A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

dopiète, dopiètu , nm Definizione tiru, isparu dópiu, unu avatu de s'àteru Sinonimi e contrari / cdh. dupietu Frasi a canno intenno unu dopiete cràdiu chi pariat unu vallu! (V.Mura) Traduzioni Francese tir de chasse doublé Inglese double shot Spagnolo doblete Italiano doppiétta Tedesco Doppelschuß.

dopiònes , nm Definizione is alas de su càncaru, de su grofale.

dópiu , nm, agt, avb Definizione cantidade leada duas bortas, duas bortas tanti, a duas bortas Sinonimi e contrari ateretantu | ctr. mesu Modi di dire csn: pizu de cosa (paperi, arrobba) a dópiu = a dua piza, a duus pillus; sonai a dópiu = sonai s'addópiu Frasi a mie mi ndhe ant dadu su dópiu de su chi ant dadu a tie ◊ sa coberta si l'at betada subra a dópiu ca teniat fritu ◊ biendi ca sudas prus de cantu sudu, a su dópiu meritas vantu 2. is crabas dh'iant postu infatu, a su mortu, cun is pitiolus chi sonànt che campanas a dópiu Cognomi e Proverbi smb: Doppiu Etimo itl. Traduzioni Francese double Inglese double Spagnolo doble Italiano dóppio Tedesco Doppelte, doppelt, zweifach.

dòra dòda

doradíglia, doradílla , nf: durundilla Definizione una genia de fílighe chi creschet in is muros e perdigàrgios Sinonimi e contrari dorafilla Frasi bufana arculentu, frazia, pistidhori, sentziana, doradilla e àteras ervas pro meichina Terminologia scientifica rba, ceterach officinarum Etimo spn. Traduzioni Francese cétérac Inglese kind of fern Spagnolo doradilla Italiano èrba rùggine o félce dorata Tedesco Milzfarn.

doradòre, doradòri , nm Definizione chie tenet s'impreu de fàere s'indoradura de prendhas o àteru Sinonimi e contrari indoradore.

dorafílla , nf Sinonimi e contrari doradíglia Terminologia scientifica rba.

dòrchere , vrb: tòrchere* Definizione fàere trotu, incrubare a una parte; cumbínchere o fàere cambiare idea a unu Sinonimi e contrari ancrucare, atrotiai, intonchinare | ctr. indritare Frasi mi dolet su pódhighe comente mi l'apo dórchidu 2. a isse pagu lu dorches, mancari l'impromitas totu s'oro de su mundhu! Traduzioni Francese courber, plier Inglese to fold, to twist Spagnolo doblar, retorcer Italiano piegare, stòrcere Tedesco biegen.

dórchida , nf: tórchita Definizione su dòrchere, trochidura, nau mescamente de un’arremu chi s'isfortzat a tropu girandhodhu de mala manera a una parte Sinonimi e contrari isgúbberu, istortonzada, recracadura, trochidura, trunchinada Frasi comente so rutu mi apo fatu una dórchida a su pè Etimo srd. Traduzioni Francese torsion, entorse Inglese twist, sprain Spagnolo torcedura Italiano stòrta Tedesco Verrenkung.

dorería , nf Definizione cosas trebballadas cun oro, prus che àteru istrégiu.

dórfiu, dórfitu dófidu

dormidèra , nf Definizione sa pubúntzula (o conca) inue faet su sèmene su pabaule comente perdet su frore Frasi mi portàst a ispibionai dormideras e ispigas, candu fui pipiu Terminologia scientifica rbr Etimo spn. (a)dormidera Traduzioni Francese capsule du coquelicot Inglese poppy-head Spagnolo cápsula de la amapola (papaver rhoeas), adormidera (es el papaver somniferum) Italiano càpsula del papàvero Tedesco Mohnkapsel.

dormidòre , agt Definizione chi dormit a tropu Sinonimi e contrari sonniciosu Cognomi e Proverbi prb: ómine dormidore pagu cuidadosu Etimo srd.

dormidúra , nf: drommidura Definizione su dormire / faisí a d. = istentàresi meda cun carchi cosa (es. manighendhe cosa bona) 2. ti ses fatu a drommidura cun cussus pistochedhus! ◊ cussus, candu atacant a cristionai de candu ant fatu su sordau, si dhoi faint a drommidura! Etimo srd.

dormíre, dormíri , vrb: drommire, drommiri, drumire Definizione pigare sonnu; batire sonnu, fàere pigare sonnu; istare chentza fàere, chentza àere contivígiu e ne pentzamentu, giare pagu atentzione; fintzes giare s'addromitiolu, fàere dormire / ger. drommindhe, drommendhe, dromminno; a./c.: si no est prnl. pigat s'aus. ai/àere po fàere is tempos cumpostos Sinonimi e contrari indormiscai, ingalare, insonnigai | ctr. bigiare 1, ischidare, issonnigare Modi di dire csn: drommí a orixedhas = a iscutas; drommiri a sonnu de pilloni, a s'abbizu = a sa lerta pro si abbizare calesisiat ischimuzu o móida, cun su pentzamentu de si acatai de ccn. cosa; drommire che sacu = a sonnu surtu, sonnu grai Frasi serra is ogus e dromidia! ◊ seu drommendi pagu, totu a orixedhas ◊ unu si drommit addaghi tenet sonnu ◊ làssalu ca est drommidu! ◊ pesadindhe, za as drommidu meda! ◊ drommidu as, istanote? ◊ si est imboligau in sos ammuntos e torrau a dormire ◊ su pipiu si nch'est dormiu ◊ no b'aiat drommidu, mamma tua, si no ndhe li aias collidu sa robba! 2. sa mama che at drommidu su pitzinnu ◊ sa dida dormit su pipiu santziendu su bartzolu ◊ anninnia anninnia, drommire ti cheria, coro meu! 3. ite nachi as a mezorare si drommis! ◊ Sardigna chi drommis in manus allenas, est lómpia s’ora e no ti ndi ses pesada! (G.Zedda) 4. dh'ant operau sentza de dhu dormiri Cognomi e Proverbi prb: chie drommit meda póberu resessit ◊ chie dormit a pitzinnu pianghet a betzu Etimo ltn. dormire Traduzioni Francese endormir Inglese to put to sleep Spagnolo adormecer Italiano addormentare, dormire Tedesco einschläfern, schlafen.

dormischída, dormiscída , nm: dromischida Definizione su èssere intr'e billa e sonnu, tra ischidaos e dormios Sinonimi e contrari trabbillessonnu Etimo srd. Traduzioni Francese demi-sommeil Inglese drowsiness Spagnolo duermevela Italiano dormivéglia Tedesco Halbschlaf.

dormitài, dormitàre , vrb: drommitai Definizione èssere sonnisonni, èssere o istare intr'e billa e sonnu, a su dormi dormi, tènnere sonnu Sinonimi e contrari addormichinzare, melinare, pintzulare, sonnigai / sconchiai, sconcoinai, tzurumbecare, tzilibbecare Traduzioni Francese sommeiller Inglese to doze Spagnolo dormitar Italiano dormicchiare Tedesco schlummern.

dormitógliu , nm, nf: dormitorju, dromidòrgia, dromidortzu, dromidroxu Definizione su logu inue si dhue crocat a dormire, in campu, aifatu de su bestiàmene: alabinna, ala de sepe, aprigu, o àteru Sinonimi e contrari corcadorju Frasi chi ti ghetu sa lantzada a su gúturu ti allupu in sa dromidòrgia!◊ in su pinnetu si est postu a fàede su dromidortzu de sida Etimo srd.

dormitóriu , nm: addormentóriu, drommitóriu Definizione su fàere dormire cun meighina, sa meighina etotu chi si giaet po addromitiolare su malàidu prus che àteru po dhi fàere calecuna operatzione / dare o fàghere su dormitóriu Sinonimi e contrari addromitiolu, anestéticu, indrommitóriu Frasi a sa pessone de operare li daent su drommitóriu e no si sapit de nudha ◊ in sas tzucas de su binu bi ponzesint su drommitóriu pro lu combidare a sas guàrdias Traduzioni Francese anesthésie, anesthésique, narcose, somnifère Inglese anaesthesia (general), anaesthetic, sleeping pill Spagnolo anestesia Italiano narcòsi, anestesìa, sonnìfero, anestètico Tedesco Narkose, Schlafmittel, Narkotikum.

dormitórju dormitógliu