A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

obrigài , vrb: abbrigai*, orbigai Sinònimos e contràrios arrubiai, cardiare, cardigiai, ingrujare.

óbru , nm Definitzione trebballu de agu chi si faet po bellesa in s'orrobba, ricamu Sinònimos e contràrios abbordau, bordadura, borderia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu broderie Ingresu embroidery Ispagnolu bordado Italianu ricamo Tedescu Stickerei, Sticken.

óbu , nm: ou, ovu Definitzione céllula fémina chi, si est ingendrada e aguantada in caente, giaet unu fedu nou: matucu o piticu segundhu s'animale, si narat mescamente de su chi criant is pigiones (o fintzes animales, es. sa tziligheta, su coloru, chi fedant che is pigiones), a corgioledhu tostau e fine a fora, tundhatzu ma longhitu, e prus puru si narat de su chi criant is pudhas, unu de is méngius alimentos / pl.: oos, obos, ous; min. oighedhu, ovedhu; partes de s'ou: còrgia, làpara, arbu, oidedhu, ànima Maneras de nàrrere csn: iscroxu o corza de ou = su pizu tostu de s'ala de fora; ou cun s'ànima = inzendradu, crochidu; ou sentza ànima = chi no bi inzendrat, chi no faghet a crochire; ou bitzu = cun sa corza modhe, a pilloncu, chentza cumprida; ous a duus ollanus = a duos oidedhos; ou assurau = chi est guastu, isciaculadori; ou pàbaru o ortíciu = criadu cun sa corza chentza lómpida, a pizolu modhe, chentza su pizu tostu; ou in gioca = chi est crochidu; ou late late = cotu a modhe; ou cotu a tostu = cun s'arbu e cun s'oidedhu belados, tostos; ispíritu de ou, s'animedha de s'ou = ovu abbatatu, minau, oidedhu abbatadu cun túcaru fintzas a candho custu est bene sortu; iscumbàtere o cariare obos = abbatare, murigai a forti (e cun tzúcuru); pitzinna d'ovu, o pipia cun s'ou = cotzuledha de s'ou, zenia de pane pintadu chi faghent a Pasca cun s'ou intreu in mesu, cotu totu paris; s'obu de sa gula o de sa gorgobena = orgumedhu, sa mela de su gúturu, zenia de nodu in s'oru de s'ingullidorzu; èssere prenu che ou = prenu a intipu; èssere a os (nadu de nidos) = chi dhoi sunt is ous frucendi; bènnere in ou = (nadu de sa pudha) chi est a tretu de criare e comintzendhe a criare, (nadu de fémina) chi est a tretu de bènnere ràida (e li at comintzadu su mese); segai is ous a ccn. = istrobbare Frases gei megat de si biri s'arrisurtau, ca no scit coi mancu un'ou! ◊ cussu nci calat cincu ous a budhiu! ◊ parides pudhighinos essidos dae s'ou ◊ su puzone est crochindhe sos ovos in su nidu ◊ a su pipiu sa mama dhi at giau a papare s'ou cotu a modhe in su chinisu 2. li dabat sa parte de cada disizu, fintzas azicu de ispíritu de obu chi fachiat pro s'irmurzare 3. ita s’apu, segau is ous? nau ca fustis colessendi! Sambenados e Provèrbios prb: chie furat ou furat pudha Terminologia iscientìfica mng Ètimu ltn. ovum Tradutziones Frantzesu œuf Ingresu egg Ispagnolu huevo Italianu uòvo Tedescu Ei.

obúru , cng: opuru Definitzione o puru, o fintzes: congiuntzione chi serbit a pònnere duas cosas a iscéberu pigandho s'una in parte de s'àtera, s'una contra a o chentza s'àtera Sinònimos e contràrios o, sinono Frases po su dolore de origas si ponet un'istídhigu de ógiu de olia caente opuru chinisu caente ◊ dèu no isciu si dh'iat mandau in Sardigna po is méritus, opuru po punitzioni ◊ custu dhi cumbenit oburu dhi faet piaghere ◊ podeus andai oburu dhoi at cosa de fai? ◊ si fis istadu a su fiancu meu, oburu a su costazu de Tucone, ti aia dadu unu pagu 'e resone! (Piras)◊ fut a seidare a s'argiola de Paules oburu a S'Ena ◊ su fresi s'intinghiat a niedhu po su costúmene de is fiudas, opuru àteros colores po su costúmene orrúbiu de Désulu.

óbus , nm Definitzione atzione, faina, su chi si faet Sinònimos e contràrios faina, òbera, trabàgiu Frases candho faghes obus de bonu faghennollu ischire! Ètimu ltn. opus.

ocalítu , nm: ucalitu Definitzione genia de linna chi benit de s'Austràlia e faet a mata manna meda Terminologia iscientìfica mtm, Eucalyptus camaldulensis, E. globulus Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu eucalyptus Ingresu eucalyptus Ispagnolu eucalipto Italianu eucalipto Tedescu Eukalyptus.

ocànno, ocànnu , avb Definitzione s'annu chi seus passandho, cust'annu / o. chi benit = s'annu chi depet bènnere, su fatante de su chi semus Frases mi aia fatu contu chi ocannu mi devia cogiuare ◊ già l'ischis ca ocanno est annada mala: at piópidu pagu! ◊ est ora de tocare su vinu de ocannu! ◊ ocannu, genti meda bandat a sa festa? ◊ ocannu no est pruendi! ◊ si no si moveus, patata a domu no ndi portaus nimmancu ocannu chi benit! Ètimu ltn. hoc + anno Tradutziones Frantzesu année courante Ingresu this year Ispagnolu este año Italianu quest'anno, l'anno corrènte Tedescu dieses Jahr.

ocàrgiu , nm: barcaxu*, ecaxu, ocraxu, orcaxu Definitzione tretu apertu, apertura po passare, in d-una cresura, in d-unu muru; a logos, fintzes bighinau Sinònimos e contràrios àghedu, ciassu, ingiassu Frases me is murus fatus a perda de bullu dhoi fiant is orcaxus.

ocasionài , vrb Definitzione fàere naschire o fàere bènnere calecunu efetu, mescamente dannu; giare ifadu a s'àteru de dh'annervare Sinònimos e contràrios causai / intzidiare, ispurtighisonai, purruntzare, suberiare Frases cussu mali nos at ocasionau dannus ◊ no depeis ocasionai dannu a nisciunus! 2. no mi ocasionis, oi, ca seu de ispétzia mala! Tradutziones Frantzesu causer, provoquer Ingresu to cause Ispagnolu causar, ocasionar Italianu causare, provocare Tedescu verursachen, bewirken, veranlassen.

ocasionàu , pps, agt Definitzione de ocasionai; chi dh'ant giau ocasione, oféndhiu, istrobbau, chi ndhe ant foedhau male 2. s'ómini bivit sen'e seguresa, sempri ocasionau de is malis Tradutziones Frantzesu causé, provoqué Ingresu to have designs Ispagnolu ocasionado, insidiar Italianu causato, insidiato Tedescu verursacht, bewirkt, gefährdet.

ocasiòne , nf: acasione, ocaxone, ocasioni Definitzione su capitare o acontèssere a sola de ccn. cosa, pruschetotu de una possibbilidade Sinònimos e contràrios possibbilidade Maneras de nàrrere csn: donai o dare o. = dare ifadu, faedhare male, fàghere carchi cosa de fàghere arrennegare o dispiàghere a s'àteru; apartai is ocasionis = chircare de fàghere a mancu de si pònnere in arriscos de fàghere male Frases amus tentu s'ocasione de pòdere comporare unu terrinu e comporadu l'amus ◊ ocasione menzus de cussa cherias, sendhechei fizu tou a ti azuare, pro fàghere cudha faina?! 2. isperaus chi no dhi donint prus ocasioni! ◊ a su tzurrundedhu dhi donat ocasioni sa luxi meda ◊ dimandhabbilu a bídere si deo li apo mai dadu ocasione: mancu peràula, mai! Tradutziones Frantzesu occasion Ingresu chance Ispagnolu ocasión Italianu occasióne Tedescu Gelegenheit.

ocasionéri , agt, nm Definitzione chi o chie cun foedhos o atziones istat giaendho ifadu, ofendhendho, faendho arrennegare a s'unu e a s'àteru, buscandhosidha puru Sinònimos e contràrios atropegliadori, atzitzadori, derreri, insulladori, intzidiante, mintzidiarzu, tzuntzulladore Frases sa musca est ocasionera meda ◊ calincunu fiat ocasioneri e mandroni ispaciau ◊ segadhi s'atza a is ocasioneris! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu importun Ingresu importunate, nuisance Ispagnolu importuno Italianu importuno Tedescu lästig, aufdringlich, störend.

ocasiòni ocasiòne

ocaxòne ocasiòne

océanu , nm Definitzione istérria de mare deasi manna tanti de inghiriare is continentes Tradutziones Frantzesu océan Ingresu ocean Ispagnolu océano Italianu ocèano Tedescu Ozean.

ocedhàre , vrb Definitzione su si bíere unu pagu a lampalughe, coment'e ogu chi si aperit e tancat dónnia tanti; fàere s'ocedhu Sinònimos e contràrios lampai, lampigiai Frases a largu ocedhavat petzi una luche de carvonajos e s'istedhu de chito.

ocèras , nf pl: ogheras, orcieras, otzeras, uceras Definitzione genia de lentes chi si ponent a loba in ogos po crèschere sa capacidade de sa vista, o fintzes solu a badrare sa lughe tropu forte de su sole Sinònimos e contràrios atzales, ochiales Frases zughiat sas otzeras nighedhas che a su trumentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lunettes Ingresu glasses Ispagnolu gafas Italianu occhiali Tedescu Brille.

ocèta , nf Definitzione genia de mógliu de su ferreri po fàere s'ogu a is ferramentas Terminologia iscientìfica ans.

ochiàles , nm pl Sinònimos e contràrios atzales, oceras Ètimu itl. occhiali.

ochialísta , nm Definitzione maistu chi cumprendhet de ochiales e ndhe bendhet puru.