abbadhàre , vrb Definizione su si fàere a badhu, intostare coment’e callu o corgiolu Sinonimi e contrari acorgiare, acorzolare, aggadhare, incallire Etimo srd. Traduzioni Francese devenir calleux Inglese to harden Spagnolo encallecerse, curtir Italiano incallirsi Tedesco schwielig werden, sich verhärten.

abbandhàre , vrb: abbandhiare Definizione pònnere o lassare abbandha, a una parte (fintzes po chistire) Sinonimi e contrari apaltare, assolae, chirrare | ctr. abbamare, amedhare, aunire Frasi pro èssere segura cussa cosa cheret abbandhada ◊ daghi sas fozas de su fiore si abbandhant, in tzertas àrbures, abbarrat su frutu ◊ oriolos mannos ant ghiadu sa zente marranera e pro cussu, pesso, sunt tucados abbandhendhe sa preítia chena pore de arguais ◊ abbandhatiche! Etimo srd. Traduzioni Francese mettre de coté, s'écarter Inglese to withdraw to put aside Spagnolo apartar, poner aparte Italiano métter da una parte, appartarsi, estraniarsi Tedesco zur Seite legen, sich zurückziehen.

abbaradhàre , vrb: abbaredhare Definizione su si lassare pigare cun calecunu sentidu de amore forte meda po ccn. o calecuna Sinonimi e contrari abbelare, alleriare, ammorare, imbelare, inamorai, indeosare, ingeniai / ammachiae Traduzioni Francese s'embéguiner Inglese to take a fancy Spagnolo enamorarse Italiano invaghirsi Tedesco sich verlieben.

abbarbeàre, abbarbiài, abbarbiàre , vrb: abbrabiai, abbrabiare, barbiai Definizione fàere sa braba; in cobertantza, cullonare Sinonimi e contrari afaitai Frasi seo andhadu po mi abbrabiare ◊ at abbrabiau a lepa ◊ ita ti creis, ca mi depu abbrabiai in conca?!◊ is piciocas immoi si abbràbiant is cambas… 2. est tontu e abbarbiau de totus! Etimo srd. Traduzioni Francese se raser Inglese to shave, to make up Spagnolo afeitarse Italiano ràdersi Tedesco sich rasieren.

abbelàre , vrb: abbeliare Definizione agiummai coment'e pònnere o portare unu velu in is ogos de no pòdere bíere bene is cosas, nau in sensu de si lassare pigare de unu sentidu forte meda, pruschetotu de amore po una fémina o po un'ómine Sinonimi e contrari abbaradhare, ammorare, imbelare, inamorai, indeosare, ingeniai / abbalaucare, abbengare, ammodoinai, asturdire, atolondrai, scilibriri, stontonai 1 Frasi no tenzo pasu finas a candho ti abbelat su mundhu chi ti daet su binu Etimo srd. Traduzioni Francese s'embéguiner Inglese to take a fancy Spagnolo encapricharse Italiano invaghirsi Tedesco sich verlieben.

abbentràre , vrb: abbrentare Definizione papare, betare a bentre a meda, a tropu, tzatzare; portare su bestiàmene a pàschere, po si tzatzare Sinonimi e contrari abbentruscare, abbidhiai, abbiscarzare, abbuselcare, abbuzare, aelcare, apasterare, atatamacare, imbrentai, mascare, tesciare / atatare Frasi cussu puzone est semper chin su pitu apertu pessandhe a s'abbrentare ◊ ponzesint sa peta e s'abbentresint cun fàmine caninu ◊ su sirbonedhu aiat sutu e si fit abbrentadu ◊ a s’abbentrare est avesu de porcos: su mannicare a serentis est de ómines ◊ si fit meda, de su produtu si ndhe abbrentaiat ca su cummérciu de oe no che fiat! 2. a pitzinnedhu aio duas vacas e andhao dogni die a las abbrentare 3. issu abbrentau a binu e sa famíglia a fàmine! ◊ fimus bene abbrentadas e cuntentas e amus cantau e ballau 4. tue abbrentas sa zente a fàulas! Etimo srd. Traduzioni Francese se bourrer s'empiffrer, se gaver Inglese to stuff oneself Spagnolo llenarse, atiborrarse Italiano rimpinzarsi Tedesco sich vollstopfen.

abberàre , vrb: averai 1, averare Definizione nau pruschetotu de sèmenes, fàere bellu, grussu, ingraniu bene; arresurtare berus, nau de ccn. cosa chi si ibertàt de tempus innanti, profetizada, o nada innanti de acontèssere Sinonimi e contrari abbasolare, achiare, ammadurae, ciòmpere, còmprere, crompire, ingranire, lòmpere Frasi su trigu at averadu, no at averadu ◊ sas ispigas sunt averadas ◊ donzi cosa naschet e averat ◊ avera tega, budrone, fruta e ranu e mulgat late a rios su pastore! (Sozu) 2. totu si averesit a puntinu cantu narzesit su mastru divinu ◊ faghe chi potemus bídere su Regnu tou averadu! ◊ isperat chi si averent sos sónnios ◊ su bisu chi at fatu no si est mai averau ◊ at cumpréndiu chi fut arribbada e averada sa fini Etimo itl? Traduzioni Francese mûrir Inglese to ripen Spagnolo madurar, cumplirse Italiano maturare, avverare, cómpiersi, inverare Tedesco bewahrheiten, reifen, sich bewahrheiten.

abberchedhàre , vrb Definizione fàere che berchedha (totu bentre), giare a papare o a bufare meda, tzatzare Sinonimi e contrari abbentrare, abbentruscare, abbiscarzare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, imbrentai Frasi tue, dutore, ti abberchedhas: fumas che turcu, màndhigas che boe, bufas e pones fatu a sas munnedhas! ◊ unu grodhe atacat a manigare ua finas a si abberchedhare: si che at fatu sa mata che túmbaru! Etimo srd. Traduzioni Francese se bourrer, s'empiffrer, se gaver Inglese to stuff oneself Spagnolo llenarse, atiborrarse Italiano rimpinzarsi Tedesco sich vollstopfen.

abbetiàe, abbetiài, abbetiàre, abbetiàri , vrb: betiare, vetiare Definizione arrespòndhere, foedhare ancora arrespondhendho contras a su chi narat s'àteru, sighire a foedhare torrandho a nàrrere sa cosa giai nada; prnl., pigaresidha a bétia, annervare Sinonimi e contrari aconchizare, acorrochinare, arrebbecae, atoliai, briare, certai, profidiai, reotare, rempicare, tencinare, tostoinare / achibberare, acroconai, collobbiare, contierrare, inchibberare, inchighiristai, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frasi dh'iat abbetiau: No, tui no mi as a isciacuai mai is peis! ◊ faint unu fillu unu fillastu e nemus porit abbetiai! ◊ no po abbetiai, ma cussus fiant malloredhus, no cruguxonis! ◊ cudhu Fulanu fadiat de sangunau "Marongio" e dèu a abbetiai: "Marongiu!" ◊ su mere de sa tanca abbétiat pro no lia tzèdere, ca cheret cussa puru ◊ e cudha a narri carei, abbetiendu torra: No dhu est! ◊ abbetiendi, sighiant a tzerriai "cafei" cudha cosa chi cafei no fiat ◊ sa filla abbetiàt, ma su babbu no dha creiat etotu 2. abbetiaus chi candu si fuedhant e s'iscriint duas línguas, sunt duas culturas chi si agatant faci apari ◊ ti bollu biri abbetiendidhu in faci! Traduzioni Francese s'obstiner, s'entêter, objecter Inglese to obstinate, to object Spagnolo empeñarse, reñir Italiano incaponire, replicare, obiettare, altercare Tedesco streiten, sich versteifen, einwenden.

abbibbirinài, abbibbirinàre , vrb Definizione abbasciare piegandho is cambas, coment’e cicindhosi in pitzu de is carrones Sinonimi e contrari abribidhai, abribidhincare, apatai, apibiredhare, apimpirinare, aprapiedhai, sterriedhai 2. abbibbirinau fura: dh'at a isciri cussu ita fut fendi! ◊ gioghendi a pingiadedhas si poniaus abbibbirinadas cun is manus in chintzu e is cuidus a inforas Etimo srd. Traduzioni Francese se blottir Inglese to crouch Spagnolo agazaparse Italiano accovacciarsi Tedesco sich zusammenkauern.

abbidhiài , vrb Definizione papare meda, agiummai coment'e bogare su bídhigu, s'imbíligu, de cantu est prena sa bentre Sinonimi e contrari abbentrare, abbentruscare, abbiscarzare, abbrentosicare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, afraschedhare, atatamacare, imbrentai Etimo srd. Traduzioni Francese se rassasier Inglese to shift oneself Spagnolo atiborrarse, hartarse Italiano satollarsi Tedesco sich sättigen.

abbiscarzàre , vrb Definizione prènnere bene s'iscàrgiu, papare meda Sinonimi e contrari abbentrare, abbrentosicare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, imbrentai, sgagliubbai Etimo srd. Traduzioni Francese se bourrer, s'empiffrer, se gaver Inglese to stuff oneself Spagnolo llenarse, atiborrarse, hartarse Italiano rimpinzarsi Tedesco sich vollstopfen.

abboniàre , vrb Definizione essire bonu, erricu, istare méngius de salude e de prupas; a logos, rfl. passare s'arrennegu, sa fúria / a. a ccn. = chircare de l'iscusare, de lu difèndhere Sinonimi e contrari agiuventare, assusai, imbonire, impannitzirisí | ctr. allassorie, indisichire Frasi sa pira como est abboniendhe 2. za si sunt abboniados, cun totu cussu interessu chi lis ant lassadu! 3. unu tempus fit a malu tretu, ma dae candho est sanadu si est fintzas abboniadu 4. sa nonna si fit arrennegada meda ma daghi si est abboniada at torradu a dimandhare sa neta Etimo srd. Traduzioni Francese prospérer Inglese to flourish Spagnolo prosperar, gozar de buena salud Italiano prosperare Tedesco sich bessern, gedeihen.

abbrancài, abbrancàre, abbrancàri , vrb Definizione aferrare e mantènnere cun fortza; arrapiare, furare Sinonimi e contrari acafai, afarcai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, barrancai, carrabbusai; arrapare 2, furai Frasi si abbrancat a su truncu che sa edra ◊ dh'iant abbrancau e fatu dh'iant mòrrede atzogau ◊ si narat cosa dh'abbrancu! 2. no est piús domo mea, ma àrvule ruta inuve totus colant e abbrancant (G.Chironi)◊ su capedhu mi ndi dh'at abbrancau cussu piciocu! Etimo srd. Traduzioni Francese saisir Inglese to grip Spagnolo agarrar Italiano abbrancare, aggrapparsi Tedesco mit den Krallen packen, sich festhalten.

abbratzetàre , vrb Definizione pigare a s'abbratzeta Etimo srd. Traduzioni Francese prendre bras dessus, bras dessous Inglese to be arm in arm with s.o. Spagnolo cogerse del brazo Italiano prèndere sótto bràccio Tedesco sich einhängen.

abbrentài , vrb rfl Definizione atrotogiare coment'e bogandho sa bentre, comente faet su linnàmene friscu Sinonimi e contrari abbajonare, allachedhare, atrotiai | ctr. istirare Terminologia scientifica fst Etimo srd. Traduzioni Francese plier Inglese to bend Spagnolo alabearse, combarse Italiano piegarsi, incurvarsi Tedesco sich biegen.

abbrentosicàre , vrb Definizione papare a meda, fàere una papada manna, fàere sa bente che a unu brentósicu; arribbiri, prènnere sa bentre Sinonimi e contrari abbentrare, abberchedhare, abbidhiai, abbrentusinare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, afraschedhare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai 2. so colau a butecaria a pedire purgativos pro su cabadhu, ca s'est abbrentosicau Etimo srd. Traduzioni Francese faire un plat Inglese to gut Spagnolo atiborrarse, tragar Italiano spanciare Tedesco sich vollessen.

abbrovinàre , vrb Definizione nau de linnàmene, atrotigare Sinonimi e contrari colembrai, agionedhare, atrotiai Traduzioni Francese bomber, courber Inglese to bend Spagnolo pandearse, combarse Italiano imbarcarsi Tedesco sich krümmen.

abbuàre , vrb: abbubare, buare Definizione cuare in sa buada, istare o abbarrare coment'e cuaos Sinonimi e contrari abbusare 1, acuae, acusciare, afufai, ammacionai, ammagare, atanai, atracare, atupare, impertusare, incalancare, intanae, intupai, intuvedhare, intuzare, istugiai, tudai / asciuconare Frasi chie l'ischit ite s'abbubat in sa mente de su poeta in cada mamentu de sa die e de sa note? (G.Piga) Traduzioni Francese se terrer, se cacher (fig) Inglese to go back Spagnolo esconderse Italiano rintanarsi Tedesco sich verkriechen.

abbudhonàre , vrb Definizione nau pruschetotu de su chelu chi si ammontat de nues e de sa cara de unu chi perdet su bonumore; papare tropu Sinonimi e contrari annuai 1, incuculare / abbudhai, satzai Etimo srd. Traduzioni Francese obscurcir, assombrir Inglese to darken Spagnolo obscurecer Italiano rabbuiare, rannuvolarsi Tedesco bewölken, sich verfinstern.

«« Cerca di nuovo