tzilibbecàre , vrb: tzilimbecare, tzirimbecare Definizione tontonare sa conca lassandhodha orrúere a cropu, dormindhosi cicios, tènnere sonnu meda de no poderare sa conca firma Sinonimi e contrari abbiocare, dormitai, isconchidare, sconchiai, sconcoinai, tzurumbecare Frasi isse cantilenandhe e tzilimbecandhe e su sonnu falàndheli che bistrale ◊ est tzilimbecandhe serente su foghile Etimo srd. Traduzioni Francese sommeiller Inglese to doze Spagnolo dormitar Italiano sonnecchiare Tedesco schlummern.

tzillicàre , vrb Definizione èssere o istare pagu firmu, a su tòntona tòntona, tzanchitzanchi Sinonimi e contrari traculare, tzucurare Frasi sa banca tzillicat Etimo srd. Traduzioni Francese chanceler Inglese to wobble Spagnolo tambalearse Italiano pencolare, tentennare Tedesco schwanken.

tzincavesàre , vrb Definizione andhare a trevessu, abbarrare o istare in giru Sinonimi e contrari bagamundai, bandhulare, corruntonai, faghinerare, garronai, perdulare, trastamare Traduzioni Francese vagabonder, flâner Inglese to roam Spagnolo vagar Italiano girovagare Tedesco umherschweifen.

tzirigheltàre , vrb Definizione tirare a longas, bogare iscusas, su si betare a surdos, su ch'essire costa costa pala pala po no fàere su chi tocat Traduzioni Francese tergiverser Inglese to prevaricate Spagnolo andarse con rodeos Italiano tergiversare Tedesco Ausflüchte suchen.

tziviài , vrb: cibinare, sifinare, tifinare, tzivinai Definizione pròere, fàere abbighedha fine selena Sinonimi e contrari arrevinae, arrosinai, arrusciai, istedhiare, modhinare, papuschiare, paspiare, proighinai, tzaviai Frasi calincuna dí, candu tzívinat, ti parit de èssiri foras de custu mundu ◊ innòi est tzivinendi, ma in monti cust'àcua est ní! Etimo srd. Traduzioni Francese pleuviner Inglese to drizzle Spagnolo lloviznar Italiano piovigginare Tedesco nieseln.

tzocài , vrb: tzocare, tzoncare Definizione fàere tzàcurru, tzocos, cropos a sonu surdu po si fàere intèndhere; nau cun tzacu, crepare Sinonimi e contrari dumbulare, istochidare, picare 2, sacai, tochedhare, trochedhare, tzacarrai, tzòchere, tzochire / sciopai Frasi bi at linna chi in su fogu tzocat e che búlliat atesu s'iscata alluta ◊ tzocare sa limba, sas manos, sa zanna ◊ tzocat s'istranzu in domo de s'amigu ◊ Michelledhu e sas duas vachianas ant ghetatu unu brincu tzocanne sos pedes ballanne ◊ su pitzinnu est tzoncandhe sas manos, cuntentu! 2. mancari ti ufres e ti tzoches, puru: como su chi est fatu est fatu! ◊ pro carchi borta chi mamma benit a domo ti ufras… tzocadu chi ti agatent! ◊ su fogu brusiaiat su tzilibirche, apustis chi lu faghiat unfrare e tzoncare (E.Pes) Etimo srd. Traduzioni Francese faire du bruit, éclater Inglese to make a din, to burst, to creak Spagnolo chasquear, restallar Italiano far strèpito, scoppiare, schioccare Tedesco Lärm machen, bersten.

tzochedhài, tzochedhàre , vrb: tochedhare* Definizione fàere tzàcurru iscudendho, tocandho a atripadura, tocandho a cropu forte mescamente in is gennas pedindho de intrare Sinonimi e contrari dubbussare, dumbulare, sacai, tochitae, trochedhare, tzacarrai, tzocai Frasi pro su candhelarju depies tochedhare in sos portales ◊ fit peri sas giannas, tzochedhendhe ◊ ite cres, chi no sia andhadu deo puru tzochedhendhe in sas giannas anzenas?! 2. babbu tzochedhat cun sa mazadorza iscutinendhe olia Traduzioni Francese frapper, taper Inglese to knock Spagnolo llamar, tocar Italiano bussare Tedesco klopfen.

tzotzíre , vrb Definizione arregòllere e mantènnere is oos asuta in caente cicindhosi in pitzu po fàere naschire is pudhighinos, comente faent is pudhas (binti una die) e is pigiones in su niu; fàere sa boghe de sa pudha candho est cicia in is oos o portat is pudhighinos piticos; nau de ideas e sentidos, su dhos fàere crèschere e contivigiare fintzes a giare un'arresurtau Sinonimi e contrari acloai, chiochire, clocire, cocolae, crochidare, forcire, neulire, tzotzare* Frasi nidos lassados cun s'ou tzotzidu ◊ sa rúndhine tzotzit 2. galiotos a préides unidos sunt tessendhe tírrias e brigas isfoghendhe sos ódios tzotzidos (P.Mereu)◊ su dolu tzotzit fortzas noas in sa carena Traduzioni Francese couver, glousser, féconder Inglese to brood, to fertilize Spagnolo empollar, cloquear, fecundar Italiano covare, chiocciare, fecondare Tedesco ausbrüten, brüten, befruchten.

tzucuràre , vrb: tzunculare Definizione èssere o istare pagu firmu, a su tzanchitzanchi Sinonimi e contrari itzucurare, traculare, tzillicare Etimo srd. Traduzioni Francese chanceler Inglese to be shaky Spagnolo tambalearse Italiano pencolare, traballare Tedesco schwanken.

tzuntzullàre , vrb: tzutzullai Definizione nàrrere o fàere po indrúchere a unu a fàere ccn. cosa, po dhu pònnere contras a un'àteru, po dh'atzitzare / èssere tzuntzulladu a binu = piciuau, bufadu, alligru a binu Sinonimi e contrari birbillare, inciulai, seguzare / intzidiare, intzifrire, intzutzulai, ispuntogliare, ispuntzonare Frasi tzutzullai sa genti, su logu ◊ is Fariseus sighiant a tzutzullai sa genti po fai cundennai a Cristus ◊ candho cudhos no lu bochinabant prus, credendhe de fàchere male, tandho los tzuntzullabat isse matessi Etimo srd. Traduzioni Francese exciter, pousser Inglese to incite Spagnolo incitar Italiano aizzare Tedesco aufhetzen.

tzurrài, tzurràre , vrb: ciurrai, tzurruare Definizione essire a fortza, fàere a tzurru (nau de abba, sàmbene e cosas deasi); tzurrare si narat po ingurtire o bufare a intullu Sinonimi e contrari benai, brotai, irrusciare, spiciurrai Etimo srd. Traduzioni Francese jaillir Inglese to squirt Spagnolo chorrear, surtir Italiano sprizzare Tedesco spritzen.

tzurruvigài , vrb Definizione si che betare a modhe in abba grussa a cúcuru ficadu, conca a bàsciu, calare de artu a cúcuru ficadu Sinonimi e contrari acabussai, arrembulai Frasi as a cantai in sa tupa aundi si tzurruvigat su stori ◊ si nci tzurruvigat in s'àcua ◊ is arrocas ndi tzurruvigant de is toneris e de is contras Traduzioni Francese plonger Inglese to plunge Spagnolo zambullirse Italiano tuffarsi Tedesco tauchen.

tzurumbecàre , vrb Definizione èssere cun sa conca a tontonadas, lassare orrúere sa conca dormindhosi cicios, tènnere sonnu meda de no poderare sa conca firma Sinonimi e contrari abbiocare, sconchiai, sconcoinai, tzilibbecare, tzinghirinare, tzumbecare Frasi si tzurumbeco subra su piatu diventat sónniu finas su ricatu ◊ bae e corcadiche, chi ses tzurumbechendhe! Etimo srd. Traduzioni Francese hochement de tête à cause du sommeil Inglese to lose one's head balance for the sleep Spagnolo cabecear Italiano tracollare della tèsta per il sónno Tedesco Kippen des Kopfes aus Schlaf.

ufiàre , vrb: ofiare, ufrare, unfiai, unfiare, unfrai, unfrare Definizione prènnere de sulu, de ària, crèschere de mannària a inchibberadura po maladia o male (nau de un’arremu, de sa carre), o fintzes po s'abba chi suspint is materiales (es. sa linna); nau in cobertantza de unu, pigare arrennegu, tzacu, primmare; foedhandho de is errios, prènnere de abba, calare prenos a undha manna / ufrare a casidhu = meda (in sensu reale e metafóricu) Sinonimi e contrari abbrofodhare, abbruvudhare, acasidhare, apisciucari, atesidhare, incubare, ufredhare Frasi che li sunt ufrados sos pes de sa cadha chi at leadu ◊ a issa si li unfraint sas cambas ◊ sunt unfiendhe buscichedhas de sabone ◊ s'abba in zerru ufrat sas abberturas de linna ◊ s'abe chi l'at puntu li at ufradu sa cara a casidhu 2. no mi nareis de custu, ca mi unfrant is figaus! ◊ tziu Pàule est che zodhu cràpinu, deretu a si ufrare! 3. su rivu est ufratu e no si podet giumpare ◊ sont in su tzilleri a si ufrare de birra Etimo ltn. inflare Traduzioni Francese gonfler Inglese to swell (again) Spagnolo hincharse Italiano gonfiare, rigonfiare Tedesco schwellen.

ulciàre , vrb: uschiare, usciare, uscrare, uscrai Definizione abbruxare unu pagu, nau prus che àteru de pilu, tzudha o cosas deasi Sinonimi e contrari abbruscare, auscare, summuscrare Frasi bocheint su porcu e deretu l'uscreint ◊ ponet fogu a s'usciadinu e úsciat su porcu ◊ apenas ispojoladu, su porcu cheret ulciadu ◊ paris a su zigarru si uscrabat fintzas su nasu, cussu! Etimo ltn. usc(u)lare po ustulare Traduzioni Francese brûler légèrement Inglese to scorch Spagnolo chamuscar, socarrar Italiano abbruciacchiare Tedesco leicht anbrennen.

umbrài , vrb: umbrare Definizione betare o fàere umbra, pònnere in s'umbra, pigare umbra: si narat a sa matessi manera de assoliare; ingòllere umbra, assicare coment'e biendho umbra mala, pantumas Sinonimi e contrari abbabbarrotai, addojare, adumbrai, arreselai, assumbrai | ctr. assoliare Frasi un'àrbure de nughe umbraiat sa parada ◊ mi ponzo a umbrare ◊ teniat su meriagu po umbrai is brebeis 2. in s'assolada ísula nostra antiga carestias de abba umbrant su logu ◊ a is gianas unu fundu de tamatas dhis est bastanti po umbrai ◊ s'ebba mea si est umbrada Etimo ltn. umbrare Traduzioni Francese faire de l'ombre, prendre ombrage Inglese to overshadow Spagnolo sombrear Italiano ombrare Tedesco beschatten.

umedài , vrb: umidai, umidare Definizione pigare umidore, fàere o essire umatu (de serenu, lentore, suore o àteru) Sinonimi e contrari umedèssiri Frasi cussas modhinas ant torradu a umidare sa robba istérrida Etimo spn. humedar Traduzioni Francese humecter Inglese to dampen Spagnolo humedecer, mojar Italiano inumidire Tedesco befeuchten.

umpíre, umpíri , vrb: umprire, umpriri Definizione pigare cosa intrandho s’istrégiu de prènnere a mesu de sa cosa de pigare Sinonimi e contrari imbèlghere, orire 1, pienare, úmprere* Frasi Tziscu umpit su mustu de sa pica ◊ lea su tatzone, umpri abba dae sa bartza e beta a sos fiores! ◊ fia pigadu a montes cun babbu a umprire a pala ledàmine a sos sacos ◊ àter'e che gai ndhe amus bufadu in tempus de arzola, abba caente umprida a s'isterzu e a su cola cola! ◊ fit umpendhe abba cun sa càtula dai sa cora 2. posta in motu est sa màchina moderna po umpire s'iscàrgiu a su pasteri (L.Zedde)◊ sodhu minore umpit sa búscia Traduzioni Francese puiser Inglese to fill, to draw Spagnolo sacar Italiano attìngere, empire Tedesco schöpfen, füllen.

unchinàre , vrb: aunchinare Definizione atrotigare, fàere a gànciu, a cancarrone, nau de gente puru Sinonimi e contrari acancarronae, ancujare, unchinedhare / atzumborai, ingobbedhare Frasi cun sos annos s'est unchinadu Etimo srd. Traduzioni Francese recourber en croc Inglese to bend like a hook Spagnolo encorvar Italiano piegare ad uncino Tedesco hakenförmig krümmen.

úngere , vrb: únghere, úngiri Definizione frigare ógiu, ogiuseu, pumada o àteru deasi po fàere sa cosa prus lisa o po meighina; in cobertantza, giare arregalos po indrúchere a unu a fàere praxeres, acotzos / pps. untu Sinonimi e contrari aoxae, linire, untai, untinare, utzare Frasi fatesint únghere sa nave po èssere prus lestra ◊ is arrodas tzichírriant in is butus sentza de úngiri ◊ li unghiat in su dossu s'unghentu de sas brusiaduras ◊ si unghet sa sartània cun ozu e si ponet s'impastu ◊ sanànt medas malàidus ungendidhus cun s'ollu 2. is impiegaus si non funt untus a prexeri intzoru no ti ndi faint de pràticas! Etimo ltn. ungere Traduzioni Francese graisser, huiler Inglese to grease Spagnolo engrasar, untar Italiano ùngere, lubrificare Tedesco salben, einfetten.

«« Cerca di nuovo