A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

sacrifíciu, sacrifíssiu, sacrifítziu sacrefíssiu

sacrilégiu, sacriléziu , nm Definitzione ofesa a cosas o personas sacradas, disprétziu po cosa sacrada.

sacrosàntu , agt Definitzione sacru e santu, dignu, meressidore de s'arrespetu prus mannu.

sàcru , agt Definitzione chi pertocat o apartenet a sa religione; chi meressit s'arrespetu prus mannu / su Sacru Coro = su coro de Gesús Sinònimos e contràrios sagradu Frases bella prédica: fui de diora chen’e intendi ispiegada aici bèni sa Sacra Iscritura! Ètimu ltne. sacru(m).

sàcu , nm Definitzione genia de istrégiu mannu, mescamente de orrobba téssia craca o fintzes lasca, fatu de unu telu longu addopiau e cosiu in is costaos / partes de unu s.: buca, costazos, fundhu, culatzos; min. sachedhu, sachitu; genias de sacu: s. de linu, de lana, de tela; s. cossu = genia de sacu mannu; s. de cobèrriri, de ammantai = sacu nighedhu o campidanesu, telu mannu de furesu, de 3 metros po 1.5, de pònnere in dossu a imbodhigadura, betau in conca, a tessidura craca, tibbia, bonu po ammontare e fintzes po furriare s'abba, fatu cun pilu de craba, de becu; sacu de ghetu = po ingòllere sèmene a betare in s'aríngiu; s. de carra = chi leat una cuarra Maneras de nàrrere csn: aparai su s. = muntènnere su sacu abbertu de poder betare cosa a intro; apuzonare unu s. = atururare sa buca, collire apare sos oros afissos pro lu prèndhere; prenare, illichidare, prèndhere, isòrbere o isciòlliri su s., pònnere cosa in sacos; pònnere in s. = issacare; pèrdere s. e sale = pèrdiri lati e cradhaxu, pèrdere totu fintzes s'istrexu; pàrrere boghendhe dai sachedhu = nau de unu, chi si oberit buca a fuedhai no dh'acabbat prus, ndi scit meda, fuedhat meda, scit a fuedhai de nàrriri totu su chi tenit in ganas; s. isfundau, isciundau (nadu de unu)= culivala, chi no muntenet segretu, ma fintzas chi mànigat meda; ischire sa de funnu de s. = ischire sa veridade própiu pro su chi est, totu sa veridade Frases in su sacu prenu bi at ube úmprere ◊ preniat mesu sacu de trigu, dh'acapiàt in punta, partziat su trigu e fiat coment'e una bértula ◊ is prus abbistus ant pinnigau sacus de farra 2. tui ses unu sacu isciundau! ◊ s'avocadu nostru in pretu pariat boghendhe dai sachedhu (G.Ruju) ◊ arratza de preigadore, ocannu: paret boghendhe dai sachedhu! ◊ totu ne ischiant carchi cosa, ma nissune est mai resessitu a ischire sa de funnu de sacu Sambenados e Provèrbios smb: Saccu / prb: sacu búidu no abarrat istrantaxu ◊ chie tenet pane in sacu no est ne tontu e ne macu Ètimu ltn. saccus Tradutziones Frantzesu sac Ingresu sack Ispagnolu saco Italianu sacco Tedescu Sack.

sàcula , nf Definitzione genia de sachitedhu de paperi, pitichedhedhu Sinònimos e contràrios bustichedha Tradutziones Frantzesu petite enveloppe Ingresu little envelope Ispagnolu sobre Italianu bustina Tedescu kleine Tasche.

saculàda , nf Sinònimos e contràrios assachítidu, irghinitada, sachedhada Ètimu srd.

saculadúra , nf Sinònimos e contràrios assachitadura, sachedhadura, saidadura, sciaculamentu Ètimu srd.

saculàre , vrb Definitzione mòvere a iscutuladura, a cropos Sinònimos e contràrios assachitai, issachedhare, sachedhare Ètimu srd.

sàculu , nm Sinònimos e contràrios assachítidu, sachedhadura, sàdhidu Frases su betzu, sicu e mudu a s'ispetàculu, no brudhighinat e no movet chizu, poi, cun tota sa persone a sàculu, dimandhat Ètimu srd.

sacumàre sagamàre

sadàtzu , nm: scedatzu, seatzu, sedassu, sedatu, sedatzu, seràciu, seratu, seratzu, setassu, setatzu, sodatzu Definitzione genia de aina tundha, a costaos unu pagu artos, a bisura de istrégiu, cun su fundhu fatu de cosa téssia a lascu (s. grussu, de argiola) o craca (s. fine), po seberare a coladura prus che àteru cosa mólia o fintzes àliga de su laore a granu movendhodhu cun is manos a furriadura in paris; in calecunu logu narant sedatzu a su tallaranis o napa de arangiolu (ca si podet assimbigiare meda a sa tessidura de is sedatzos, segundhu sa genia de su s.); in cobertantza, su culu / genias de sedatzu: de seda, de pilu ’e cadhu, de arzola; sedatu (o ciriu) de ferru (o de arzola) = su favule, fatu cun inghírios de filuverru a lascu po seberare àliga grussa / sedatzedhu est fintzes una genia de cricu a bisura de sedatzu pitichedhu cun ischíglias apicadas in is oros po acumpangiamentu sonandho; seratu ’e cunselva = zenia de molinitu pro maghinare pumatas Sinònimos e contràrios sesatu, tadatzu, taratzedhu / tadharanu / cdh. siatzu Maneras de nàrrere csn: passai in s. = fàghere in sedatu, sedatare cosa; carragliare sa merda chin su setatzu = cosa chi própiu no fait!, chircare de fàghere una cosa chi no andhat própiu; fàghere una cosa (o a unu) a sedatu, che sedatu = totu istampau; dare sedatos = pigai a ispintuas, fintzas donai unu certu; colare a ccn. in sedatos fines = fàere a farinedhos (genia de frastimu) Frases de totu su triballu chi apo fatu restadu mi at linzone in su sedatu (G.Ruju)◊ su seràciu prus fini, cussu de sera, est po seberai su scèti de sa símbua ◊ at nau mamma a mi donai su sedatzu! 2. babbai est arrutu, fiat acant'e si segai su sedatzu! 3. l'iscudo a manu imbesse chi l'apo fatu girare che sedatu! ◊ si s'oju fit balla nos colaimus che sedatu! ◊ si su vardianu aiat picatu sa méria prus a supra, li aiat fatu sos cartzones che setatzu Sambenados e Provèrbios smb: Seatzu, Seazzu Terminologia iscientìfica ans Ètimu ltn. saetacium Tradutziones Frantzesu tamis Ingresu sieve Ispagnolu tamiz, cedazo Italianu setàccio, stàccio Tedescu Sieb.

sadhiàre, sadhidài , vrb Definitzione andhare a brínchidos, su si trèmere fintzes de assíchidu Sinònimos e contràrios brincae, sadhigai, sadhie*, saltai, seghedhare Frases su moro brincat e rucrat su mare, sàdhiat pischinas e dunas ◊ sa cane cun d-unu brincu los at sadhiados 2. si sàdhidat iscidendisindi assustrada.

sàdhidu , nm: sàdhiu Definitzione trémia, iscutulada, brínchidu chi si faet mescamente candho unu si assicat totinduna, a s'ingrundha / andai a sàdhidus = donai sédhidas, andhare a brincos che a su lèpere Sinònimos e contràrios bótiu, brinche, brínchidu, sadhimentu, sàltidu, scianchitu, sédhida, sídhidu / fritida, trémida / atídhidu Frases at fatu unu sàdhiru po s'acíchiru ◊ iscudet de sàdhiu e che brincat a cropas de su cadhu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tressaillement, petit saut Ingresu jump, sudden fright Ispagnolu sobresalto Italianu trasaliménto, saltèllo Tedescu Zusammenschrecken, Hupfer.

sadhíe , vrb rfl: sadhire, sadhiri Definitzione trèmere paris, su si trèmere totu, prus che àteru de assíchidu, ma fintzes fàere brínchidos Sinònimos e contràrios acicai, apramare, asciuconare, assicare, atidhidai, ispramai, sidhire, tidhiricare, trèmere / atidhai, atidhidai, brincae, sadhiare, seghedhare Frases sa caminera fit prena de fossos chi su carru faghiat sadhire sos biazadores ◊ fiant notítzias malas chi ndi fadiant sadhiri is mortus ◊ si est sadhiu pariat chi dh'iat puntu s'àrgia ◊ is tronus e lampus mi faiant sadhiri paris ◊ cudha si est sadhia paris, a su tzérriu! 2. sa crapita si est posta a cúrrere, cadredhosa, e nch'est sadhida a intro de un'àtera tanca Tradutziones Frantzesu tressaillir, sursauter Ingresu to jerk Ispagnolu sobresaltarse Italianu sobbalzare, sussultare Tedescu zusammenzucken.

sadhigài , vrb Definitzione fàere una genia de trémia Sinònimos e contràrios brincae, sadhiare, sadhie*, saltai 2. sadhigandusí po s'èssere agatau in farta castiandho cudha a paneri, at ispúndiu ca dhi pariat sa pobidha!

sadhiméntu , nm Sinònimos e contràrios sachedhada, sàdhidu Ètimu srd.

sadhíre, sadhíri sadhíe

sadhisàdhi , nm Definitzione su gremighedhu chi ponet a su casu martzu Sinònimos e contràrios sartasarta Terminologia iscientìfica crp Ètimu srd.

sàdhiu sàdhidu