A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

òbera , nf: òpera Definitzione trebballu, mescamente in su sensu de totu su chi abbarrat fatu de pòdere serbire Sinònimos e contràrios faina, trabàgiu Maneras de nàrrere csn: òperas mortas = s'intelajadura a ue si fissant sas abberturas, in sas domos; linna de òpera = linna bona pro fàghere mobbília, abberturas Frases cun cussa manu puru, chi si bollit, si pòdinti fai òperas bonas!…◊ torreit in ànimos bonos e de bon'àschidu a che congruire s'òbera de sa die (A.Canalis)◊ de sas òperas suas sa reina l'at Cumédia solu intitulada (Cubeddu)◊ deo no chirco anzenas fantasias ca mi coronant sas òperas mias! (Tucone)◊ seus seguros ca cust'òpera una die at a bènnere istudiada po is argumentos chi tratat Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu œuvre, travail Ingresu work Ispagnolu obra, trabajo Italianu òpera Tedescu Werk.

oberàgiu, oberàju , nm: oberàrgiu, oberarzu, oberazu Definitzione chie atendhet a aprontare una festa púbblica, po unu santu Sinònimos e contràrios obbreri.

oberàre , vrb: operai, operare Definitzione fàere faina, òperas, èssere impreaos in calecunu trebballu, in calecunu impreu, cuncordare calecuna cosa de cabbale; foedhandho de males de sa carena, segare calecuna parte malàida po ndhe bogare su malu o po dha mediare Sinònimos e contràrios trabagiare Frases - E ite sezis operendhe? - Pesèndheche custa foga de muru semus! ◊ custu cristianu no est operendhe nudha, petzi in ziru! ◊ est pretzisu de istare a ocros apertos e a pessare in su malu pro operare in su bonu (M.Columbu) 2. a Fulanu l'ant operadu a su coro ◊ in custu bràciu chi mi ant operau parera ca portai fogu tenendi Tradutziones Frantzesu agir, opérer Ingresu to work, to operate on Ispagnolu obrar Italianu operare Tedescu wirken, arbeiten, operieren.

oberàrgiu oberàgiu

oberaría obbrería

oberàrzu, oberàzu oberàgiu

obericúngia , avb Definitzione apèrrere e serrare: avb., èssiri o. = pagu pagu apertu Sinònimos e contràrios irganzadu, scarangiau Ètimu srd.

oberidúra , nf Definitzione aperidura, su apèrrere, nau de sa manera Sinònimos e contràrios | ctr. serradura, tancadura.

obèrrere, obèrri, obèrriri , vrb: abbèrrere* Definitzione istesiare duas partes o duas cosas, fatas po abbarrare impare, a manera de fàere passare o de pòdere passare ccn. cosa: si narat fintzes in su sensu de scriai una serradura manigiandho sa crae / cong. 2ˆ p. pl. obrexestas = abberzedas; pps. obertu Sinònimos e contràrios abberberedhare, afilai, cannire, fresai, irganzare, sacai, scaringiai / isfrisciare | ctr. cugnare, serrai, tancare Maneras de nàrrere csn: oberri su coru de s'atzíchidu = fai sa spramma, leare assuconu mannu; oberri is origas = iscurtare bene Frases no obrexestas sa porta! ◊ at obertu is bratzus po imprassai sa filla ◊ a it'ora oberint is butegas? ◊ oberei sa buca e serrai is ogus! 2. agiummai mi nd'oberit su coru, de s'atzíchidu! ◊ obèrgiat bèni is origas: issu depit iscabulai su bufóngiu, su fumóngiu e papai chena sali!

obértu , pps, agt Definitzione de obèrriri Sinònimos e contràrios abbeltu | ctr. serradu, tancau.

obertúra , nf: abbeltura* Definitzione su obèrriri; tretu buidu chi abbarrat tra duas cosas chi s'istésiant de pare o fintzes lassau apostadamente Sinònimos e contràrios abberta, afiladura 2. tocat a tupai dogna obertura.

obèschere , vrb: ovèschere Definitzione arrèschere in su gúturu, nau de sa cosa de papare chi no andhat a bia dereta e faet a tussire o chi s'ingurtit a trebballu / mi so obéschiu = m'est postu su mossu in bula, femu allupendimí Sinònimos e contràrios abèschere, ammadèschere, arrancare, arrèghere, arrèschere, iscaussire / arròsciri Frases si mi obeschet su pane de chiarju in s'obu de sa gorgobena (G.Delogu)◊ cudhu binu nche l'at ghetau a imboladura e azomai s'est obéschiu! 2. ma proite mi sichis a ingromorare, a obèschere solu a ti bíere acoconau, incolonconiu, barrosu? Tradutziones Frantzesu avaler de travers Ingresu to go the wrong way Ispagnolu atragantarse Italianu andare di travèrso (détto di cibo) Tedescu sich verschlucken, in die Falsche Kehle geraten.

obéschiu , pps, agt Definitzione de obèschere Sinònimos e contràrios aéschidu / arrósciu, cascaviadu 2. nanchi ti dimitias ca nanchi ndhe fis obéschiu ◊ zuchiat sos ocros in fora pariat obéschiu, papandhe che alarpu.

obescósu , agt Definitzione chi aeschet, chi arreschet in su gúturu Sinònimos e contràrios aescosu, aoschijolu Frases su pirastru est una frútora obescosa Ètimu srd.

obetài , vrb Sinònimos e contràrios abertai*, aisetare, aispetare, ibertare, ispetare.

obía , nf: olia, oliba, oria, uia Definitzione mata in Sardigna e in totu su Mediterràniu connota meda, no tanti manna, innestada in s'ogiastu, creschet totue fintzes in logu de orroca ma no prus in artu de unos seschentos metros, faet a fògia lada e longhita puntuda, a oros lisos, de colore birde craru, e bogat unu frutu (upm) cantu sa conca de su pódhighe, longhitu, niedhu candho est cotu (in ierru), cun s'ossu o pisu in mesu, sa prupa errica meda de ógiu, su méngius ógiu alimentare / calidades de o.: bosana, magiolca o majorca, carroga, de cunfetu (prus matuca, po papare coment'e ingaúngiu, a pònnere a papares), de ógiu (prus pitica e agiummai solu po mòlere), pudhina, zenuisca; o. cariasina = genia de olia de cunfetu, tundha; o. sebigliana = àtera calidade de olia de cunfetu Maneras de nàrrere csn: s'olia podet èssere liera, punta (punciada de su bremi), madura, minuda, irmurtida; tachedhai s'o. = trapare pro l'indurcare in s'abba; o. alluada = posta in murza; iscutinare, ispilire, collire o pigiare, maghinare o., o ispilinzu, cullinzu, molinzu de s'uliba; andhare a s'o. = essiri in campu a bodhiri, arregòlliri olia; donai olias = dare corpos cun s'annugradorzu de sos pódhighes serrados; o. de mari = zenia de frutighedhu chi faghet un'àliga de mare (sa Posidonia oceanica) Frases sas olias zughent sa càmula noa e ancora olia betza ◊ a manu manca de s'istrada dhoi at olias bàscias, bèni tentas, a manuesta matas de arroli artas ◊ sas olias ocannu zughent olia meda ◊ tziu Sisinni fiat propietariedhu de càncua terrixedha a bíngia e obias 2. su pane arridadidhu in su fogu e dh'incaúngias cun olia! ◊ sos manzanos essit pro andhare a s'olia ◊ in su tempus de s'arregorta de s'olia sa barraca serbit po si dhoi podi acojai ◊ che sunt totugantos in s'olia pro ndhe la collire ◊ mi apo manigadu pagas olias ◊ s'olia ocannu at dadu su bíndhighi a maghinada ◊ càmbiali s'abba a s'olia, ca indurcat! Sambenados e Provèrbios smb: Olia, Olias, Olibas, Oliva, Olivas Terminologia iscientìfica mt, Olea europaea ssp. europaea Ètimu ltn. oliva Tradutziones Frantzesu olive, olivier Ingresu olive (tree) Ispagnolu olivo, aceituna, oliva Italianu olivo, oliva Tedescu Olive

óbia , nf, nm: óbiu Definitzione istare o èssere a óbiu = a càstiu, a iscoca, abbaidadho si… Maneras de nàrrere csn: fàghere óbia = atobiai, obiai; leare a óbiu su bestiàmine = istàreli acurtzu, in dainanti, remàrelu, nàrrereli cosa pro lu tratènnere paschindhe Frases zúghelas a óbiu, sas berbeghes, e fàghelas pàschere! ◊ su pudhu est sempre a óbiu de sa pudhighina pro si la zogare ◊ cussu fit tota die a óbiu e comente at bidu chi sa mere ch'est essida a s'interru che li est intradu a domo a furare Ètimu ltn. obviam.

obiàda , nf: obiata Definitzione su obiare, logu ue duos si atóbiant Sinònimos e contràrios abboju, addobiada, atóbiu, obiadura Frases cussu fit su puntu de obiata ◊ seus fendi s'obiada a su logu chi s'ant nau Ètimu srd.

obiadúra , nf Definitzione su obiare, atóbiu chi si faet po cumbinatzione Sinònimos e contràrios addóbiu, obiata Maneras de nàrrere csn: frades, sorres de o. = de unu lados; cumpanzos de o. = pro cumbinassione Ètimu srd.

obiàe, obiài, obiàre, obiàri , vrb: opiare 1, oviare Definitzione fàere óbia, bènnere apare de personas, animales o cosas chi si movent s'unu a cara a s'àteru, nau fintzes in su sensu de si cricare, de si bíere, de parare fronte a unu male po dhu pòdere bínchere o fintzes firmare o furriare Sinònimos e contràrios abbogiare, addopare, adobiai, azobiare, coviare, ogiare Maneras de nàrrere csn: obiare cosa apare = collire, pònnere paris, acabidai; obiare sa binza = acapiai su pàmpinu, prèndhere; obiare sa basca = pònnere cosa a fàghere umbra Frases no mi podiat biri e candu mi obiàt nci furriàt su bruncu ◊ dh'at obiau torrendu a funtana ◊ a su piciocu dhu obiàt a iscusi ◊ custu crabineri si est opiau cun zente ladra ◊ si mi óbias naras chi no mi as bidu! 2. su fogu tocat a dh'obiari innantis chi abbruxit totu! ◊ obiadhus a fusti cussus animalis, chi no passint! ◊ óbiami sas bacas no ch'essant atesu!◊ cussu pastori no dhas óbiat is brebeis e po cussu gei fàinti dannu! 3. candho beniat de obiare apare su dinare de nosi picare su bestire ince furint is pacamentos ◊ si at afachiau zente obiada dae cada bidha ◊ assortau, cussu: at obiau una bella picioca! Ètimu ltn. obviare Tradutziones Frantzesu rencontrer Ingresu to meet Ispagnolu encontrar, topar Italianu incontrare Tedescu treffen.