búndha 1 , nf, nm: bundhu 1 Definitzione seriedade, naturale bonu e giustu de unu chi tenet firmesa Sinònimos e contràrios bundóriu, cabu, capia, caràtere, cumprendhóniu, sinnu, tinnu Maneras de nàrrere csn: ómine, fémina chentza b. = chentza caràtere, chi no bi at de si ndhe fidare; pònnere b. in o a unu, a carchi cosa = pònnere cabu, pònnere fatu o iscurtare a unu, dare importu; passare sa bundha = passai sa ganas, su disígiu Frases custas féminas no tenent bundhu, si ant intacadu s'onestade cun fainas malas ◊ fit cantadore de bundhu chi at onoradu sa poesia 2. s'istadu fit a ponner bundhu a tie ti aia dadu una proendha noa! (A.Serra)◊ a pònnere bundhu in féminas est lucura…◊ mudemus fundhamentu a sos inzitos ponzendhe bundhu a sas cosas chi contant! (P.G.Marras)◊ mi ndhe seo pentidu ca no apo postu bundhu a tie 3. ndhe zuchio brama, ma mi est passaa sa bundha (A.Cucca) Tradutziones Frantzesu bon sens, jugement, sagesse Ingresu wisdom Ispagnolu sensatez, cordura Italianu sénno, saviézza Tedescu Verständigkeit, Weisheit.

giudísciu , nm: giudíssiu, giudítziu, zudísciu Definitzione su averguare e iscumbatare is cosas, mescamente is chistiones naendho su chi si ndhe pentzat o fintzes betandho una senténtzia; capacidade de cunsiderare bene is cosas, de dhas fàere giustas, cun sabiesa Sinònimos e contràrios capia, sabiesa, selembru, sinnu Maneras de nàrrere csn: bogai de giudítziu = fàghere irbariare; pèrdiri su giudítziu = irbariare, essire macu; giudítziu universale = su chi at a fàghere Deus a sa fine de totu sos tempos a totugantos; pàrrere su g. universale = irfaghíndhesi totu, unu mamudinu mannu Frases custos funt is giudítzios chi apo iscritu po is poesias chi ant mannau a su de duos cuncursos ◊ su giudítziu po is poesias dhu lassaus a espertos e apassionaos: est a issos ch'ispetat a giare su pàrrere 2. destruidos cheriant custos chi no ant fide e ne giudísciu ◊ custa est sa terra chi mi at dadu giudítziu in sa vida ◊ cussa picioca fait is cosas cun giudítziu 3. a proba est su Giudítziu universale: ma sos umanos vivent in delíriu e parent in continu carrasciale (P.Casu)◊ finas sos montes trement dae fundhu chi paret su giudísciu universale! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu bon sens, sagesse Ingresu wisdom Ispagnolu juicio, sabiduría Italianu giudìzio, saggézza Tedescu Urteil, Weisheit.

sabidoría , nf: sabiduria, sapidoria Definitzione su èssere sàbios, capacidade de pentzare e fàere totu is cosas cun cunsideru, abbaidandho su prus giustu, su prus méngius, su necessàriu Sinònimos e contràrios gusàriu, sabine, sabiore, sapidóriu | ctr. locura, macheine Frases "Iscurta, abbàida e càglia" fut cumandhamentu de sabidoria chi sos mannos ammentaiant a sos chi funt creschendhe ◊ sa sapidoria animaiat sos printzípios giurídicos de sa Carta de Logu ◊ in su mundhu, de sabidoria bi ndh'at pagu meda Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu sagesse Ingresu wisdom Ispagnolu sabiduría Italianu saggézza Tedescu Weisheit.

sabièsa , nf: saviesa, saviéscia Definitzione su èssere sàbios Sinònimos e contràrios sabidura, sabiénscia, sabine, sabiore, savímene | ctr. dortidúdine, locura, trotímene Frases s'antiga saviesa no ispírigat prus su bene dae su male ◊ Deus ti at dadu saviéscia Ètimu itl. saviezza Tradutziones Frantzesu savoir, sagesse Ingresu wisdom Ispagnolu sabiduría Italianu sapiènza, saggézza Tedescu Weisheit, Wissen.

selémbru , nm Definitzione capacidade de cunsiderare, de cricare de cumprèndhere is cosas innanti de dhas fàere o de foedhare Sinònimos e contràrios abberguadura, capia, giudísciu, seru Tradutziones Frantzesu discernement, équilibre Ingresu wisdom Ispagnolu juicio, equilibrio Italianu discerniménto, equilìbrio Tedescu Einsicht, Gleichgewicht.

sínnu , nm Definitzione atuamentu, cumprendhóniu e sabidoria de su cristianu e po cussu etotu sa capacidade de fàere in manera giusta, bene cunsiderada e regulada Sinònimos e contràrios àrviu, giudísciu, imprastu, selembru, seru, tinnu Maneras de nàrrere csn: istare o èssere a s. pesadu = atentu de cumprèndhere; fàghere cosa a s. tentu = a didu tentu, abbididarmente Frases lu naro a sinnu sanu ◊ cussu no depet èssere a sinnu sanu, no, su fàghere custos machines! ◊ sos betzos torrant a sinnu de pitzinnos 2. ndhe l'apo corpada inoghe a sinnu tentu pro faedhare a unu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu bon sens Ingresu wisdom Ispagnolu juicio Italianu sénno Tedescu Verstand, Vernunft.

«« Torra a chircare