aggrucàda , nf: aggurcata, aggurgada Definitzione su aggrucare; una passada, mescamente lestra, coment'e bolendho bíere o fàere totu e impresse mancari no bene Sinònimos e contràrios cadrassada, navaciada Frases un'aggurgada impresse li amus dadu, in binza, nessi pro s'erba prus arta ◊ a cussu líbberu li apo dadu un'aggurgada e prus de una cosa no l'apo lézida ◊ custa no est cosa de dare un'aggurgada, no: cheret fata bene atenta! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu travail bâclé Ingresu hasty operation Ispagnolu despachaderas Italianu operazióne sbrigativa Tedescu schleunige Arbeit.

agiustàda , nf: azustada Definitzione su agiustare; genia de cuntratu de fàere unu trebballu po unu tanti / fàghere un'a. = comporare a sa russa Sinònimos e contràrios adderetada, istagilu, scarada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu travail à la pièce (aux pièces) Ingresu job contract Ispagnolu destajo Italianu còttimo Tedescu Akkordarbeit.

ciaputzería , nf Definitzione trebballu de ciaputzu, fatu a improdhu, male Sinònimos e contràrios abbaunzu, abbunzadura, aciarodhu, afioncu, coredhu, impiastru, inciapudhu, inciorodhu, indróvigu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu travail mal fait Ingresu mess Ispagnolu chapuza, chapucería Italianu lavóro mal fatto Tedescu Pfuscherei.

disabbútu , agt: disabudu Definitzione chi est chentza trebballu a fàere, chi no est faendho nudha de faina (nau de logu, chi est buidu, abbandhonau); chi at pérdiu s'abbitúdine a calecuna cosa; chi no est pentzandho o no atuat a sa cosa chi est faendho o chi dhi funt naendho / domo disabbuta = chi no b’istat neune, serrada, fintzas líchida, chentza trastes e ne àteru de su chi serbit mescamente a manigare Sinònimos e contràrios disimperau, disocupadu, ibbàidu, ibbautu, irberzadu, líchidu 1 / disabesau, disabesu / ammammalucadu, ilfatziennadu, isàbbitu, isagherau | ctr. afainadu, impreadu Frases sos disabudos chene trabballu sunt medas ◊ a unu pastore che li aiant picau su bestiàmene pínnicu e gai fit restau disabudu ◊ tocat a tentare sos sartos prima chi los allugant, za bi ndhe at de zòbanos disabudos in chirca de zorronada ◊ est a cascos ca sa frente est disabuta! 2. andhade a compidare sa dommo mea ca commo est disabbuta e che at a èssere ruendhe! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sans travail, désœuvré Ingresu unemployed, idle Ispagnolu desempleado, holgazán Italianu disoccupato, sfaccendato Tedescu müßig.

disimperàu , agt Definitzione chi est chentza impreu, chentza fàere Sinònimos e contràrios disabbutu, ibbautu, ifainadu, ilvioladu Frases fut torrau a sa pratza e iat biu ca dhu'iat atrus óminis disimperaus Tradutziones Frantzesu sans travail, en chômage Ingresu jobless Ispagnolu desempleado Italianu disoccupato Tedescu arbeitslos.

faína , nf Definitzione css. cosa o trebballu chi si faet, abberu o a giogu, in bonu o in malu, pentzau prus coment'e atividade útile, su fàere, bistu fintzes coment'e arresurtau, prodotu, òpera Sinònimos e contràrios afainu, afare, afatzendha, berza, fainamentu, impreu, mungíliu, òbera, tarea, trabàgiu | ctr. chistionu, ciarra Maneras de nàrrere csn: f. a ischina de pisci = zenia de triballu fatu de pàrrere un'ischina de pische; donai, intregai f., pònniri in f. = dare triballu, pònnere a triballare, a fàghere; f. de màniga = isterzu de terra cun asas (brocas, frascus, istangiadas, brúnias, còngius); f. oberta = isterzu de terra largu (scifedhas, discus); f. istangiada = isterzu prus bonu, de colore birde, prus che àteru pro bellesa (brocas pintadas); fai fuedhu e f. = sa nada sa fata; maistru de f. fata = bantaxeri chi fait crei cosa sua su trabballu de is àterus Frases isse traballat s'oro e sa prata e campat dae cussa faina ◊ sa faina tua est a istudiare! ◊ fadei bosatrus, pighedhu, no est faina mia: dèu mi nd'isciacu is manus! ◊ sa faina issoro est s'annúntziu de su regnu de Deus ◊ sos disocupados sunt chentza faina 2. za l'as fata sa faina, a segare cudha broca!… Sambenados e Provèrbios prb: faina a su noti bregúngia a dedí ◊ faina de pisedhos alzola de catedhos ◊ is ainas faint is fainas Ètimu ctl. faina Tradutziones Frantzesu activité, action, travail Ingresu activity, work, action, function Ispagnolu faena, trabajo, tarea, obra Italianu attività, azióne, lavorìo, faccènda, funzióne, cómpito, òpera Tedescu Tätigkeit, Angelegenheit Funktion, Rolle, Arbeit, Werk.

fatórzu , nm Definitzione trebballu, su fàere trebballandho; in calecunu logu dhu narant a un'istràciu po frobbire istrégiu Sinònimos e contràrios faina, fatoria, impreu, lavoru, trabàgiu Ètimu ltn. *factorium Tradutziones Frantzesu travail Ingresu job Ispagnolu trabajo Italianu lavóro Tedescu Arbeit.

irmercorzàda , nf Definitzione su irmercorzare, trebballu a tropu, esagerau Sinònimos e contràrios arrebbentu, ismunziada, istracatzone, marasada, stragada / cdh. strampita Frases ndhe at leadu de irmercorzadas, triballendhe totu a sa sola in campu!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu corvée, travail éreintant Ingresu drudgery Ispagnolu reventón Italianu sfacchinata Tedescu Schinderei.

iscaràda , nf: iscarata, scarada Definitzione genia de cuntratu po fàere unu trebballu a prétziu firmu, de pagare unu tanti chentza fàere contu de su tempus, a su chi si faet su trebballante: s'impreat agiummai solu coment'e avb. Sinònimos e contràrios iscaru Maneras de nàrrere csn: fuedhai a s'i. = de una manera irfatzida; pesai a i. = pesare a ogru; a i. = a bínchidas, a fuliadura, a meda; bèndiri a i. = totu paris, totu sa cosa a una borta (itl. in blòcco); papare a i. = a satzadura a tropu Frases ndi at messau de trigu a iscarada, cuss'ómini!… 2. mancai istracus, faint a iscarada cantendu ◊ cussus si ant giogau a s'iscarada su mantedhu miu ◊ s'intendiat sa genti cantendu a iscarada ◊ ciocedhu, porcu mannale, papa a s'iscarada già pagas totu a nadale! (G.A.Cossu)◊ sento sos basos chi ti dei a cua, mentres cun àtere ses a s'iscarada maseda e tzega! ◊ custas cosas bosatrus dhas osservais a s’iscarada, ma sena de sintzeridadi 3. ocannu dhoi at ceréxia a iscarada ◊ cun cussa conca isbuida de pobidhu miu chi pigat fogu coment'e un'alluminu, is fillus benint a iscarada! Ètimu ctl. escarada Tradutziones Frantzesu travail à la pièce, effrontément Ingresu job contract, cheekily Ispagnolu destajo, descaradamente Italianu a gara, còttimo, sfacciataménte Tedescu um die Wette, Akkord, frech.

ismunziàda , nf Definitzione su ismunziare; pelea manna, a meda Sinònimos e contràrios cadha, impodha, irmercorzada, istracatzone, marasada, munziada, stragada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu corvée, travail crevant Ingresu drudgery Ispagnolu tute (m), reventón Italianu sfacchinata Tedescu Schinderei.

ispabógliu , nm: ispabolzu, ispaborzu, ispaporju, ispaporzu, ispavolzu, ispobolzu, ispravorzu Definitzione foedhu chi narant sèmpere in su sensu de cosa peleosa, difícile, chi faet sufrire, istare male, ma chi iat a èssere nau in cobertantza, ca iat a bòllere nàrrere gosu, comodidade, pàusu, asséliu, ispàssiu Sinònimos e contràrios ispregolzu Maneras de nàrrere csn: fàghere una cosa a malu i. = a pelea, a inzotu; manigare a s'i. = a meda, fintzas a no bi ndhe istare prus; a i. = cun paga lughe Frases già l'apo s'ispaborzu cun tegus!…◊ già mi ndh'at dadu de ispaborzu, cussa criadura! Assiat! (G.Ruju)◊ ite ispaborzu sa betzesa!…◊ incomintzat luego s'ispaborzu de sos profumos sos piús rafinados…: sulos púdidos, rutos isfogados che candho manigadu ant in mortorzu (Grolle)◊ in cussa domo da bi l'ant s’ispabógliu, ant postu sos ferros a su fizu! 2. no apo ispabolzu in logu (P.Casu)◊ si aia àpiu una dàlia po s'abbutonadorzu fipo istau s'ispaporzu de sos pitzinnos! (A.Cucca)◊ suta a cumandhu anzenu no mi drommio a bonu ispravorzu 3. semper mi ne so pesadu, mancaris a malu ispobolzu (M.Monterra)◊ at fatu totu a malu ispaborzu, gherrendhe chin prunetza e ruedhu ◊ siscura, est a malu ispravorzu, morindhe e chentza mòrrere! ◊ istant tota die tibbitabba sas feminedhas cun totu ispabolzu, samunendhe ◊ za apo dormiu ma a malu ispaporju Ètimu ltn. ex + pauper Tradutziones Frantzesu sacré travail Ingresu hard work Ispagnolu tute, zurra (f) Italianu faticàccia Tedescu schwere Anstrengung.

istagílu , nm: istàgiu, istàgliu, istallu, istazu Definitzione una genia de cuntratu: a cótimu, a impresa Sinònimos e contràrios agiustada, scarada Ètimu spn., ctl. destajo, estall Tradutziones Frantzesu travail à la pièce Ingresu job contract Ispagnolu destajo Italianu còttimo Tedescu Akkord.

istrípa 1 , nf Definitzione pelea manna / picare un'i. Sinònimos e contràrios antua, cadha, cària, cumbata, impodha, inzotu, istimpida, matana, mugna, pista, pistapone, podha Frases cuss'afuta e s'istripa chi nos amus picau nos at catzau su sonnu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sacré travail Ingresu bad strain Ispagnolu tute Italianu faticàccia Tedescu schwere Anstrengung.

manígiu , nm, nf: manixu, maniza, manizu, meixu Definitzione su manigiare, su faimentu, trebballu o movimentu de manos prus che àteru nau in su sensu de impreare cosa, de dha pònnere a fàere, a si ndhe serbire, o fintzes solu de istare faendho faina, trebballandho cosa; manera de fàere; fintzes cuncordu de calecuna faina pagu onesta, unu pagu a trassa, unu pagu a iscúsiu, a ingannu Sinònimos e contràrios contibizu, faina, impreu, maniestu, magoninzu, manucu, trabàgiu / alvatadura, barbatada / transa Maneras de nàrrere csn: tènnere una cosa meda a manizu = pònnerela o impreàrela meda, in cosas de donzi die; cosa, trastu de manígiu (es. tialla, bestimenta) = de pònnere a fitianu, a donzi die, pro donzi bisonzu (ctr. de càstigu); terra de bonu manizu = bona a triballare; manixu, meixu (de sa terra)= aronzu, aradura; àere manizu de una cosa = ischírela leare, èssere pràtigos a si ndhe serbire; su manizu de sa domo = su comente si muntenet e contivizat sa domo, sas cosas de domo; leare, ghiare su carru a manizu de nanti = sétidos a cara a punta, acurtzu a sa forchidha; su cane poltat manígiu = at leadu sa trata de sa fera, est ponindhe ifatu a sa fera Frases in su cuile istabat petzi a s'ora de su manizu ◊ tziu Berte, fatu su manizu, si sediat ◊ fachendhe carbone, sos ómines che fint in sa coa de su padente, in su manizu ◊ si s'animale no afilat a manu de su mere, peus si bidet manizu de fune anzena! 2. bellu manizu pro bínchere sa tentassione, Elias Portó!…◊ gei dh'apu biu su manígiu, acomenti ispendit su dinai! ◊ cun tzertos manizos sos fizos los guastant ◊ si bi at manizu sa cosa resessit ◊ contivizare e muntènnere sa paghe fit su manizu de babbos e mamas 3. no ti fides a bi andhare: cue bi at manizu! ◊ mi so abbistu chi in cussa béndhua bi at manizu mannu ◊ sos chi votant in sa Giunta istant fatendhe manizu ◊ cussu faghet manizos finas in crésia e peri sos caminos! 4. in domu lassaus isceti su dinai de manígiu: s'àteru in banca ◊ sa tialla bona dh'allogu: de manígiu gei ndi tengu ◊ custu est unu cuadhu de manígiu, cudhu est de istadha ◊ no pongais su servítziu nou a manígiu! ◊ custa est s'àcua de manígiu, cussa po bufai ◊ sas cobertedhas chi zuto a manizu las apo samunadas Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu maniement, manipulation, travail, procédé, intrigue Ingresu use, manipulation, procedure, intrigue Ispagnolu manejo, procedimiento Italianu maneggiaménto, manipolazióne, lavorazióne, manéggio, procediménto, trésca Tedescu Handhabung, Methode, Machenschaft.

marasadòre , agt, nm Definitzione chi o chie trebballat meda, chentza si arresparmiare Sinònimos e contràrios trabagliadore, trabagliante | ctr. mandrone, oreri, praitzosu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourreau de travail Ingresu slogger Ispagnolu trabajador empedernido Italianu sgobbóne Tedescu Arbeitstier.

òbera , nf: òpera Definitzione trebballu, mescamente in su sensu de totu su chi abbarrat fatu de pòdere serbire Sinònimos e contràrios faina, trabàgiu Maneras de nàrrere csn: òperas mortas = s'intelajadura a ue si fissant sas abberturas, in sas domos; linna de òpera = linna bona pro fàghere mobbília, abberturas Frases cun cussa manu puru, chi si bollit, si pòdinti fai òperas bonas!…◊ torreit in ànimos bonos e de bon'àschidu a che congruire s'òbera de sa die (A.Canalis)◊ de sas òperas suas sa reina l'at Cumédia solu intitulada (Cubeddu)◊ deo no chirco anzenas fantasias ca mi coronant sas òperas mias! (Tucone)◊ seus seguros ca cust'òpera una die at a bènnere istudiada po is argumentos chi tratat Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu œuvre, travail Ingresu work Ispagnolu obra, trabajo Italianu òpera Tedescu Werk.

scaràda , nf: iscarada*, scarara Definitzione genia de cuntratu po fàere unu trebballu a prétziu firmu; genia de trebballu chi si faet in pischera (si càmbiant noas totu is cannitzadas o prantas) Maneras de nàrrere csn: pigai o donai faina, comparai, bèndiri a s.; fuedhai a s. = faedhare chentza rispetu, chentza birgonza; a s. = (puru) unu ifatu de s'àteru, a meda, a cótimu, a trivas Frases no ti mortificas pighendi scaradas, pagus giorronadas fais a su mesi ◊ messànt a scarada, po si fai onori ◊ dhoi at genti istenteriada chi est a scarada fendi tontesas ◊ anguidha a scarada!… a scarada anguidha bella!… 2. de sa classi mia ndi tengu unu cun su bràciu bogau, unu cun su brúciu segau, una cun sa manu pista… a scarada! 3. e it'est cussa scarara de "gruppi folk"?! Tradutziones Frantzesu travail à la pièce (aux pièces) Ingresu job contract Ispagnolu destajo Italianu còttimo Tedescu Akkord, Akkordarbeit.

trabàgiu , nm: trabàgliu, trabbàlgiu, trabàlliu, traballu, trabballu, trabbaxu, travàgliu, travallu, trebballu, tribàgliu triballu, tribbàgliu, tribballu, trivàgliu, trobàgliu Definitzione dónnia e css. faina, su fàere mescamente coment'e atividade contivigiosa, abbista, istudiada po buscare totu su chi serbit a sa vida, po campare, cambiare de istare, èssere o andhare méngius, bínchere su bisóngiu, bistu coment'e impreu no sèmpere discantzosu (e in custu est ctr. de giogu, de divertera); faina o òpera de fàere, su chi su fàere produet, bogat a pígiu, òpera fata; fintzes postu, impreu a contu de ccn. Sinònimos e contràrios faina, fatorzu, impreu, lavoru / òpera / , trivallu cdh. trabàgiu | ctr. divertera, giogu, spàssiu Maneras de nàrrere csn: a trabballu = a inzotu, cun pelea, azigu; betàresi a su traballu chei s'abe = èssere triballantes meda; t. de giustítzia = faina mala, de fàghere male, dannu, furas e gai; èssiri o arrúiri in t. de giustítzia = fàghere carchi faina mala (es. fura, morte e gai); rebbentai de trabballu = triballare a s'airada, a tropu, crebare a triballu; dí de trabballu = die de fatoriu, chi si triballat (ma fintzas zoronada); a logos, "trabàgliu" est sa màchina de ferrare o ferrajola Frases su triballu chi mi essit mi collo ◊ su trabballu est unu dovere e una fortuna ◊ isse no fritit prus s'ischina a su trivàgliu ◊ fizu meu, istúdia ca su travallu a contu anzenu est pesu mannu! ◊ li andhaiat su trabàgliu che su fumu in ojos ◊ cussu si betat a su traballu che a s'abe de sos casidhos ◊ custus no ndi bollint intendi sa nomanada de trabballu! ◊ su trobàgliu de su pastore est unu bantu pro nois nulvesos ◊ bi ndh'essit de triballu faghindhe cuss'istrada!… 2. fit mirendhe su trivàgliu de s'aradore ◊ in bidha ant abbertu triballos ◊ Minnia s'iscaringiàt a arriri sentza ndi artziai sa conca de su trabballu 3. funt un'esércitu is chi ant pérdiu o non tenint traballu ◊ biviat sa família sena de unu trabballu beru, oi fadendi su manorba, cras marrendi ortus allenus 4. a trabballu pòciu abarrai in pei! ◊ ingunis nci capis a trabballu ◊ chistionat a trabballu ◊ paret chi li costet travallu peri a rispòndhere! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu travail Ingresu work Ispagnolu trabajo Italianu lavóro, trattaménto Tedescu Arbeit, Behandlung.

trabballaméntu , nm Definitzione su trabballu o manígiu chi si faet a is cosas po chi siant fatas a su puntu giustu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu travail Ingresu processing, working Ispagnolu elaboración, producción, manufactura Italianu lavorazióne Tedescu Bearbeitung.

zoronàda , nf: (sa z. = sazoronàda) gerronada* tzorronata, zorronada, zorronata Definitzione die de trebballu; su badàngiu, sa paga, su trebballu de una die Maneras de nàrrere csn: conchistare, lucurare, acapidare, pèrdere sa z. = trabballai po cosa, trabballai po debbadas; andhare o èssere a sa z. = no àere unu triballu fetivu, unu postu, triballare a dies; z. anzena = fata a contu de àtere; fàghere z. bona = trabballai, godangiai meda; fàghere z. = totu su triballu chi si podet fàghere in tempus de una zoronada, triballare chentza pèrdere tempus; cumprire sa z. = fàghere z. manna, triballare totu s'ora chi faghet; essire sa z. = àere zoronada, èssere chircados a triballare; collire sa z. = andai a trabballai, si cumbinat de èssiri circaus; chircare o leare a unu a sa z. = a fàghere triballu a zoronadas Frases mi ndhe andho che operàgiu chi at servidu sa zorronada (A.Casula)◊ su póberu no at àteru aficu si no sa miserina zoronada ◊ acomi tristu a zorronada anzena! ◊ mi fato carchi bruncone de linna candho no mi essit zoronada ◊ collidila, sa zoronada, candho essit! ◊ chircaimus a Fulanu a sa zoronada pro ispilire olia Tradutziones Frantzesu journée de travail Ingresu day Ispagnolu jornada, jornal Italianu giornata Tedescu Arbeitstag, Tagelohn.

«« Torra a chircare