A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

udrunéu , nm: toroneu* Definitzione genia de filu grussu e forte Sinònimos e contràrios cannabitu, cordedha, cordigliola, funedhu, grosseru, ispaitu, trunniedha Frases sos caltzones los zughiat cun d-unu bículu de udruneu.

údulu , nm Definitzione cambu mannu de mata cun is cambos prus piticos segaos lassandhondhe un'orrugu curtzu, fichiu prantau in terra po apicare cosa o fintzes poderare naes de mata càrrigas de frutu o bide in artu Sinònimos e contràrios frucàrgiu, iltatu, pontedhu, puntale, trumponi, uduri Ètimu ltn. mutilus Tradutziones Frantzesu tige en bois pour accrocher qqch. Ingresu fork Ispagnolu puntal, horquilla Italianu appenditóio Tedescu Ständer.

uduórigu , nm Definitzione erba de cogas, imbriaga molentis, toscosa Sinònimos e contràrios bidhuri, búdharu, budhúrigu, gudhútulu, pisciaforru, pudimanu Terminologia iscientìfica rba, Conium maculatum.

udúri , nm Sinònimos e contràrios iltatu, pontedhu, puntale, trumponi, údulu*.

úe úba

uesisíat , avb: uvesisiat Definitzione in calesiògiat logu, in d-unu logu bastat chi siat Sinònimos e contràrios apetotu, inuecoe, totube | ctr. nedhube Tradutziones Frantzesu partout Ingresu everywhere Ispagnolu en todas partes Italianu dovúnque Tedescu überall.

úfa 1 , avb Definitzione a u. = a meda, a fuliadura.

úfa! , iscl, nf Definitzione genia de foedhu de chie sentit ifadu Frases ufa, làssami istare in pasu! ◊ a ndhe tenes de ufas, oe!… Ètimu srd.

ufanía , nf Definitzione su èssere ufanos, prexaos; fintzes su si crèdere meda Sinònimos e contràrios ajubore, allegria, contentu, cuntentesa, prégiu, ufanidade / altivesa, magnosidade, mannidade | ctr. annicu, dispiachere / umilesa Frases s'ufania de Pinedhu si fateit gai manna chi leeit sas manos de sa Giana a bi las basare ◊ sos fados m'intessint ufania 2. issa no connoschiat s'ufania e faghiat festa cun totu Ètimu spn. ufania.

ufanidàde , nf Sinònimos e contràrios ufania Frases su laru at lassadu s'ufanidade, est cambiadu e faghet dolu Ètimu ctl. ufanitat.

ufànu , agt Definitzione chi est prexau, alligru; fintzes chi si credet meda, chi si bantat / ufanu che ruca = prexau che pasca, allegru che musca Sinònimos e contràrios allegru, contentu, prexau / bantageri, magnosu 1, spageri, superbiosu | ctr. annicadu, dispiàchiu, nechidau Frases isse, tra sos abbréngulos, ufanu cun d-una canna presa s'infusilat (P.Casu)◊ si lu permitides, no revudo de m'ider dispedidu in modu ufanu (P.Giudice Marras)◊ fetant festa sos cristianos comente faghent in chelu sos ànghelos meda ufanos 2. e si tandho ti faches tantu ufana mi nche pones su nasu in!… Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu gai Ingresu joyful Ispagnolu ufano Italianu giulivo Tedescu fröhlich.

úfaru , nm Sinònimos e contràrios fúrfaru, súlfaru*, surfu Frases pessaiat a sas paporatas de úfaru, a su toscu e a totu sos fracos chi si l'aiant mannicatu sas intragnas.

uférru , nm: iferru*, unferru Definitzione logu de s'àteru mundhu (o deasi si pentzat) a ue andhant is ànimas malas, cundennadas a no bíere sa cara de Deus in eternu; in cobertantza, logu de suferéntzia manna e fintzes sa suferéntzia etotu candho est meda Sinònimos e contràrios isprefundhu / cdh. unfarru.

ufiaméntu , nm Definitzione su ufrare, su fàere a ufradura Sinònimos e contràrios ufrore Ètimu srd.

ufiàre , vrb: ofiare, ufrare, unfiai, unfiare, unfrai, unfrare Definitzione prènnere de sulu, de ària, crèschere de mannària a inchibberadura po maladia o male (nau de un’arremu, de sa carre), o fintzes po s'abba chi suspint is materiales (es. sa linna); nau in cobertantza de unu, pigare arrennegu, tzacu, primmare; foedhandho de is errios, prènnere de abba, calare prenos a undha manna / ufrare a casidhu = meda (in sensu reale e metafóricu) Sinònimos e contràrios abbrofodhare, abbruvudhare, acasidhare, apisciucari, atesidhare, incubare, ufredhare Frases che li sunt ufrados sos pes de sa cadha chi at leadu ◊ a issa si li unfraint sas cambas ◊ sunt unfiendhe buscichedhas de sabone ◊ s'abba in zerru ufrat sas abberturas de linna ◊ s'abe chi l'at puntu li at ufradu sa cara a casidhu 2. no mi nareis de custu, ca mi unfrant is figaus! ◊ tziu Pàule est che zodhu cràpinu, deretu a si ufrare! 3. su rivu est ufratu e no si podet giumpare ◊ sont in su tzilleri a si ufrare de birra Ètimu ltn. inflare Tradutziones Frantzesu gonfler Ingresu to swell (again) Ispagnolu hincharse Italianu gonfiare, rigonfiare Tedescu schwellen.

uficiàle, uficiàli , nm, agt: oficiale, ufisciale, ufissiale, ufitziale Definitzione chie tenet calecunu gradu de cumandhu in d-un'órdine militare o incàrrigu púbblicu; coment'e agt. nau de unu o de una segurtade, chi est o s'ischit po dh'àere fatu ischire apostadamente chie tenet su cumandhu o podere de dhu nàrrere / cumandhare che ufissiale tzecu = a sa maconatza, chentza iscurtare sa resone Frases cumandhaiat che uficiale tzurpu e po cussu dhue aiat pòberos e mortos de fàmene ◊ de uficialis superioris no si ndi bit mancu s'umbra e su capitanu si at consillau de sighiri sa gherra 2. sas cosas chi as istudiadu tue no sunt de su programma uficiale de cust'iscola Tradutziones Frantzesu officier, officiel Ingresu official Ispagnolu oficial Italianu ufficiale Tedescu Offizier.

ufíciu , nm: ofíciu*, ufísciu, ufíssiu, ufissu, ufítziu Definitzione impreu chi unu tenet e faina chi faet mescamente a númene e po contu de un'ente púbblicu, de sa Crésia o àteru; su logu, aposentu o domo inue si faet s'impreu; funtzione de crésia, libbru de pregadorias Sinònimos e contràrios impreu, ingàrrigu / funsione Frases custus funt segretos de ufíciu: no as a pensai ca mi ndi tiras totu su ci boles tui?! 2. in cuss'ufíciu dhue at solu un'iscrivania e unu telèfono ◊ sos duos ómines si nche fint isserratos in s’ufissu de su presidente.

ufiòne , nm, agt: ofione, ufrone, unfione, unfrone Definitzione giúmburu ufrau, ufradura de carre bia pistada; sa figu créschia de mannària pagu innanti de còere; in cobertantza, nau de gente, chi o chie si ofendhet e si primmat luego, po cosas de pagu contu Sinònimos e contràrios abbugnadura, tzulumbone, unfiatzu / cdh. unfioni / crabione, perchinzone / primmagiolu, ufrósigu Frases bubbullancas, tzoedhos, tzurumbones si únfiant che pane intro 'e sa bura: in su coro ti ponent sa tristura e sos mermos diventant che unfrones (G.Ruju) 2. làssalu istare, cuss'ufrone, chi no faghet mancu a bi zogare! Terminologia iscientìfica rbr, ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu figue verte Ingresu unripe fig Ispagnolu higo no maduro Italianu fico immaturo Tedescu unreife Feige.

ufisciàle uficiàle

ufísciu ufíciu