auníre , vrb: unire Definitzione pònnere cosas diferentes o medas totus impare, pònnere o istare totus impare, betare totu a unu Sinònimos e contràrios acoglire, aggodhetare, audhire | ctr. iscrobare, pratziri, scuncordai Frases si sa sorte cheret a nos aunire amus a èssere cuntentos ambos duos ◊ a ti aunire sos coros impare no ti deghiat mancu a paragone! ◊ sos pastores si sunt aunidos in coperativa Tradutziones Frantzesu rassembler Ingresu to gather Ispagnolu juntar Italianu unire, riunire, unificare, raccògliere Tedescu vereinen, wiedervereinen, sammeln.
aunítu aunídu Sambenados e Provèrbios smb:
aúnna , nf Definitzione camisedha de su granu, pagighedha pitica Sinònimos e contràrios cugudhau, scefa, scefabi Frases a duas perras de aunnedhas torris!
aunnàda aundhàda
aunnàre aundài
auntzàdu , agt Definitzione nau de ccn., chi est de malugoro, arrestigu, chi no giaet nudha; iscassu de pesu Sinònimos e contràrios aggantzadu, soridu Tradutziones Frantzesu avare Ingresu shabby Ispagnolu cicatero Italianu grétto Tedescu knauserig.
auntzadúra , nf Definitzione su èssere auntzados, arrestigos, de manu istrinta Sinònimos e contràrios ingurdoneria, limiore Ètimu srd.
auntzàre , vrb: aunzare, untzare Definitzione atzitzare un’animale, una persona contras a calecunu, po si gherrare o brigare o àteru Sinònimos e contràrios aciopai, agungiari, alluscai, arruntzare, ateneae, atiare, atorigare, chissire, imbriscare, incidai, inciulai, insissiligai, intzifrire, intzigare, intzugare, intzullire, ubetzare | ctr. caciare Frases bidet canes in paghe e los aunzat ◊ a su pedidore li fit aunzendhe su cane ◊ at aunzadu su cane a sas berbeghes pro che las salarzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu exciter, pousser Ingresu to incite Ispagnolu azuzar, incitar Italianu aizzare Tedescu hetzen.
auntzàre 1 , vrb Definitzione pesare, agiustare su pesu, agiummai coment'e pònnere a untza sa pesa Ètimu srd.
aunzadòre , agt, nm Definitzione chi o chie istat atzitzandho e ponendho s’unu contra a s’àteru o cricandho ocasiones po brigare, gherrare o àteru deasi Sinònimos e contràrios atzitzadori, impuntzeri, infulculosu, insulladori, intzidiante, intzitziligheri, inzibbiolu | ctr. apachiadore, paxieri Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu instigateur Ingresu inciter Ispagnolu instigador Italianu istigatóre Tedescu Anstifter.
aunzàre auntzàre
aunzàre 1 , vrb Definitzione papandho, acumpangiare (prus che àteru su pane) cun àtera cosa (ingaúngiu: casu, petza, o àteru) de tanti prus piticu Sinònimos e contràrios imbalzare, incaungiare Frases si at aunzadu su pane cun casu e olia ◊ mi aunzo su pane a mossu infundhe in sa saba ◊ su casu betzu aunzat prus de su nou Ètimu srd.
aúnzu agónzu
aúnzu 1 , nm Definitzione su aunzare, su istare atzitzandho Sinònimos e contràrios atzitzamentu, incíliu, insúliu 1, insullamentu Frases at intesu petzi s'aunzu: sos canes ant brincadu paris a subra sua Ètimu srd.
aúpa , nf: upa* Definitzione genia de umbra, de cosa chi si biet de atesu ma no si cumprendhet bene ite est Sinònimos e contràrios puba Frases in s'aupa de su monte si bident sas domighedhas.
aupàdu , pps, agt: aupau Definitzione de aupare; nau de erba, chi est fatu a upu, coment'e candho creschet bella e meda, cun is fògias cracas, o nau fintzes de mata chi portat sida meda; nau de àtera cosa, chi est leau a pinnone, portau in artu coment’e a braga po dhu fàere a bíere; si narat fintzes in su sensu de cofudu, fatu a conchedha, che a sa conchedha o opia Sinònimos e contràrios acupau, imbénnidu / cucurúciu Frases sa latuca s'est aupada 2. est una foresta aupada ◊ custos campos sunt aupados de laore ◊ ndhe at essidu un'istria dae un'àlvure aupada 3. fiotos de pudhedros annijendhe intro de sas tancas iscurrizant cun sa coa aupada.
aupadúra , nf Definitzione su aupare Ètimu srd.
aupàre , vrb Definitzione fàere s'upu: si narat de sa latuca, de su càule o àteras erbas deasi chi creschent cun is fògias cracas, serradas coment'e a bòcia / aupare sa coa = (nadu de unu) su si crèiri tropu, fai su togu Sinònimos e contràrios acupai* 1, aggupulare.
aupàu aupàdu
aúra , nf: ura Definitzione totugantu su chi podet capitare in sa vida chentza dipèndhere de sa volontade de su cristianu: s'a. podet èssere bona o mala, fortuna o isfortuna; cosa de bonu chi si disígiat e a su matessi tempus si narat Sinònimos e contràrios foltuna, solte / augúriu Frases at fatu una trista aconcada, comintzada pro giogu, e agabbada in mal'aura Ètimu srd.