A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

àsta , nf: àstia, àstua 1 Definitzione cannedhu, genia de pértiga longa, s'àrbure o pinnone de sa cucagna, fintzes una genia de arma a punta; a logos est sa palita de còere pane / astas de boe, de cherbu = sos corros; a. de cumpassu, de arrelógiu, de ullieras, de arromana Sinònimos e contràrios pértia / corru Ètimu ltn. hasta Tradutziones Frantzesu hampe, branche, canne, tige, perche Ingresu staff Ispagnolu asta Italianu asta Tedescu Stab.

àsta 1 , nf Definitzione manera de bèndhere sa cosa / pònnere una cosa a s'a. = a chie la pagat menzus Sinònimos e contràrios arbaranu, usupastu.

àstacu , nm Definitzione una genia de aliusta manna Sinònimos e contràrios lenfru, lifante, longhifanti.

astagiòne, astajòne , nf: astajone, istagione 1 Definitzione s'areste de s'ispigamúrina Sinònimos e contràrios salauspe Terminologia iscientìfica rbr.

astàle , nm Definitzione su fuste de sa coa, s'ossu comente acabbat s'ischina (de is animales) Sinònimos e contràrios frustale Frases s'astale de sa coa naschit dae s'ischina Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd.

astémicu, astémiu , agt, nm Definitzione chi o chie no bufat cosas chi giughent àrculu Tradutziones Frantzesu abstème Ingresu abstemious Ispagnolu abstemio Italianu astèmio Tedescu abstinent, Abstinenzler.

astenàdu , pps, agt Definitzione de astenare 2. semus poetas astenados e istamus in palcu che monincas.

astenàre , vrb Definitzione nau de frutuàriu, intostare o aortire chentza cumpriu (fintzes po pecu); nau de linna, fintzes pipionire, pònnere su greme Sinònimos e contràrios acalabiare, agurtire, allagorjare, assichillonai, atecadiare Ètimu ltn. extenuare Tradutziones Frantzesu dessécher Ingresu to dry (up) Ispagnolu enmustiarse Italianu incatorzolire Tedescu einschrumpfen.

astèniri , vrb: ostènnere* Definitzione fàere a mancu de fàere o de nàrrere cosa Sinònimos e contràrios aostare, refrenai, retènnere.

asteríscu , nm Definitzione genia de istedhitu impreau in s’iscritura coment'e singiale de calecuna cosa Sinònimos e contràrios istellitu.

astesiài , vrb: atesare, atesiai Definitzione pònnere, portare o andhare atesu, prus aillargu, trantzire Sinònimos e contràrios allalgare, illalgare, issuzire, istejare, istelare, istesare, istesire, istregire | ctr. acostai, acurtziare Frases unga tostada morti astesiada ◊ ti nci ses astesiau de sa glória ◊ si ch'est atesadu e abboghineit a su cumpanzu ◊ si che ateseit currendhe unu bonu tretu (G.Addis)◊ atesianosí de su mali in totu is ocasionis!

àstia àsta

astifasciòne, astifassiòne , nf Sinònimos e contràrios acuntentamentu, conciolu, contentu, saltifascione Frases cogliedas dogni manna istimascione e de totu sempre astifascione! ◊ li faghiat leare una chiza de cumpleta astifassione.

astiladúra , nf Definitzione su èssere a puntas de dolore; farta de aguantu a su dolore, a is dificurtades, su sufrire meda po dónnia cosighedha, debbilesa de nérbios Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu neurasthénie Ingresu neurasthenia Ispagnolu neurastenia Italianu nevrastenìa Tedescu Neurasthenie.

astilài, astilàre , vrb Definitzione fèrrere, púnghere cun s'astile; èssere a puntas de dolore Ètimu srd.

astilàu , pps, agt Definitzione de astilai; chi est a puntas de dolore forte, chi dhi benit astiles; chi no padit nudha nudha, prus po farta de capacidade mentale chi no de fortza de sa carena; fintzes oféndhiu, dispràxiu 2. un'ómini fiat astilau ca sa picioca dh'iat torrau curcuriga ◊ fut un'ómini nervosu, astilau de sa miséria e de sa necessidadi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu neurasthénique Ingresu neurasthenic Ispagnolu neurasténico Italianu nevrastènico, psicolàbile Tedescu neurasthenisch.

astíle, astíli , nm: astrile Definitzione coment’e una pértiga (de linna o de àteru) fata a punta de iscúdere atesu; punta de dolore forte, fintzes fritu meda chi intrat o punghet che fritza; dannu mannu; fintzes farta de aguantu a su dolore, a is dificurtades / mortu de a. = de dannu, de dirgràtzia, bochitu Sinònimos e contràrios britza, ferce, frícia / dolorida / arragore, frizidore / dannu / astiladura Frases fuint che astile sos Sardos pro chircarent sa salvesa ◊ un'astile lis ruchet sa carena! 2. pro li fàghere zipones e caltzetas bandhat peri sos logos a s'astile, visitandho in dónzia foghile si la passat sa vida fitiana! (B.Sulis) 3. benit s'atonzu e torras a partire ca times de s'ierru sos astiles (P.A.Sau) 4. fiant mortus sa própriu dí de morti naturali e no de astili Ètimu itl. astile Tradutziones Frantzesu dard Ingresu dart Ispagnolu dardo Italianu dardo Tedescu Pfeil.

àstili , nm Definitzione dannu, disgràtzia / mortu de à. = mortu de male Sinònimos e contràrios digràtzia Frases biendhosi in d-unu logu ispérdiu, sa pubidha in pagu tempus si morit de àstili malu Ètimu ctl. astre.

astitài , vrb Definitzione leare sa tita a su pipiu, a su fedu piticu, disavesare de súere Sinònimos e contràrios illatare 1, istitai* | ctr. allatae

astòre , nm: astori, istore, stori Definitzione cun custu númene si narat diferentes genias de pigiones papadores de petza: astore, o stori columbinu (itl. astóre), stori de pudhas o leporaju, astoredhu, storixedhu, o istore de tziudhia (itl. poiana), stori de Leonora o tzarpadheri, astoritu (itl. sparviere); in cobertantza, persona mala, furona / min. astoredhu, storitu, storixedhu / astori perdighinu = itl. falcóne; stori de pisci, astore marinu = itl. falco di palude Sinònimos e contràrios astorolia, atapaju, falche 1 / arcidedhu Frases dogni astore in chirca de recatu benit famidu e si aviat atatu ◊ sos astores falant in sas cussorzas isprammendhe sas chedhas apaxiadas ◊ si aia tentu alas de astore fia boladu dae bica in bica! 2. no ti fides, columba, ca s'astore fatu tou sas úngias est perdendhe! Terminologia iscientìfica pzn, accipiter gentilis arrigonii Ètimu itl Tradutziones Frantzesu faucon Ingresu hawk Ispagnolu azor Italianu astóre, falco Tedescu Habicht.