stramudài , vrb Definizione cambiare su bestimentu chi si portat bestiu Sinonimi e contrari atramudai, cambiai, mudai, tramudai Frasi bandu a mi stramudai, ca seu totu isciustu Etimo srd. Traduzioni Francese changer de vêtement Inglese to change one's dress Spagnolo cambiarse, mudarse Italiano cambiare vestito Tedesco sich umziehen.

stramudíri , vrb: istramudire* Definizione cambiare colore in cara po arrennegu, assíchidu, ispantu Sinonimi e contrari incerai, irgrisire, stramudiai Traduzioni Francese se troubler Inglese to get upset Spagnolo demudarse Italiano turbarsi Tedesco sich beunruhigen, sich verwirren.

sudhíre , vrb: assudhire Definizione su si acatare de ccs., pruschetotu nau in su sensu de abbarrare dispràxios, tènnere sudhu po su male fatu, istare impentzamentaos, timendho; fintzes pentzare, intzertare coment'e po cossígiu, agiudu de ccn. / sudhíresi de una cosa = interessaisí, tenni pentzamentu po calincuna cosa, coment'e timendi Sinonimi e contrari arrepentire, impudare, penètere / consigiai, indetare Frasi sudhi sudhi e a s'abboja abboja apo, prima ch'inserrent sas aeras, su torradorzu bostru assebertadu (G.Marras)◊ tiu Raga si la sudhiat de àere annada mala ◊ mi sudho in s'ànima coment'e chi no ape mancu comintzadu 2. mancu male no apo curadu in binza, deris, paret chi mi l'at sudhidu calicunu chi oe deviat pròere! Traduzioni Francese se troubler, avoir des remords Inglese to get upset, to feel remorse Spagnolo turbarse, tener remordimientos Italiano turbarsi, impensierirsi, aver rimòrso Tedesco sich beunruhigen, Gewissensbisse haben.

supentíre , vrb Definizione pentzare o èssere presente cun is sensos a su chi si biet o chi s'intendhet Sinonimi e contrari atinai, atoare, penciai Frasi no supentit prus ◊ s'ómine, su piús no supentiat ilgadaradu a un'oru che mortu (P.Casu)◊ inoraona, ajó, ischida: apen'apena a sa boghe supentis! ◊ supenti e pesadindhe! ◊ supentit de tantu in tantu e si li movet su bultzu Traduzioni Francese avoir conscience Inglese to be conscious Spagnolo ser consciente Italiano èssere cosciènte Tedesco sich bewusst sein.

tantecàntu , cng Definizione si bit ca… est ladinu chi… : nau coment'e una cosa chi si lassat andhare, chi si cuncedet Sinonimi e contrari aposici, cantecante, tantetantu, tanti Frasi tantecantu su mòrrere est natura: curret che abba in su pendhente sou ◊ no bi andhes, como, tantecantu no serbit a nudha ◊ tantecantu est gai, fintzas si daet a bídere chi nono Traduzioni Francese cela va de soi Inglese it is plan Spagnolo está claro que Italiano è evidènte che… Tedesco es versteht sich, daß

tipilíre , vrb Definizione atripare s'unu cun s'àteru, brigandho Sinonimi e contrari acanciofai, aciufai 1, atzuntzudhare, incabigliare, tipiliare, trifiare Frasi si ponzant de acordu o chi si torrent a tipilire o a s'atzutzudhare che pudhas ◊ como no ant botza, sa partia est frimma: si sunt tipilindhe ca nemos cheret andhare a nche batire sa botza Traduzioni Francese en venir aux mains Inglese to come to blows Spagnolo pelear, venir a las manos Italiano azzuffarsi Tedesco sich raufen.

tocài 1 , vrb: tocare 1, tucare, tugare, tzucae Definizione cumenciare a andhare, a fàere viàgiu, fintzes a fàere css. cosa (a/c.: sa /t/ de cuménciu in custu foedhu fintzes si arresurtat in mesu de duas vocales no càmbiat sonu: chie tucat = nr. "chietúcada") Sinonimi e contrari abbiare 1, andai, dirghiare, infusilare, insucai, mòere, tzochiare Modi di dire csn: tucat a rídere, a prànghere = inghitzat a arriri, a pràngiri; e toca!… = ma bai!…, no bi creo!; e tocat e… = pigat e …, leat e… (nadu mescamente in chistionu pro inditare una pasia de su contu, unu fatu nou) Frasi abui tocas? ◊ tocai, besseinci! ◊ tocadiche a bidha ca ti sunt ispetendhe! ◊ sa protzessione tucheit dae sa chéjia ◊ bisonzat de tucare luego ◊ est tocadu a si apostare inue depiant colare sos porcos furados ◊ sos cadhos a s'achicada de sos isprones sunt tucados a bolu ◊ ant tocau a intro, aiat tucadu a unu logu ◊ tue tocadiche addainanti, za sighimus ◊ mi tugo che coete po sa proa 2. - Est arribbau Franciscu… - E toca!… - Sissi, berus est! ◊ e toca, lah ca dèu non seu macu: ita mi ses narendi?! ◊ e tocat, una borta, unu e nci essit a fai una passillada ◊ e tocat, una borta, duus giornaderis fiant marrendu fà in saltu de Samassi…◊ e tocat chi una dí si presentat unu bagadiu mannu…◊ toca, toca: bessimiche dae mesu! Etimo srd. Traduzioni Francese s'acheminer Inglese to set out Spagnolo encaminarse Italiano avviarsi, partire Tedesco sich auf den Weg begeben.

tostoinàre , vrb Definizione fàere su tostorrudu Sinonimi e contrari abbecorinare, acorrochinare, aperrighinare, inchimerai Traduzioni Francese s'entêter Inglese to persist, to insist Spagnolo empeñarse Italiano intestardirsi Tedesco sich versteifen.

trambuscàre , vrb: trobbuscare, trubbuscare, trumbuscare, trummuscare Definizione pònnere avolotu, fàere murigu, pesaresindhe cun fortza po aferrare a ccn. o ccn. cosa, iscúdere, atumbare o àteru deasi; nau de su tempus, isconciare, cambiare in malu / oju trambuscadu = malu, malàidu Sinonimi e contrari agegherai, assulurgiare, isciuliai, ispabuciare, trumbugliai / afarcai, salargiare, trubare Frasi arribbaos a cara a unu tzilleri cumintzant a si trubbuscare: una tropa de zòvanos s'est iscudendhe e picandhe a predas ◊ su procu de pressorju trumbuscadu chin su tirju s'arràsciat su pojolu ◊ cust'atzorodhu at trambuscadu totu sas datas e no si cumprendhet prus nudha ◊ bentos de gherra si sunt trambuscados 2. cust'ómine giughiat un'oju trambuscadu, ma no fit feu Etimo srd. Traduzioni Francese mettre en émoi, se jeter (sur) Inglese to cause a turmoil, to throw oneself Spagnolo alborotar, lanzarse, arremeter Italiano subbugliare, avventarsi Tedesco in Aufruhr versetzen, sich stürzen.

tramesàre , vrb: atramesare, tremesare Definizione fàere calecuna cosa a un'àteru a face manna, cun atza, chentza arrispetu, a prepoténtzia; fintzes pentzare sa cosa, istare pentzandhosidha / tramesare su tempus = impreare bene su tempus, chentza ndhe pèrdere, ma fintzes manigiare bene totu su chi unu tenet (es. dinare, siendha), pentzare bene a comente dh'ispèndhere méngius Sinonimi e contrari atrevire / meledai, penciai, tressemare Frasi no ti trameses, no, a mi fàghere cussa! ◊ marranu chi ti tremeses a bènnere a inoche! 2. canno unu at de si gastare su dinaredhu suo si lu devet tremesare vene prima de l'ispènnere ◊ su vitirinaju aiat imparatu a tremesare sas paràulas chei sas meichinas ◊ aiat incomintzatu a fàchere cantu s'aiat tremesatu ◊ su chi penso e trameso deo mi lu distrues tue! 3. cun su de su mese no bi la faghet a campare ca no ischit tramesare su tempus (G.Ruju) Traduzioni Francese oser, risquer Inglese to risk Spagnolo arriesgar Italiano azzardarsi Tedesco sich erkühnen.

trampistàre , vrb Definizione arrennèscere in calecuna cosa, mescamente a campare, a fortza de ispedientes, a sant'arràngia, coment'e pigandho a trampa; a logos, fintzes andhare coment'e orruendho / trampistare su tempus, sa vida, sa die, sa sorte Sinonimi e contrari trampigiare, trampulinare, tramputzare / trabbucai 1 Frasi fintzas chi campo fato su chi poto, m'isto pasadu e fuo dogni cumbata tentendhe de trampistare a sa dereta (Z.Zazzu)◊ calchi malignu narat chi at furadu, chi at trampistadu ◊ trampistendhe in su pagu fis cuntentu e fatu a sa bonatza ◊ cussos trampistant negusciendhe runza Etimo srd. Traduzioni Francese se débrouiller, vivre d'expédients Inglese to get by Spagnolo apañárselas, ir pasando Italiano barcamenarsi, tirare a campare Tedesco sich durchschlagen.

truminàre , vrb rfl Definizione su si mòvere a cropu coment'e po assíchidu; carrigare contras a unu, cracare Sinonimi e contrari fritire, suncai / afarcai, lòmpere, trubare Frasi a sa bénnida de sos canes sas arveghes si sunt totu truminadas 2. daghi l'at bidu si est truminadu pro li dare a subra 3. fia sempre nervosu, truminadu, chena poder tènnere paghe Traduzioni Francese s'agiter Inglese to be agitated Spagnolo agitarse Italiano agitarsi Tedesco sich heftig bewegen.

trusàre , vrb Definizione pònnere sa trusa, essire afaciolaos Sinonimi e contrari mascarare | ctr. iscaratzare Frasi a carrasegare sunt dies de trusare ◊ a carrasegare sa pisedhina s'istràviat gioghendhe, a bias trusada ◊ posca de sos impostos, a su secuestradu comintzeint a lu trusare ◊ a carrasegare isse si trusaiat sempre Traduzioni Francese se déguiser Inglese to put on a mask Spagnolo disfrazarse Italiano mascherarsi Tedesco sich verkleiden.

tullíre, tullíri , vrb: atullire Definizione foedhandho de un'arremu de sa carena, su si fàere coment'e retesu, cancarau, chentza fortza, de no serbire Sinonimi e contrari bardai, cancarare Frasi como chi patint sa pena de sos betzos e chi pro ambos nérvios si tullint nemmancu aventurosa ant sa idea (P.Giudice Marras) Etimo spn. tullir(se) Traduzioni Francese se recroqueviller, paralyser Inglese to numb, to paralyze Spagnolo entumecerse Italiano rattrappirsi, paralizzarsi Tedesco sich verkrampfen.

tzacàre , vrb Definizione istichire, intrare in mesu, aintru, a fortza, ue dhue at pagu logu o no andhat tanti bene; su si pònnere aintru, in mesu de ccn. chistione Sinonimi e contrari fichire, imberzire, infruncuai, insertai, intupire, istichire, pònnere | ctr. bocare, leai / essire Modi di dire csn: tz. in ragas = manigare, bufare, betare a corpus, fai su mangiufoni; tz. fogu = apuntai o pònnere fogu; tzacaresiche una cosa in s'ogru (nadu cun fele) = fagheresindhe própiu nudha, èssere cosa chi no serbit a nudha (comenti a nàrriri ca no est bella mancus a si nci dha istichiri in is ogus); tzacàresi fora = fai su bandidu, abbandidai Frasi che mere, si che tzacheit in domo de cudhu a prepoténtzia ◊ una corròncia si che tzacat braghendhe in mesu de sos paones ◊ inue ti che ses tzachendhe: no bides chi no bi at logu?! ◊ no che tzaches sas berbeghes a s'ortu ca podent fàghere dannu! ◊ leat impresse e si che tzacat in petorras su tzoculate chi aiat furadu! 2. su pane si che l'at tzacadu in ragas totu isse! ◊ custa cosa guasta in s'ogru ti la tzacas? frundhichela, aite ti la muntenes?! 3. - Ehi si mi tzaco fora!… - nachi naraiat unu afelonadu, e a bandhidare etotu est essidu! Etimo srd. Traduzioni Francese introduire, se faufiler, se fourrer, s'entremettre Inglese to drive in, to slip in, to meddle Spagnolo meter, entremeterse Italiano introdurre, inserire, ficcare, intrufolarsi, introméttersi Tedesco stecken, sich einmischen.

vengài , vrb: fengai, vengare, vengiare Definizione su si ndhe pagare de un'ofesa, de unu dannu Sinonimi e contrari bindicare, svengai, vinghitare Frasi no ti venghis de ofesas, no torris mai revesas! ◊ mi at imbrollau, ma mi ndi vengu! Etimo spn., ctl. vengar, venjar Traduzioni Francese se venger Inglese to revenge oneself Spagnolo vengarse Italiano vendicarsi Tedesco sich rächen.

«« Cerca di nuovo