A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

sabèza sabbègia

sàbi , nf, nm: sai, sale, sali, sàui Definitzione cumpostu chímicu, mescamente cloruru de sódiu, genia de minerale chi si ponet a is papares po dhos cundhire e po no si guastare; si narat fintzes in su sensu de sabidoria / genias de sale: a pedra o grussu (a farinos mannos), pistau o fini (salipa, saboca); caminu de su sale = difítzile meda Sinònimos e contràrios ttrs. sari Maneras de nàrrere csn: èssiri tocau a sali, avantzau de sale = ispuntante, salidedhu; intrare su sale a sa cosa = surzire o leare sale; essire su sale a sa cosa = èssere ispuntantedha a sale, salidonza; èssiri bellu de sali (nau de cosas de papai)= zustu a sale; arrusciai de sali = salire, paspiare sale; ghetai, aciúngiri una punta de s. = un'apenas, una pitzigadedha; fàghere, fàgheresi a sales = arrogai, arrogaisí a pimpiridas, a arroghedhus coment'e perdas de sali; istrúeresi che pedra ’e sale = ispèrderesi de no ndhe abbarrare nudha; ocru ’e sale = ocriggàtinu, chi portat is ogus asulus; pistare a unu chei su sale = surrai meda; èssiri a mesu ’e sali = barriadu a tropu, a tretu de no poder fàghere nudha; pèrderendhe sacu e sale = pèrdiri totu, lati e cradhaxu; ghetare su sale in d-unu logu = fagherebbei disacatu, distrúere Frases su mànigu chentza sale est bambu ◊ su sale est bonu si no est tropu ◊ si est solta che sale in abba ◊ a su casu li est intradu su sale ◊ po cussa cosa si ponit sa sai grussa ◊ porta sa sabi ca custa cosa est bamba! ◊ apu ghetau sa sali a s'àcua 2. ses istimadu ca as sale in su chelbedhu ◊ a ndhe zughes de sale, nendhe machines!…◊ chie dogni rejone tenet franta renas in conca no giughet de sale 3. mancari las pistes chei su sale, no ti ndhe faghes bona de cussas piciocas ◊ toca e faidhu tui, gei no ses mancu a mesu ’e sali! ◊ sas undhas dividesint sas codinas, rocas e pedras faghiant a sales ◊ comente li sunt rutas at fatu sas tatzas a sales ◊ su sale mi ant ghetau in domo mia, pérdiu mi ant sa menzus pitzinnia!◊ tasta s’àcua de sa pasta po bí chi est bella de sali! Sambenados e Provèrbios smb: Sai, Sais, Sale, Salis Terminologia iscientìfica mnr Ètimu ltn. sal Tradutziones Frantzesu sel Ingresu kitchen salt Ispagnolu sal Italianu sale alimentare Tedescu Kochsalz.

sabía , nf: atzalia, salia, saliba, saliva, sobia Definitzione genia de ispruma bianca chi sèberant e bogant unas cantu gràndhulas o néulas in buca, bona mescamente po agiudare a impastare e digirire totu su chi si papat; si narat fintzes in su sensu de sustàntzia Sinònimos e contràrios fusina / sustànsia Maneras de nàrrere csn: fuliai s. = bogare salia meda; pònniri s. in su nasu a unu = leare in ziru, collonare, giogai a unu; calai is salias, atziai is salias a buca = bènnere disizu mannu, gana de carchi cosa azummai coment'e chi unu la siat manighendhe; fai calai sa s. a unu = fàghere disizare meda, fagher bènnere su disizu; ingurtire salibedha = passare o leare fele; salias longas = salibedhas, sa salia meda chi essit candho si pessat o si abbàidat a cosa de manigare chi piaghet; salias caninas = salia de chie sufrit a brusiore de istògomo; sentza assazare mancu una salia = sentza de papai nudha Frases custu fritu belat sa salia in buca ◊ no at tentu cunsolu e a bortas si est bidu achessu a pane e salia ◊ custu murdegu est biancu de sa salia de sa satzaluga 2. cussa est terra bona, de salia ◊ custa terra no zughet salia 3. mi apuntu a salias longas ananti de is liconerias ◊ est sempri a sabias longas e a gana maba: stau ca est príngia! ◊ ue fint sas licantzadorias rodiao solvèndhemi in salias ◊ ndi dhi calant is salias candu bit piciocas bellas ◊ bai ca no mi lassu ponni salia in su nasu de tui! ◊ crupa de sos tascaresos so abbarrau chidas ingurtindhe salibedha! Sambenados e Provèrbios prb: a chini spudat a celu, sa salia in faci dhi torrat Ètimu ltn. saliva Tradutziones Frantzesu salive Ingresu spit Ispagnolu saliva Italianu saliva Tedescu Speichel.

sabiamènte, sabiamènti , avb Definitzione cun sabiore.

sabiàtzu , agt Definitzione nau de ccn., chi est unu pagu sàbiu Ètimu srd.

sabidàtzu , agt: salidassu, salidatzu Definitzione nau de cosa de papare, chi est bundhantedhu a sale Sinònimos e contràrios avantzosu, incassale, ispuntante, salidonzu | ctr. bambisinu Ètimu srd.

sabidòre , agt, nm Definitzione chi o chie portat sabiesa Sinònimos e contràrios acristianadu, bonu, sàbiu | ctr. locu, macu 2. gai naraiant sabidores antigos sérios e bonos (A.Mura Ena)

sabidoría , nf: sabiduria, sapidoria Definitzione su èssere sàbios, capacidade de pentzare e fàere totu is cosas cun cunsideru, abbaidandho su prus giustu, su prus méngius, su necessàriu Sinònimos e contràrios gusàriu, sabine, sabiore, sapidóriu | ctr. locura, macheine Frases "Iscurta, abbàida e càglia" fut cumandhamentu de sabidoria chi sos mannos ammentaiant a sos chi funt creschendhe ◊ sa sapidoria animaiat sos printzípios giurídicos de sa Carta de Logu ◊ in su mundhu, de sabidoria bi ndh'at pagu meda Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu sagesse Ingresu wisdom Ispagnolu sabiduría Italianu saggézza Tedescu Weisheit.

sabidúra , nf Definitzione genia de sabiesa, ma no própriu Frases sabidura de zente marrana Ètimu srd.

sabidúra 1 , nf: salidura Definitzione su salire, nau prus che àteru de cosas chi arrechedint sale meda (lardu, casu, o àteru) Sinònimos e contràrios ammurjadura, salimentu, salinzu Frases in casifíciu apu biu comenti faint sa sabidura de su casu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu salage Ingresu salting Ispagnolu salazón Italianu salagióne Tedescu Pökeln, Einsalzen.

sabiduría sabidoría

sabiédhu , agt, nm Definitzione prus chi no sàbiu, chi pentzat de dhu èssere, chi si credet, chi pentzat de ischire meda e si ponet in mesu po dónnia cosa Sinònimos e contràrios presumidu, sciudotu, sinsirione Tradutziones Frantzesu je-sais-tout Ingresu know-it-all Ispagnolu sabelotodo Italianu saputèllo Tedescu neunmalklung, Neunmalklug, Besserwisser.

sabiénscia, sabiéntzia , nf: (sa-bi-én-sci-a) sapiénscia, sapiénsia, sapiéntzia Definitzione su ischire, su cunsiderare e fàere is sàbios, su èssere sàbios in su sensu méngius e prus erricu Sinònimos e contràrios sabidoria, sabiesa, sabine, sabiore | ctr. locura Frases so cumbintu chi pro locura, no pro sabiénscia, a mi crere tantu abbistu fia ispintu ◊ sa providéntzia divina ti at dadu tratos, bellesa e sabiéntzia Tradutziones Frantzesu savoir, sagesse Ingresu understanding Ispagnolu sabiduría Italianu sapiènza Tedescu Weisheit.

sabièsa , nf: saviesa, saviéscia Definitzione su èssere sàbios Sinònimos e contràrios sabidura, sabiénscia, sabine, sabiore, savímene | ctr. dortidúdine, locura, trotímene Frases s'antiga saviesa no ispírigat prus su bene dae su male ◊ Deus ti at dadu saviéscia Ètimu itl. saviezza Tradutziones Frantzesu savoir, sagesse Ingresu wisdom Ispagnolu sabiduría Italianu sapiènza, saggézza Tedescu Weisheit, Wissen.

sabína , nf: salina Definitzione logu fatu a iscumpartimentos, a bisura de bartzas istérrias fintzes un'ètaru, adatu po fàere sale industriale de s'abba de su mare: in Sardigna funt famadas is salinas de Santu Giuanni Suérgiu e Sant'Antiogu e de Castedhu (tra Castedhu e Quartu, tra Castedhu e Cabuderra), chi funt de is prus mannas de s'Europa (unu tempus dhue ndhe aiat in àteros oros de mare puru) Frases is sabinas funt un'arrichesa manna e a ingíriu de sa Sardínnia s'abba de su mari est sabida meda puru ◊ su sale de sas salinas isolanas totu at fatu pro zente istraniera, che a sas minieras etotu! Sambenados e Provèrbios smb: Salinas Ètimu ltn. salina Tradutziones Frantzesu saline Ingresu saltworks Ispagnolu salina Italianu salina Tedescu Saline.

sabína 1 , nf, nm: sabinu Definitzione ispécia de tziníbiri burdu, masedu, o ghiníperu fémina Terminologia iscientìfica mt, Juniperus phoenicea.

sabíne , nm: saveine, savine Definitzione su èssere sàbios Sinònimos e contràrios sabidoria, sabiénscia, sabiesa, sabiore | ctr. locura, macheine Frases sa malíscia no est nobbilesa e ne sabine ◊ su méritu est totu de su savine vostru! Ètimu srd.

sabínu sabína 1

sabiòre, sabiòri , nm: sapiore Definitzione su èssere sàbios Sinònimos e contràrios sabidoria, sabiénscia, sabiesa | ctr. locura Frases fint de grandhe respetu siat pro su sabiore e siat pro su grabbu chi aiant fatendhe sas cosas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sagesse, bon sens Ingresu common sense Ispagnolu sabiduría, juicio Italianu saggézza, assennatézza Tedescu Weisheit, Vernunft.

sabiótu , agt, nm Definitzione chi iat a pàrrere sàbiu, ma chi sàbiu no est etotu Sinònimos e contràrios machedhu, machillotu, machisóngiu Frases pro custos sabiotos, malugreo, fintzas sos bios cherent in museo! Ètimu srd.