mama che at drommidu su pitzinnu ◊ sa dida dormit su pipiu santziendu su bartzolu ◊ anninnia anninnia, drommire ti cheria, coro meu! 3. ite nachi as a mezorare si drommis! ◊ Sardigna chi drommis in manus allenas, est lómpia s’ora e no ti ndi ses pesada! (G.Zedda) 4. dh'ant operau sentza de dhu dormiri Sambenados e Provèrbios prb: chie drommit meda póberu resessit ◊ chie dormit a pitzinnu pianghet a betzu Ètimu ltn. dormire Tradutziones Frantzesu endormir Ingresu to put to sleep Ispagnolu adormecer Italianu addormentare, dormire Tedescu einschläfern, schlafen.

dormischída, dormiscída , nm: dromischida Definitzione su èssere intr'e billa e sonnu, tra ischidaos e dormios Sinònimos e contràrios trabbillessonnu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu demi-sommeil Ingresu drowsiness Ispagnolu duermevela Italianu dormivéglia Tedescu Halbschlaf.

dormitài, dormitàre , vrb: drommitai Definitzione èssere sonnisonni, èssere o istare intr'e billa e sonnu, a su dormi dormi, tènnere sonnu Sinònimos e contràrios addormichinzare, melinare, pintzulare, sonnigai / sconchiai, sconcoinai, tzurumbecare, tzilibbecare Tradutziones Frantzesu sommeiller Ingresu to doze Ispagnolu dormitar Italianu dormicchiare Tedescu schlummern.

dormitógliu , nm, nf: dormitorju, dromidòrgia, dromidortzu, dromidroxu Definitzione su logu inue si dhue crocat a dormire, in campu, aifatu de su bestiàmene: alabinna, ala de sepe, aprigu, o àteru Sinònimos e contràrios corcadorju Frases chi ti ghetu sa lantzada a su gúturu ti allupu in sa dromidòrgia!◊ in su pinnetu si est postu a fàede su dromidortzu de sida Ètimu srd.

dormitóriu , nm: addormentóriu, drommitóriu Definitzione su fàere dormire cun meighina, sa meighina etotu chi si giaet po addromitiolare su malàidu prus che àteru po dhi fàere calecuna operatzione / dare o fàghere su dormitóriu Sinònimos e contràrios addromitiolu, anestéticu, indrommitóriu Frases a sa pessone de operare li daent su drommitóriu e no si sapit de nudha ◊ in sas tzucas de su binu bi ponzesint su drommitóriu pro lu combidare a sas guàrdias Tradutziones Frantzesu anesthésie, anesthésique, narcose, somnifère Ingresu anaesthesia (general), anaesthetic, sleeping pill Ispagnolu anestesia Italianu narcòsi, anestesìa, sonnìfero, anestètico Tedescu Narkose, Schlafmittel, Narkotikum.

dormitórju dormitógliu