A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

últu , nm: bustu, ustu Definitzione su papare de mesudie Sinònimos e contràrios arracatu, gustu*, màndhicu, papai 1 Frases si est murrunzadu cun sa muzere ca no at àpidu s'ustu fatu addaghi est ghiradu, ca aiat presse.

ulturína , nf Definitzione is pigiones Sinònimos e contràrios ae Frases sa ulturina si est apiliada a su mortorzu ◊ cara de sola, coro de piumu, francas de astore, bramas de ulturina, sicu che linna, asciutu che chijina!

ultúrzu , nm: intruxu, untorzu, untruxu, untúlgiu, untulzu, untúrgiu, unturzu, urtúrgiu, utúrgiu, uturzu Definitzione genia de pigione mannu, papadore de petza; in cobertantza, persona asuriosa Sinònimos e contràrios antruxu, bentruxu, guntorzu*, ingurtiossu, untulgiossu, pedhuris Frases si bidiat bolos de untulzos bramosos de godire sos ismulzos cun calchi ispéigu (A.Casula)◊ s'ulturzu, malaura de custu regnu, ingurdu, no at mai pasadorzu (Gn.Piras)◊ at bisu una nue de puzones che untorzos famigosos ghetàndhesi a su trigu ispigau Terminologia iscientìfica pzn, gyps fulvus Tradutziones Frantzesu vautour Ingresu vulture Ispagnolu buitre Italianu avvoltóio Tedescu Geier.

últzera úlcera

últzu , nm: ursu, urtzu, ussu Definitzione unu de is animales prus mannos, areste, papadore de petza, pilosu (biancu o murenu): faet in logos fridos; unu de is animales de sa fantasia, de is contos de tímere; una màscara de carrasegare Sinònimos e contràrios orcu, ússulu / cdh. ussu Maneras de nàrrere csn: chi ti papit s'urtzu! = zenia de irrocu: ma càstia!, labai, labai!, m'abbàida a bídere!; maladia de s'urtzu = assubentu Frases zughiat sos pilos pesados pariat un'ultzu ◊ sunt cambi pilosos peus de sos urtzos ◊ un'animali timiu est s'urtzu ◊ s'ursu si pesat reu, movet sos passos tronosu tronosu (P.Casu)◊ tue ballas che ussu! ◊ si fint murrunzendhe che ussos chi no cherent fàghere giogos ◊ si bi intrat ussu a s'ama bochit totu sas alveghes 2. sos urtzos si che ant manigadu sos pitzinnos Terminologia iscientìfica anar Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu ours Ingresu bear Ispagnolu oso Italianu órso Tedescu Bär.

úlu úli

ulumédu , nm Definitzione terrenu prantau a úmbulos, logu de úmbulos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ormaie ou ormoie Ingresu elmwood Ispagnolu olmeda Italianu olmàia Tedescu Ulmenwald.

úlumu úlimu

úlva úbra

ulvidàre , vrb: olvidai*, urvidare Sinònimos e contràrios ilmentigare, iscadèssere.

umadítu , agt Definitzione chi est pagu pagu isciustu Sinònimos e contràrios umidonzu Frases galu umadita, o lenta, o buata, si atelat s'illatzadura, a primu cun campianu, in cada tretu, leendhe sa pedhitza peri sos oros Ètimu srd.

umanài , vrb rfl: umanare Definitzione su si fàere a ómine, nau pruschetotu de Cristos Frases Sant'Anna gosat una glória singulari po si èssiri umanau su Verbu divinu in s'arereu cosa sua 2. pensa, pecadori, chi as cundennau a morti a unu Deus umanau.

umanamènte, umanamènti , avb Definitzione a modu de ómine, de gente.

umanàre umanài

umanía , nf Definitzione su èssere umanos, nau de sa gente o genia umana, distinta in prenu e in sa méngius manera coment'e unu èssere líbberos in, e responsàbbiles de, totu su chi faent Tradutziones Frantzesu humanisme Ingresu humanism Ispagnolu humanismo Italianu umanésimo Tedescu Humanismus.

umanidàde, umanidàdi , nf: umanitate Definitzione totu sa gente de su mundhu e de totu is tempos, sa genia umana; sa naturalesa umana, manera de fàere coment'e gente chi cumprendhet e portat sentidos, su èssere umanos Sinònimos e contràrios gente / piaidade / ttrs. umanidai Frases seus un'umanidade sola, seus totus frades! ◊ s'umanidade istraca andhat chentza ghia, isprammada, feriveri peri s'ingannia ◊ agatas a chini pregat po su bèni de su mundu e a chini fait isceti mali a s'umanidadi! ◊ Cristus, benedixi custa umanidadi! 2. donzi versu chi carignat s’esisténtzia assimizat a un'irgutu de lughe in d-unu putu infinidu de umanidade (C.Puddu) Tradutziones Frantzesu humanité Ingresu humanity Ispagnolu humanidad Italianu umanità Tedescu Menschheit, Menschlichkeit.

umanitàriu , agt Definitzione chi tenet un'iscopu caridadosu, de fàere bene a sa gente chi est in apretu, de dh'agiudare.

umanitàte umanidàde

umànu , agt, nm Definitzione chi est de o pertocat a s'ómine, a sa gente, a s'umanidade, nau fintzes de una manera de fàere cun su coro, chi sentit piedade, làstima; fintzes su cristianu etotu / su géneru umanu = s'umanidade; fai a s'umana = comente faent is umanos Sinònimos e contràrios carosu, piaidadosu / cristianinu / criltianu, pelsone | ctr. disapiadau, disumanu / animabi Frases su de s'irminujare a fundhu sos fatos umanos l'aiat ispintu a s'irbortare de fàchere su sordau ◊ usurpadores de sàmbene umanu, lis ciambant su collare ma non perdent s'istintu de mossicare!◊ cansada de circai e ispreada de sa paghesa de su sentidu umanu, lómpia a cràchini e asseliada in folla discansosa, si fiat dormida 2. su bentu forte, in logos de alvuredu, e s'abba chi apretat a tremore faghent bènnere sa tudha a dogni umanu (B.Piga)◊ s'umanu a una manera o s'àtara depit bivi sa vira Sambenados e Provèrbios smb: Umanu Tradutziones Frantzesu humain Ingresu human Ispagnolu humano Italianu umano Tedescu menschlich.

umàtu , agt Definitzione chi portat unu pagu de umedadi Sinònimos e contràrios illenturiau, umaditu, umidedhu, umidonzu | ctr. asciutu, sicu Frases falant rizolos in oros umatos (L.Mudadu)◊ umatos de suore e de fadiga fint sos ballones chi ndhe apo segadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu humide Ingresu wet Ispagnolu húmedo Italianu úmido Tedescu feucht.