A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

sabíu , pps, agt: salidu, salitu, saliu Definitzione de salire; chi dhi ant postu sale o fintzes chi ndhe portat tropu, ispuntante a sale Sinònimos e contràrios ttrs. saridu | ctr. bambu Maneras de nàrrere csn: abba punti salida = chi est unu pagu salamata; essire salidu/a = pagare caru meda (fintzas in su sensu de vindita); salidu che murza, che toscu = salidu tropu 2. terra salia, ti abbrúschiant sa pedhi e no fuedhas?! ◊ màndhigu salidu a su porcu! ◊ dereta a betare sale a su mànnigu ses: assàzalu, innantis, no essat salidu! 3. custa li essit salida, li essit: in galera che lu fato pònnere! ◊ mi dh'ant salidu su contu!… Sambenados e Provèrbios smb: Salidu, Saliu Terminologia iscientìfica sbr Tradutziones Frantzesu salé Ingresu salted Ispagnolu salado Italianu salato Tedescu salzig.

sàbiu , agt, nm: sàpiu, sàviu Definitzione chi o chie cricat s'arrexone, pentzat e faet totu is cosas ischindhodhas e cun cunsideru, abbaidandho sèmpere su prus giustu, su méngius, su chi andhat bene po issu etotu e po àtere / sàpiu che abba (chentz'abba no si campat!) = sàbiu meda Sinònimos e contràrios acristianadu, assiensciadu, bonu, gusariosu, sabidore | ctr. locu, macu Frases fit fémina sàpia che abba ◊ s'ómine sàbiu istransit s'astru malu (G.Ruju)◊ su de ischire medire sa peràula est virtude primalza, ca sa peràula medida resultat piús sàbia (P.Pillonca)◊ chini ascurtat is fuedhus mius e dhus ponit in pràtica at a èssi símbili a un'ómini sàbiu chi at fraigau sa domu sua in sa roca (Ev) Sambenados e Provèrbios smb: Sabiu / prb: s'ómine sàbiu no chircat fatos anzenos ◊ sos macos imbolant, sos sàvios collint Tradutziones Frantzesu sage Ingresu wise, sage Ispagnolu sabio Italianu sàggio, sapiènte Tedescu weise, wissend, Weise.

sàbixi , nm: axi, sàgili, sàighi, sàliche, sàlige, sàlighe, sàligi, sàlixi 1, sàlligi, sàxibi, sàxili Definitzione genia de linna modhe e lenta de logos de abba, no tanti manna, faet pértigas bonas po intèssere, bestire istrègios, fàere pischedhas e cosas deasi / ollastedhu de arriu est sa calidade orrúbia = Salix purpurea; sàlighe pianghendhe = Salix babylonica Sinònimos e contràrios sarpa, toa / cdh. sàliciu Sambenados e Provèrbios smb: Sàlisci, Salixi Terminologia iscientìfica mt, Salix alba, S. fragilis Ètimu ltn. salice(m) Tradutziones Frantzesu saule blanc, saule fragile Ingresu white willow, crack willow Ispagnolu sauce Italianu sàlice bianco, fràgile Tedescu Silber Weide, Bruchweide.

sabòca , nf, nm: sabocu, saloca, saloco, saluca, saruca, sauca Definitzione sale fine a bisura de tzúcuru, o prus fine puru Sinònimos e contràrios salipa Frases mallai, ferreris, mallai tot'e is centu milla custu mar'e saboca… cantu saboca! (V.Pisanu)◊ a unu chirru dhi at postu pane, una patata ispuligada e chibudha cun saloca ◊ sa saloca la teniat in su corru pro istare in assutu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sel de table Ingresu table salt Ispagnolu sal fina Italianu sale da tàvola Tedescu Tafelsalz.

sabocài , vrb Definitzione betare, semenare o pònnere saloca, salipa, sale: in cobertantza, giare sabore, sabiesa Sinònimos e contràrios salire Frases saboca su coru miu bisongiosu de barrilloca, saboca! (V.Pisanu) Ètimu srd.

sabòcu sabòca

sabòga sabbòga

sabòi , nm: sabore, sabori, sapore, saore Definitzione su gustu, bonu o malu, chi si pigat in sa limba a is cosas; dolore a sa carena forte de no si pòdere padire / genias de sabore: durche, rànchidu o marigosu, contomosu, pitziosu o àspidu, agru, salidu, bambu; su s. podet èssere: forte, lenu, delicadu, gustosu, bonu, malu Sinònimos e contràrios gustu, taltu / cdh., ttrs. saori Maneras de nàrrere csn: pigai o leare, pònnere, tènnere s.; leare sos sabores = tènniri bonu su sentidu de su sabori, èssiri físchidu a is saboris; leare s. a una cosa = agataidhi sabori, fintzas sabori légiu; passare sos sabores a unu de carchi cosa = faidhu passai su disígiu de mala manera; catzàresi sos sabores = passai su disígiu po èssiri ca dhi est pràxiu meda su chi at papau Frases segundhu s'isterzu, a s'abba li ponet sabore ◊ so lendhe sabore a s'abba: assaza tue a bídere! ◊ saboi mellus de cussu no ndi agatas 2. bi l'at leadu su sabore, a che li rúere cussu pesu subra!…◊ si no mi l'agabbas ti ndhe passo sos sabores! ◊ candu unu est incallenturau no pigat sabori a sa cosa ◊ no si podiat catzare sos sabores de comente fut bonu su mànnigu! Tradutziones Frantzesu saveur Ingresu flavour Ispagnolu sabor Italianu sapòre Tedescu Geschmack.

saboíru, sabóiru , agt: saboridu, saboriu, saporiu, saoridu Definitzione nau de su papare, chi tenet sabore, pruschetotu sabore praghillosu Sinònimos e contràrios gultosu, licaldu, lichitosu, lichitu, licu, licuridu / ttrs. sauridu | ctr. isaboriadu, isàpidu Frases bella custa petza de albeghe, saborida e bene cota! ◊ saboriu che sa nuxi est essiu, su pitzicorru!◊ bucone dividiu ist plus saboriu ◊ su tataliu est bellu e saporiu ◊ mi sunt arribbaos sos tziculates, saporios e baratos ◊ bellus saboirus, custus culurgionis! ◊ is pàrdulas cotas in su forru a linna essint prus saboiras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu savoureux Ingresu savoury Ispagnolu sabroso Italianu saporito, sàpido Tedescu schmackhaft, wohlschmeckend.

sabóju , agt Definitzione nau de ccn., chi est pagu futu, pagu abbistu, tontu puru Sinònimos e contràrios babbalocu, casticau, gingiorre, tolondro, tramalli | ctr. àbbile 1, abbistu.

sabonàda , nf: saponada Definitzione abba cun sabone.

sabonàju , nm Definitzione chie faet o bendhet sabone Ètimu srd.

sabonària , nf: sabunària Definitzione erba de saboni, genia de erba chi faet in oros de erriu, velenosa, ma bona fintzes po cura: s'arraighina portat una sustàntzia chi s'iscàgiat in s'abba, faet a ispruma e che sàmunat su grassu, paret sabone Sinònimos e contràrios sabuneta Terminologia iscientìfica rbc, Saponaria officinalis Ètimu itl. saponaria.

sabonàtzu , nm Definitzione terramíngiu malu a trebballare: terra tropu tostada si est asciuta, apicigat totu candho est modhe Ètimu srd.

sabòne , nm: saboni, sapone Definitzione genia de ammesturu de grassos de animale (es. lardu) budhios cun soda, cambiau a àcidos grassos, bonu po illimpiare, samunare, disinfetare / genias de sabone: a pruini, a orrugos, lícuidu (prus o prus pagu cagiau), de coghina, po barba Sinònimos e contràrios cdh. saoni Maneras de nàrrere csn: unu sabone = sabone tostu, a cantu; buciuca de s., luna de s. = zenia de bobbollonca manna chi si faghet sulendhe in abba cun sabone; samunare (sas manos, sa robba) in sabone = frighendi o ponendi saboni Frases a isciacuai sa conca a su burricu si nci perdit tempus e saboni ◊ su lardu contomosu mamma l'at fatu a sabone ◊ su sabone bonu atzivit meda ◊ su sabone fatu in domo tandho fit piús menzus Ètimu ltn. sapone(m) Tradutziones Frantzesu savon Ingresu soap Ispagnolu jabón Italianu sapóne Tedescu Seife.

sabonéri , agt, nm Definitzione chi o chie, ómine, a trassa costumat a allisare is féminas po che dhas cumbínchere a istare impare po si ndhe godire Sinònimos e contràrios afeminadu, feminaju, bacasseri, bragheteri, eguaresu, pascidori Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu insinuant Ingresu coaxing Ispagnolu insinuante Italianu insinuante Tedescu einschmeichelnd.

sabonería , nf Definitzione fàbbrica de sabone.

sabonèta, sabonète, sabonètu , nf, nm Definitzione genia de sabone a crantu, longhitu e atundhau, no tanti forte, cundhiu cun fragu praghillosu, po samunare in manos e in cara Sinònimos e contràrios cdh. saunetu Frases candho ambulante in bidha che seraias ti leaias bonos sabonetes Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu savonnette Ingresu bar of soap Ispagnolu jabón de olortocador Italianu saponétta Tedescu Seife.

sabòni sabòne

sabonósu , agt Definitzione chi portat sabone, chi est che sabone.