sduanài , vrb Definizione bogare su bagàgliu o s'orrobba de duana, lassandhodha andhare apustis de su controllu Sinonimi e contrari sgabbellai Traduzioni Francese dédouner Inglese to clear (through customs) Spagnolo pagar los impuestos de aduana Italiano sdoganare Tedesco verzollen.

sedhítzi , nm Definizione cagalloni istrantaxu o cardulinu de mari, minca morisca: nada deosi po sa forma e su colore, est una genia de erba o codrolinu longhitu e grussu (ma no lisu), in colore de castàngia Sinonimi e contrari bidhitzini, minchemoru, pidhíciu Terminologia scientifica rba, Cynomorium coccineum Traduzioni Francese cynomorium écarlate, éponge de Malte Inglese maltese mushroom Spagnolo Jopo de lobo, hongo de Malta Italiano fungo di Malta Tedesco Malteser Schwamm.

seína , nf, nm: esina, sesina, sisina, sisinu Definizione cosa de pagu valore, su mesu de unu sodhu, chimbe centésimos de su francu sardu: si narat solu in su sensu de dinare pagu Sinonimi e contrari isina Frasi finas candho ses totu tramudadu no bales bator petzos de sesina! ◊ li dao sos pagos sisinos chi tenzo, bastet chi mi che let su pitzinnu Etimo itl. sesino Traduzioni Francese chose de quatre sous Inglese half soldo, next to nothing Spagnolo chuchería, de tres al cuarto Italiano mèzzo sòldo Tedesco von geringem Wert.

selíre , nm: cirile, serile, silíriu, sirile, sirili, tirile, tzerile Definizione imbíligu de porcu, sa natura de su mascu e mescamente s'oru de s'arremu mascu de su porcu, totu súmene, chi is ferreris ponent po atzargiare su ferru / pedh'e s. = su pilloncu chi acarraxat sa conchedha de sa natura Sinonimi e contrari bilga, coxonale, pissiarolu, sira Frasi candho ndhe l'istacavant su serile, a su mannale, totus lu brullavant ◊ su serile serbit a sos frailarzos pro atarzare forramentas Terminologia scientifica crn Etimo srd. Traduzioni Francese pénis d'animaux Inglese animal penis Spagnolo pene de las reses Italiano pène di animale Tedesco Penis der Tiere.

sempreghessèmpre , avb Definizione belle e aici, mancare deasi Sinonimi e contrari bellaggai Frasi sos pitzinnos no depent andhare a iscola, cras manzanu, ma sempreghessempre mi ndhe depo pesare chito etotu, deo! ◊ no tent èssere emigrados, ma sempreghessempre fora de domo etotu che istant Etimo srd. Traduzioni Francese malgré cela Inglese nevertheless Spagnolo a pesar de Italiano ciononostante Tedesco trotzdem.

serràcu 1 , nm: serragu 1 Definizione logu a serra, in su tretu prus artu chi a bisura de línia o filu de serra ispartzit su logu de betare is abbas a duas bandhas e badhes diferentes / annare serragu serragu = monte monte, serra serra Sinonimi e contrari serra Frasi cumintzeint s'aronzu dae sas badhes fintzas a su serragu ◊ apelzeint camminos pro giumpare sos serragos ◊ est istétia una fatiga a si ndi bènniri a innòi a susu, a su serragu de sa costera arrata ◊ furint iscumpartus apalas de unu serragu Terminologia scientifica slg Etimo srd. Traduzioni Francese crête, versant, ligne de partage des eaux Inglese watershed Spagnolo divisoria de aguas Italiano spartïacque, displùvio Tedesco Wasserscheide.

séru 1 , nm Definizione sa parte abbosa de su sàmbene Terminologia scientifica crn Traduzioni Francese sérum sanguin Inglese serum Spagnolo suero de la sangre Italiano sièro del sàngue Tedesco Blutserum.

sidhadàrzu , agt, nm Definizione chi o chie istat cricandho sidhados, iscusòrgios Etimo srd. Traduzioni Francese chercheur de trésors cachés ou enfouis Inglese grave robber Spagnolo saqueador de tumbas antiguas Italiano tombaròlo Tedesco Plünderer antiker Gräber.

sílicu , nm, agt: sírigu, síricu Definizione su grème o bobboi chi faet sa seda; nau de ccn. po su carenale, chi est làngiu, fine fine Sinonimi e contrari fermesílicu / finigosu, iltrízile Cognomi e Proverbi smb: Sirigu Terminologia scientifica crp, crp, bombyx mori Etimo ltn. siricus Traduzioni Francese ver à soie Inglese silkworm Spagnolo gusano de seda Italiano filugèllo Tedesco Seidenraupe.

sílva , nf: sirba, sirva 1 Definizione s'iscova o truncu de unas cantu erbas (es. pisu, síndria, melone, crucuriga) chi creschent a cambu longu meda chi s'isterret in terra o si che artzat segundu su chi agatat (es. raiga): unu tempus fut fintzes su matedu, su padente Modi di dire csn: mardi de sirba = sirva, sughe sirvonina, sa sue de su porcrabu; sa sirba de sa bértula = su mesale, s'ala de mesu, tra unu fodhe e àteru; èssere a sirba sua (nadu de ccn.) = èssiri educau mali de no fai contu de su chi narant is àterus, fai comenti dhi acucat, su chi dhi parit e praxit a tostorrímini Frasi sas pumatas ant fatu bonas a sirba ma ndhe sunt cumprindhe pagas ◊ su basolu zughet sa sirba gàrriga de fiore ◊ sa sirba de sa curcuriga no si che acadhat a sas àrbures ◊ custu melone est totu sirva Cognomi e Proverbi smb: Silva, Silvas, Sirva Etimo ltn. silva Traduzioni Francese tiges des cucurbitacées Inglese stalk Spagnolo tallo de las cucurbitáceas Italiano fusto delle cucurbitàcee e sìmili Tedesco Stamm der Kürbisgewächse.

sinòncas , avb: assinuncas, sinuncas Definizione de àtera manera, de àteru betu, in àteras cunditziones Sinonimi e contrari aghinunca, calechinò, cancinò, chiacussu, chinonca, chiscussu, cidacheste, dassinuncas, diacussu, sinono, sintennucas Frasi cosa no promitas chi no potzas tenni, sinuncas as a èssiri portada a signali ◊ sinuncas it'est su vinu, custa cosa chi nos fachet irmenticare pessamentos e cuntipitzos? ◊ boliat una birra frisca, sinoncas nudha 2. e sinuncas, lu collimus, late o tzuculate chi siat! Etimo spn. si nunca Traduzioni Francese autrement Inglese or else Spagnolo de otra manera Italiano altriménti, diversaménte Tedesco sonst.

sòca , nf, nm: assoga, socu, soga, sogu Definizione corria o tira longa e larga de pedhe cosia a un'ala de arresurtare a duos pígios: a unu càbudu portat una lóriga o chirchedha ue si faet intrare sa coatza; brione de casu modhe postu in su fogu po orrostire, comente s'iscàgiat, o fintzes de àteru chi calat comente a funedhas cagiadas; su tanti de filu chi s'intrat in s'agu (itl. gugliata) o fintzes su filu chi si faet filandho / min. sochedha, soghita Sinonimi e contrari cànnabu, fune, isciocu, sagone, sédina / cabu Modi di dire csn: soga de filu, de lana, de arràfia, de ispau = cabu de filu, filu de lana, e gai; sa soga de su dimóniu = cabu de filu tropu longu (e pro cussu s'imbojat e annodighedhat cosindhe); soga de terra = bículu, zura de terrinu Frasi est imbodhiendi e ispodhiendi sa soga ◊ est tucau a linna chin sa soca ◊ faghiat sogas cun sa pedhe crua ◊ sunt colados a cadhu, a soga a codhu ◊ una crapola nida che apo ligadu in s'ortu e cun su socu nou… 2. su casu nou postu in su fogu si faghet a sogas ◊ portat su cofinu prenu de sogas fendi cumpositzionis de ballus tundus ◊ cussa filongiana filaiat semper a soga manna ◊ dae laras perdiat sogos de bae ◊ preparu una soghitedha de satitzu 3. sas socas de su pisellu fint ghetatas a ria 4. fibàt e tessiat, sa soga si segàt ma no ndi aciungiat! Etimo ltn. soca Traduzioni Francese corde en cuir, courroie Inglese leather rope Spagnolo soga, cuerda de cuero, correa Italiano fune di cuòio Tedesco Lederschlinge, Lederseil.

sochítu , nm: suchete, suchitu 1 Definizione genia de papare fatu cun petza segada a biculedhos (mescamente de pudha, de conillu), posta a fríere unu pagu in su sufrissu fatu cun chibudha, pedrusèmene e un'aciunta de binu o aghedu e pagu pagu de abba, una ispergiadedha de píbere e sale Frasi gei tengu abetu bellu de mi fai su sochitu o s'anguli po Pasca!…◊ dhui tèngiu unu spitzuedhu de suchitu in su fogu Terminologia scientifica mng Etimo ctl. suquet Traduzioni Francese à la nage (cuc.) Inglese stew Spagnolo guiso de carne Italiano guazzétto Tedesco Ragout.

soliàta , avb Definizione po su prus, giai sèmpere Frasi sas crapas anzant, soliata, dai primos a binti de nadale (E.Espa) Traduzioni Francese habituellement Inglese usually Spagnolo de costumbre Italiano solitaménte, di sòlito Tedesco gewöhnlich.

sòlla , nf Definizione pigighedhu de cosa pitichedhedha e fine, mescamente de pódhine; froca comente calat a orrugos lados cantu s'unga / s. de pódhini = una de is partes prus fines de su pódhine; s. de nue = nuighedha bianca Sinonimi e contrari atiza, cadassa, crosta, freadu, itzolla, muga, pagiagoda, tizola, tògia* / abighíngiu, arritzu 1, brutura, fioca, grisu 1, rena, renza, tadhàine / ispiàtzulu 2. is paperis che solla si apatant in su pamentu (F.I.Congiu) Cognomi e Proverbi smb: Solla Traduzioni Francese grain, fragment, flocon de neige Inglese speck, snowflake Spagnolo pizca, copo de nieve Italiano brùscolo, fiòcco di néve Tedesco Körnchen, Schneeflocke.

spallaméntu , nm Definizione su spallai Etimo srd. Traduzioni Francese dépaillage Inglese seed scattering Spagnolo quita de paja Italiano spagliatura Tedesco Entfernung des Strohs.

spaparotài , vrb: isbarabotare*, spaperotai Definizione foedhare meda e chentza abbisóngiu, abbarrare a chistionu, foedhare a tzérrios, a boghes Sinonimi e contrari argiolae, arrallai, ciaciarrai, ciaramedhare, paraletare, trepedhare Frasi e cantu spaparotat, tzia Giuanna, spinnichendi is pannus a sa genti: língua maladita! ◊ cun gopai potacàriu, ita totu eis spaparotau? ◊ is féminas iant spaperotau totu, pani pani binu binu (F.Pilloni) Traduzioni Francese jaser Inglese to yak Spagnolo estar de cháchara Italiano cianciare Tedesco schwätzen.

sprapedhàu , pps, agt: ispalpedhadu Definizione de sprapedhai; chi est apertu meda, deunudotu (nau de s'ogu, fintzes chi est cun sa prabarista furriada); nau de àteru, fintzes chi est bogau de pare, iscosciau Sinonimi e contrari sparrunchiau 2. sprapedhau parit unu feurratzu! ◊ candu ti saludat ti donat sa manu sprapedhada Traduzioni Francese grand ouvert, écarquillé Inglese wide open (ed) Spagnolo abierto de par en par Italiano spalancato Tedesco aufgesperrt.

storrài , vrb: istorrai* Definizione torrare o fàere torrare agoa, su si torrare a pentzare e decídere de àtera manera, cambiare idea, segare un'acórdiu, bogare de càbudu a calecuna cosa fintzes decídia / isposus storraus = fidantzados chi si sunt lassados ca no si cherent prus; storrai sa brenti = irromasire Sinonimi e contrari disviare, ilfurriare, ilviare, ispònnere, istòdhere Frasi at fatu su mòri storra storra cun sa màchina ca no podiat furriai ◊ mellus a si storrai de is àcuas bàscias chi no de is altas ◊ sa mulleri ndi at storrau su maridu tontu de messai ca su trigu fiat a mesu ingranidura ◊ storrandi is brebeis candu nci sàrtiant foras de is làcanas! 2. no mi storru de su fuedhu ◊ àcua de fragus no mi ndi ghetu: no mi storrit sa fémina, puru!…◊ dh'emu posta a menti timendi chi s'incràs no si storressit ◊ gravellu miu, timu chi no ti storris! ◊ custus fiant tant'annus isposus epuru si funt storraus ◊ Perdu s'est storrau de Gesús candu una serbidora dh'at connotu Traduzioni Francese dissuader, changer d'avis, rétracter Inglese to dissuade, to change one's mind, to take back Spagnolo disuadir, cambiar de idea Italiano dissuadére, distògliere, ripensare, cambiare idèa, ritrattare Tedesco abraten, abbringen, seine Meinung ändern, widerrufen.

subrapàrtu , nm, avb Definizione purgatzione de is parteras apustis de su partu; avb., a su tempus de su parturàgiu Traduzioni Francese lochies Inglese lochial discharge Spagnolo expulsión de loquios Italiano lochiazióne Tedesco Lochiation.

«« Cerca di nuovo