A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

doloràre , vrb Definitzione provare dolore, sufrire, patire dolore Sinònimos e contràrios penai, penoriare, sufrire Frases gi ne tenes it'e dolorare!…

dolòre, dolòri dabòri

dolorías , nf pl Definitzione is dolores de candho sa fémina ndh'est faendho su fedu Sinònimos e contràrios penas, pispinidura Ètimu ctl. doloria Tradutziones Frantzesu douleurs de l'accouchement Ingresu labour pains Ispagnolu dolores Italianu dòglie Tedescu Wehen (Pl.).

dolorída , nf Definitzione punta de dolore forte / èssere a doloridas = tènniri puntas de dolori Sinònimos e contràrios astile Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu douleur, douleur aiguë Ingresu stitch pang Ispagnolu punzada Italianu fitta Tedescu Stich.

dolorósu , agt Definitzione chi dolet, chi dispraxet meda; chi sentit dolore Sinònimos e contràrios ispaborzosu / cdh. dulurosu, ttrs. dururosu / dobidori, dolimosu 2. sa mama fit dolorosa pro su fizu incravadu Tradutziones Frantzesu douloureux Ingresu painful Ispagnolu doloroso Italianu doloróso Tedescu schmerzhaft, schmerzlich.

dolorzósu , agt Sinònimos e contràrios dolimentosu Frases su trau tandho at pensadu dolorzosu a sas tancas birdes inue at sartiadu sas tràilas suas Ètimu srd.

dolósu , agt Sinònimos e contràrios dolimalzosu, dolimentosu Frases custa mammai iat istugiau in sa memória medas contos e fut dolosa contandhodhos, pariat de dhos bívere in cussos tempos (I.Patta).

dolotiósu , agt Definitzione chi sentit dolore, dispraxere mannu Sinònimos e contràrios addoloridu.

dóltu , agt, nm: dortu, toltu* Definitzione chi no andhat a línia dereta, no tenet línia dereta; nau de gente, chi no ndhe faet una a deretu, bona, bene, o, nau de cosa o de chistione, chi no est su giustu, no est sa beridade, no est su chi andhat bene Sinònimos e contràrios atrotoxau, bistónchinu, fàlchinu, fortzicau / cumbessu, istolatzadu, locu, rebessu, traessu | ctr. deretu, ténneru / arraxoni, giustu Maneras de nàrrere csn: d. che anca de cane = totu atrotiau, trotu meda; nae dorta (nau in cobertantza de ccn.)= trevessu, chi no ndi fait una giusta; andhare, segare, fàghere a d., a d. e a rugadis = a egas e a ogas, in manera contrària a su zustu; andhare in d. = in contràriu, comente neune si disiziat; pretare su d. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni fintzas candu est craru ca no si ndi tenit Frases s'ómine fit betzu, dortu e tzumbosu chi pariat una nae de chercu ◊ sa domita est ammuntada cun téulas dortas e male assentadas 2. in custu mundhu finas in su dortu at sempre resone su piús forte ◊ de cosas dortas subra de sa terra che ndh'at chena contu ◊ maridu e muzere s'istimaiant, ma cussideraiant iscàndhulu a pretare su dortu e no su èssere de idea diferente 3. su tempus mi est andhendhe sempre in dortu! (G.Ruju) Tradutziones Frantzesu de travers, idiot Ingresu crooked, foolish Ispagnolu torcido, necio Italianu stòrto, stólto Tedescu krumm, dumm.

dólu , nm: addolu Definitzione prus che àteru, dispraxere, sentidu chi si provat po sa suferéntzia de un'àteru, candho ndhe paret male; dolore etotu, male, siat de sa carena e siat de s'ànimu Sinònimos e contràrios apiadamentu, dolentia, feritza, làstima, piaidade / dabori Maneras de nàrrere csn: tènnere o àere d. = èssiri dolidori pro unu; d. de coro = disprexeri mannu, secacoro; b'at de ndh'àere d. sas pedras = zente de lastimare abberu (sa pedra no zughet coro modhe!); a d. mannu, a d. mannu meu, tou, sou, nostru, issoro = pro malasorte mia, tua, sua, cun dolore o dispiaghere meu, tou, sou, e gai; pàrrere d. = pàrriri mali, dispràxiri; bestiri de d., ponni d. = pònnere su lutu, fàghere su corrutu; èssiri a dolus o patiri dolus = zúghere o sentire dolores Frases àendhe dolu de onzi patidore! ◊ candho mai carchi cabadhari no ndhe at a àere dolu e ti nche picat?! ◊ bidèndhemi atristadu, finas sas pedras túnciant pro su dolu ◊ chi ti conto su contu ti ponis a dolu! ◊ sos tuos ant a bènnere pianghendhe e fatèndhedi su dolu ◊ su cundennau a s'impicu fachiat dolu a sas predas 2. po mimi est dolu de coru a ci dhu pedri (A.Garau)◊ no azungas dolore a su dolu! ◊ su dolu est tropu forte: pessighidu mi at s'ira tua ◊ no si pigheis dolu de coru po su cras, poita su cras at a tenni is tribbulias suas (Ev) 3. Issu si at ingortu is dolus nostus e atuau is maladias nostas (Ev)◊ dh'apu donau una pumada po su dolu a sa pala ◊ cun is dolus ti at pigau su scimprori ◊ tropu est su dolu e no potzu prus bivi! 4. s'errore nostru sichit, a dolu mannu! ◊ so totu s'annu mandhighendhe olzatu, a dolu mannu! ◊ a dolu de sas coltzas netas mias, chi mi ant a pesu in domo! ◊ is fillus oi no si ponint dolu mancu candu morint su babbu e sa mama 5. mi ndh'est pàssidu dolu a lis dare sa cosa menzus ◊ fut dudosedhu si fai s'úrtima oferta, ma dhi pariat dolu de coru ◊ dolu ti est parindhe a ti ndhe pesare?! ◊ mi est parindhe dolu a essire cun custu fritu! Ètimu ltn. dolus Tradutziones Frantzesu compassion, pitié, affliction Ingresu pity, distress Ispagnolu compasión, aflicción Italianu compassióne, pietà, afflizióne Tedescu Mitleid, Leid.

dólu 1 , nm Definitzione su dolare Sinònimos e contràrios doladura Ètimu srd.

dólu 2 , agt: addolu 1 Sinònimos e contràrios ficadu, istantàrgiu, ritzu Frases certosunos fuant dolos inie.

dòma , nf Definitzione sa domadura de is animales ancora chentza pònnere a trebballare Sinònimos e contràrios domadura Maneras de nàrrere csn: pònniri in domas unu purdedhu = dàrelu pro lu domare; pàrriri unu cuadhu in domas = rebbellu, chi si fúrriat pro donzi cosa, chi no bàliat a si lassare cumandhare; intrare in d. (nadu de animale) = èssere a tretu o de tempus de comintzare a domare Frases andai abbellu abbellu, ca portu unu pudhechedhu intra domas! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu domptage, dressage Ingresu taming Ispagnolu doma, domadura Italianu domatura, addomesticaménto Tedescu Zähmung.

domadòre, domadòri , nm Definitzione chie domat animales e, in cobertantza, unu chi arrennescet a dominare o bínchere un'àteru Sinònimos e contràrios domajolu, scussadori, scusseri / cdh. dumadori Frases su domadore famadu pérdidu at sa valentia: mi l'at postu in marrania su pudhedru candheladu (G.A.Cossu)◊ fit domadore bonu: a su pudhedru lu batiat a masedia fintzas si cadredhaiat! Tradutziones Frantzesu dompteur Ingresu tamer Ispagnolu domador Italianu domatóre Tedescu Dompteur, Bändiger.

domadúra , nf Definitzione su domare, totu su chi si faet po abbituare un’animale a istare a manu de sa gente / leare banzu che àinu in d. = pigai surra manna Sinònimos e contràrios doma, dumada, scussamentu / cdh. dumatura, ttrs. dumada Frases s'ómine picat duas domaduras: una dae sa mama candho l'est pesandhe minore, s'àtera dae sa muzere candho est mannu ◊ unu tazu de istranzos de foras e de intro nos ant tentu che cadhu in domadura (G.Fiori) Ètimu srd.

domài , vrb: domare Definitzione abbituare un'animale a istare a manu de sa gente, prus che àteru po si ndhe serbire a trebballare, portare càrrigos, pònnere mente a unu cumandhu Sinònimos e contràrios addonnare, ammasedae, iscussare Frases no mi sèghero chi so dego s'istripile de Zudas, sa calabrina rude mala a domare! Ètimu ltn. domare Tradutziones Frantzesu dompter Ingresu to tame Ispagnolu domar Italianu domare Tedescu zähmen.

domajólu , agt Sinònimos e contràrios domadore Ètimu srd.

domànda dimàndha

domandadòri , nm Definitzione chie domandhat: si narat mescamente de chie andhat a dimandhare fémina a cojuare po àtere Sinònimos e contràrios paraímpiu Ètimu srd.

domandài, domandhàre dimandhàre