aggradíre , vrb Definizione tènnere prexu, abbarrare cuntentos de ccn. cosa Sinonimi e contrari acaressire, aggradae, aggradèscere, aggradèssere, piàchere | ctr. disaggradai Frasi ti pessas chi no mi diat aggradire a bènnere cada die? ◊ nos semus aggradios e nos semus fatos ammoraos ◊ no chirches radichina si ti aggradit su frore Etimo itl. Traduzioni Francese plaire, apprécier Inglese to like Spagnolo agradar Italiano piacére, gradire Tedesco gefallen, sich freuen über.

aggromàre , vrb: aggrumai, aggrumare, aggrummai, aggrummare Definizione fàere a crosta, a grumma, a cagiau, pònnere sa crosta; si narat fintzes de arregòllere, pònnere totu impare cosa chi si arregollet, si narat de is abes chi si faent a lómboru o a rumbuloni fora de su casidhu innanti de iscussurare; in cobertantza, sentire arrennegu / turra de aggrumai = istampada, pertunta pro ndhe collire ispruma dae su brou coghindhe peta Sinonimi e contrari acrostanare, aggrostare, aradhare, ingrumai / abbeladinare, alleae, apiatare, cagiare / aggromerare, aggromeredhare, allomborae, arrombulonai, arromulare / assurtire / afelonare, aggromorare, infelai, renignai 2. sos frades de coro a su persighidu de sa disaura, candho est torradu, li ant aggrumadu una bama ◊ su ciuliru de fai farra lassat passai sa farra prus bianca e assodhit (aggrumat) in mesu sa farra prus oscura ◊ is cuadhos aggrumados ibertant s'isparu po partire ◊ sa gente si est aggrumada totu a inghíriu abbaidandho Etimo srd. Traduzioni Francese faire grumeler, incruster Inglese to clot, to encrust Spagnolo formar grumos, encostrar Italiano raggrumare, incrostare Tedesco gerinnen lassen, sich verkrusten.

aggromoràre , vrb Definizione pigare o fàere gromore, arrennegu Sinonimi e contrari afelonare, aggromare, infelai, renignai Etimo srd. Traduzioni Francese s'emporter Inglese to get angry Spagnolo amoscarse Italiano stizzirsi Tedesco sich ärgern.

aggrundhàre , vrb Definizione su si pònnere asuta de ccn. cosa candho est proendho Sinonimi e contrari abbigare 1, apaltare, apigai, apogiai, arrundhare, crancare, frànghere Frasi narat sa zente chi su chercu est dannosu in die de temporale de s'aggrundhare suta de s'àrvure, puite giamat su raju ◊ narant sos betzos mannos chi est malu de s'aggrundhare suta de sa figu Etimo srd. Traduzioni Francese s'abriter Inglese to shelter Spagnolo refugiarse, ampararse Italiano ripararsi Tedesco sich schützen.

agiorràre , vrb rfl: azorrare Definizione pigare matana, múngia, po calecuna cosa o chistione, su si dha pònnere a coro Sinonimi e contrari agiorridare, aporare Frasi tantu de su piantu no ti azorres! Etimo srd. Traduzioni Francese s'affliger, se faire du souci Inglese to grieve Spagnolo afligirse Italiano afflìggersi, angustiarsi Tedesco sich betrüben.

airài, airàre , vrb Definizione su si pigare arrennegu; su fàere is cosas coment'e cun apretu, impresse, a meda Sinonimi e contrari abbetiae, acroconai, afutare, afuterare, allulluriai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchibberare, inchietae, incrabudhire, infelai, infuterare | ctr. apachiare, asselenare Frasi ant isparau pro nche fàchere fughire sa zente, ma sos isparos l'ant airada de prus! ◊ si su cumpagnu si airat, tue úmile e chietu! 2. custa cosa est che a su ratinzu: piús ratas e piús ti s'airat su brujore Etimo ctl., spn. airar Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to irritate Spagnolo irritarse, airarse Italiano adirare Tedesco sich ärgern.

aliverràre , vrb rfl Definizione atrotigare, allacare, nau de su linnàmene friscu Sinonimi e contrari arrevelai, atrotiai, colembrai Traduzioni Francese se tordre (se dit du bois frais) Inglese to twist Spagnolo alabearse Italiano contòrcersi (détto del legname frésco) Tedesco sich verkrümmen.

allaputzài , vrb: allepuciae, allepuciai, alleputzai, alleputzare, alliputzai, ellepuciare Definizione papare calecuna cosa, torrare in fortzas, ingrassare; bestire bene, bene cuncordaos, su si fàere bellos in contu de bestimentu Sinonimi e contrari allepuciri, arrempudhire / addinghillai, allepuritzare, arrepicai 2, assamodare, atrigliare, chinchinnare, cumpòniri, cuncodrai Frasi castit, su dotori, chi mi dha podit torrai a allaputzai sa piciochedha, ca est mesu iscòncia ◊ pensa a sa saludi: a trabballai gei andat bèni, ma innantis ti depis torrai a alleputzai! (I.Murgia) 2. poneisí is capedhus e allaputzaisí bèni! ◊ funt sannoris totu bèni allaputzaus e boint èssi serbius cun totu s'arraspetu ◊ dhui fiat genti totu alliputzara, totu infrochitara ◊ e tochit, babbai, allaputzissí ca seus in festa! Etimo srd. Traduzioni Francese ragaillardir, se pomponner, se parer Inglese to dress up to make cocky (oneself) Spagnolo fortalecer, acicalarse Italiano rinvigorire, ringalluzzire, attillarsi Tedesco stark werden, eitel werden, sich aufputzen.

allatzàre , vrb Definizione imbodhigare a istrintu passandho totu a inghíriu Sinonimi e contrari abbarbigare, inchínghere Frasi andho chirchendhe ratos de àrvures birdes pro mi allatzare che a sa edra (M.Portas) Traduzioni Francese se cramponner, s'enrouler Inglese to cling Spagnolo abrazarse, estrecharse Italiano avvinghiarsi Tedesco sich anklammern.

allegràre , vrb: allergare, alligrai, alligrare, allirgai Definizione provare o giare cuntentesa: candho si narat a s'àteru, bolet nàrrere fintzes chi si dhi giaet a bíere coment'e a bàntidu po calecuna cosa de bonu o de bellu chi at fatu; si narat fintzes in su sensu de pàrrere o essire prus biu, prus bellu / allegrare su passu, un'aina triballendhe = andai prus allestru, fai prus debressi, acradiare Sinonimi e contrari aggajare 1, cuntentai, frogare, gavisare, prexai / allegrutzare | ctr. asseriai, dispiàchere, intristai Frasi si ndh'est allegradu candho at intesu chi sa cosa fit andhada bene ◊ no mi potzu allirgai ca ses lontanu! 2. e nachi ti che ses laureadu: mi ndhe allegro! ◊ mi ndhe allegro meda: su menzus ses resurtadu tue! 3. cussa próida at allegradu sas àrbures, sinono fint patindhe ◊ allègrala cussa messadorza, chi mi pares drommidu! Etimo itl. allegrare Traduzioni Francese égayer, féliciter Inglese to congratulate, to cheer up Spagnolo alegrar, felicitarse Italiano rallegrare, allietare, esultare, congratularsi Tedesco erfreuen, sich freuen, gratulieren.

alleputzadúra , nf Definizione pulidesa sobrada in su bestire, su si fàere bellos meda, totu bene o fintzes tropu cuncordaos de bestimentu, a braga, comente faent is pageris Etimo srd. Traduzioni Francese s'habiller avec une certaine recherche Inglese refinement in dressing Spagnolo refinamiento en el vestir Italiano ricercatézza nel vestire Tedesco sich gesucht kleiden.

allestài , vrb: allestrai, allestrare Definizione fàere in lestresa, pònnere presse Sinonimi e contrari allestire, apressurai, impressare, impressire, impressurare, trotinare Frasi sos àinos fint addainanti de nois allestrendhe in sa falada (M.Bua) Etimo srd. Traduzioni Francese presser, hâter Inglese to hurry Spagnolo apresurar Italiano affrettare Tedesco beschleunigen, sich beeilen.

allibrinzàre , vrb: allivrinzare Definizione papare po asseliare su fàmene Sinonimi e contrari allemungiai, allivrinzire, atonai, ellepuciare, illivrinzare Traduzioni Francese restaurer Inglese to refresh Spagnolo reconfortar Italiano rifocillare Tedesco sich stärken.

allicàre , vrb Definizione pigare o tènnere a unu cun allicos, cun calecunu gustu, pigare gustu, pònnere abbitúdine a calecuna cosa chi praghet; pònnere apostu, arrangiare, contivigiare, tènnere contu Sinonimi e contrari abbetuare, abesare, acomunai, acostumai, arranguai, imbisciare, ingustai / allichionare, ingolumare Frasi sos pitzinnos tue los incantas e allicas cun méndhula e nintzola 2. su frutu de sa binza cheret allicadu! Traduzioni Francese s'habituer, s'accoutumer Inglese to get accostumed Spagnolo acostumbrarse Italiano avvezzarsi, assuefarsi Tedesco sich gewöhnen.

alloredhài , vrb rfl Definizione bestire a s'abbunzina, a improdhu Etimo srd. Traduzioni Francese se fringuer, se nipper Inglese to dress up slovenly Spagnolo vestirse mal Italiano vestirsi in mòdo pòco elegante Tedesco sich schlecht anziehen.

alloricàre , vrb: allorigae, allorigai, allorigare, loricare Definizione fàere o essire a una lóriga, a lórigas, a tzirbisas / allorigare su porcu = pònnere sa lóriga in su murru, afiliverrare Sinonimi e contrari acocolitai, ammurutulare, aprigare, fortzicare | ctr. illorigare, istirare Frasi cuss'animale allórigat sa coa ◊ cussa camisa si no la remonis bene si allórigat e cheret prantzada ◊ cudhos imbriagos pigant sa pitzinnedha e li allórigant sas palas cun sos bratzos ◊ no dha pighis aici, sa funi, ca si allórigat totu! Etimo srd. Traduzioni Francese harponner, entortiller Inglese to retwist, to curl Spagnolo ensortijar, arrugar Italiano arroncigliolare Tedesco hakenförmig krümmen, sich krümmen.

alluxentài , vrb Definizione fàere lúghidu Sinonimi e contrari allucidai, allustrai, illuchidare / impompitare Frasi su logu est límpiu límpiu, alluxentau a cera ◊ su lutoni si alluxentat cun limoni e cinixu ◊ labai ca est festa: tocai, alluxentaisidhas is botas! Etimo srd. Traduzioni Francese faire reluire, se parer Inglese to make bright, to shine, to dress up Spagnolo hacer relucir, acicalar Italiano far rilùcere, brillare, agghindarsi Tedesco leuchten, glänzen, sich herausputzen.

alvuràre , vrb: arborare, arberare, arbulare, arburai, arburare, arvurare, arvuriare Definizione pònnere o prantare a àrbures, a matas; foedhandho de gente, pigaresidha deretu, su si pesare a boghes po cosighedhas, oféndhios o tzacaos: arburai dhu narant fintzes po pesare o fàere a mannu, arburare fintzes in su sensu de pònnere prantau, istrantagiau (a bisura de àrbure) Sinonimi e contrari arburire / artzisare, inchietae Modi di dire csn: arburàresi (nadu de sos cadhos) = pesàresi comente e ritzos, cun sos pes de dainanti in artu; arburai ccn. cosa = pònnere ritza, istantargiare 2. s'achetu est semper marritanne, isconchinanne, annigranne e cricanne de si arburare 3. ti àlvuras de crítica mania sentza ti intendher ne de birde e ne de sicu (G.A.Cossu)◊ su venenu mi àrborat sos nérbios!◊ si m'arvúriat su sàmbene in s'intèndhere cudhu!◊ si àrbulat su cadhu e che betat su mere! 4. su pipiu est nàsciu tzeghixedhu e pensà ca no ndi dh'arburamu (A.Murru)◊ in pratza sunt arburandhe sa tuva po su fogulone Traduzioni Francese border d'arbres, se fâcher Inglese to plant with trees, to lose one's temper Spagnolo arborecer, enarbolar Italiano alberare, inalberarsi Tedesco mit Bäumen bepflanzen, sich aufbäumen.

ammalèsci , vrb: malèsciri Definizione fàere andhandho e impeorandho, andhare de male in peus Sinonimi e contrari aggravae, immalèsciri, impeorai, impeusare, pejorare | ctr. imbonire, mediare Frasi no siast contràriu a s’onnipotenti ca s’ànima ti ammalescit! (E.Pillai)◊ is cosas funt ammalescendi! Traduzioni Francese s'aggraver Inglese to get worse Spagnolo empeorar Italiano aggravarsi Tedesco sich verschlimmern.

«« Cerca di nuovo