addolumànnu! , iscl Definizione cun dolore o dispraxere mannu / addolumannu meu, tou, sou, nostru, bostru, issoro = male po mimi, po tue, po issu, e e totu deasi Sinonimi e contrari addolumeu!, mischinu! Frasi già mi l'at fatu, addolumannu meu, chi ndhe apo finas s'ànima niedha! ◊ addolumannu: su bene meu ti l'as isperdisciadu pro su lussu! ◊ addolumannu meu, apo pérdidu sos brios Etimo srd. Traduzioni Francese hélas! Inglese alas! Spagnolo ¡ay de mí! Italiano ahimè!, purtròppo! Tedesco ach!, leider!

addoluméu! , iscl Definizione s'iscuru a mie!, cun dannu mannu meu!, mischinu de mimi! Sinonimi e contrari addolumannu!, mischinu! Etimo srd. Traduzioni Francese hélas, que je suis malheureux! Inglese dear me! Spagnolo ¡ay de mí! Italiano ahimè! Tedesco weh mir!

addorojàda , nf Sinonimi e contrari abboghiada, addorojamentu, bérchida, boche, cérriu, grida Etimo srd. Traduzioni Francese hurlement de souffrance Inglese cry Spagnolo grito de dolor Italiano urlo di dolóre Tedesco Geheule.

addotorài, addotoràre , vrb Definizione giare o pigare sa làurea, fàere a dutore, laureau; nau a disprétziu de unu, giare a bíere chi ischit totu issu, su si crèdere ischípiu meda Traduzioni Francese décerner un diplôme, obtenir son diplôme, faire le pédant Inglese to graduate, to air one’knowledge Spagnolo licenciarse, titularse, maestrear, presumir de docto Italiano addottorarsi, fare il saccènte Tedesco doktorieren, den Besserwisser spielen.

àera , nf: (fintzes aera) Definizione linnu malu o murta làvrina, genia de linna tostada meda chi faet a mata in logu de monte unu pagu artu Sinonimi e contrari costi, cóstiche, olàdighe Frasi sa discu fit de linna de àera fata a curbia Terminologia scientifica mtm, Acer monspessulanum Traduzioni Francese érable Inglese maple Spagnolo arce de Montpellier Italiano àcero Tedesco Ahorn.

aescài , vrb: aiscae, aiscai, aiscari, escai, iscai Definizione giare a papare ponendho in buca sa cosa a su pipiedhu, a fintzes a unu chi no si dha podet fàere a solu Sinonimi e contrari addascare Frasi si no papat, cuss'animaledhu, tocat a dh'aiscari ◊ dhi tocat a guardai sa mama ca est a camba segada, ma po papai ciai no tocat a dh'aiscai Etimo srd. Traduzioni Francese nourrir à la petite cuillère Inglese to feed Spagnolo dar de comer Italiano imboccare Tedesco in den Mund stecken.

afastiài , vrb: afastiare Definizione passare su fàmene papandho, tzatzare de no ndhe tènnere prus gana; asseliare o passare fintzes un'àtera gana o bisóngiu de s'intèndhere coment'e tzatzaos, orróschios Sinonimi e contrari apastamare, apastare, arrosci, cascaviare, sassai / abbolotai, aconare, agrungiai, ascamare, colloviare, ilvilire, isbolotiare, iserare, istomacare, tolocare Modi di dire csn: no si ndi pòdiri afastiai de… = sighire a…, chentza si pòdere catzare su disizu, sa gana de…; fuedhai a boxi afastiada = coment'e chentza pòdere faedhare, comente faedhat s'imbriagu Frasi cussus drucis ti afàstiant de su tzúcuru chi portant! ◊ seu fintzas afastiau de sa tropu cosa chi apu papau ◊ nci nd'at duas sempri bufendi impari: pustis afastiadas si tirant s'istrexu! 2. dha miru sempri: no mi potzu afastiai! ◊ fiat afastiau de su chi fadiat e de comenti dhu fadiat ◊ no si afastiaus mai de biri cussa bellesa de logu! Traduzioni Francese dégoûter Inglese to bore, to feel queasy Spagnolo cansarse de una comida Italiano stufare, provare nàusea Tedesco satt sein, Übelkeit empfinden.

aferulàda , nf Definizione atoscamentu a feurra Sinonimi e contrari afeurramentu Terminologia scientifica mld Etimo srd. Traduzioni Francese intoxication Inglese poisining Spagnolo intoxicación de cañaheja Italiano intossicazióne Tedesco Vergiftung.

afideàdu , agt Definizione chi tenet isperàntzia, chi giaet fide, chi promitit bene Sinonimi e contrari animosu, fiantzosu, isperanciosu, iperansciadu | ctr. isarcadu, scunfiantzosu Frasi tandho fia afideadu de mi che torrare a acordare e imbetzes so intradu in d-un'impresa Etimo srd. Traduzioni Francese confiant Inglese trustful Spagnolo confiado, de confianza Italiano fiducióso Tedesco vertrauend.

afrísciu , nm Definizione su si adatare a su bisóngiu, a un'apretu / po afrísciu = pro netzessidade, pro su bisonzu Frasi cussa est zente de pagu afrísciu ◊ allà un'afrísciu, ita bregúngia, a isterri totu asusu de su letu po papai! Etimo srd. Traduzioni Francese faculté d'adaptation Inglese spirit of adaptability Spagnolo capacidad de adaptación Italiano spìrito di adattaménto Tedesco Anpassungsfähigkeit.

afritorídu, afritoríu , agt: afritulidu, afrituridu, fritoridu Definizione chi tenet fritu meda, chi est tremendhosi de su fritu, fintzes chi sufrit su fritu, chi dhu aguantat pagu Sinonimi e contrari afrituladu, allintugliadu, ifritoridu / friarosu | ctr. afoghigiau, caente Frasi làssami caentare: no lu bides chi so totu afritoridu?! ◊ dae su giogu, istracu de currizare, recuit Nanni mesu afritoridu ◊ unu petiruju afritoridu si ndhe cheret intrare a sa pinneta 2. de su sole sos rajos no mi dant calura, so fatendhe afritulidu s'última pitzulada a mala gana (P.Muresu) Etimo srd. Traduzioni Francese transi de froid Inglese cold Spagnolo muerto de frío Italiano infreddolito Tedesco fröstelnd.

afrontànte, afrontànti , nm Definizione chie tenet sa propiedade o su possessu a làcana in mesu cun calecun’àteru o cun calecuna cosa (es. istrada) Sinonimi e contrari lacanante, lacanarju Etimo srd. Traduzioni Francese riverain Inglese frontager Spagnolo propietario de un inmueble que da a una calle o a un río Italiano frontista Tedesco Anlieger.

afutíre, afutíri , vrb rfl Definizione lassare cúrrere, lassare andhare, pigaresidha a pagu incuru, no fàere contu de sa cosa, de un'ofesa, de una chistione Sinonimi e contrari impipai 1, importai, incodiare, strafudhai, strufudhire Frasi si ndhe afutit de contes e de barones! ◊ medas de sas lezes si ndhe afutint ◊ proat gustu a minter su didu in sa ferida afutèndhesi de su dolore de su malàidu ◊ is mortus abarrant mortus e no dhis intrat prus nudha: afutassindhi! (A.Garau) Etimo srd. Traduzioni Francese s'envoyer, s'en ficher (vulg.) Inglese not to give a fuck Spagnolo pasar de Italiano fregàrsene, fóttersene Tedesco pfeifen auf.

aghedhósu , agt Definizione nau de cosa modhe, chi est unu pagu tostada solu segundhu su tretu o segundhu sa calidade Sinonimi e contrari cadhosu / duraghe Frasi su lardu de su súmene est aghedhosu ◊ sa ua litàchina est calidade aghedhosa, bona a pabassa ◊ su péssighe duraghe zughet sa purpa aghedhosa Etimo srd. Traduzioni Francese pavie Inglese clingstone Spagnolo duro (dicho de algo que suele ser blando) Italiano duràcino Tedesco hartfleischig.

agrúgu , nm Definizione boghe de animale, mescamente su gúgulu de su cane; fintzes boghe de persona pranghendho Sinonimi e contrari gruju, gurrúliu, órulu Frasi s'agrugu de su cani 2. est a agrugus tzerriendi ca dhi est mortu su mairu ◊ scerau, cussu piciocu: est mortu a agrugus! Terminologia scientifica bga Etimo srd. Traduzioni Francese hurlement Inglese animal howl Spagnolo grito de animal, gañido Italiano urlo animalésco Tedesco Schrei, Heulen.

aisségus , avb, prep: asegus, assecus, assegus Definizione su tretu apalas de una cosa o de unu / avb. de tempus: a s'assegus = a úrtimu de totu, a fine e a candho, apustis; pigai a unu a lanas de asegus = leàrelu a purpedhas de culu Sinonimi e contrari acoacò, addaesegus, daesecus, incuadas, insegus | ctr. ananti 2. si est giradu a dogni ala e at bidu, própiu aissegus de una foza, un'afarighedhu chi pariat una mela allizada ◊ su soldadedhu at detzisu tandho de si cuare aissegus de una tabbachera 3. olvida, nessi, a s'assegus, s'amarigore de sa vida: ca no balet chi pentida ti boltes, poi, a insegus! ◊ a s'assecus sa bidha fit torrata unu burdellu niedhu che furesi 4. creimí ca ti pigu a lanas de asegus! Etimo srd. Traduzioni Francese derrière Inglese back Spagnolo atrás, detrás, tras, detrás de Italiano diètro Tedesco hinter, hinten.

alchèrmes , nm Traduzioni Francese alkermès Inglese alkermes Spagnolo alquermes, licor de mesa Italiano alchèrmes Tedesco Alkermes.

allatadòrza , nf Definizione in is linnas bias, sa vena (e arraighina) prus grussa chi allatat totu sa mata Frasi su prantone at a súere dae s'allatadorza bestíndhesi de linna, sida e frutu Etimo srd. Traduzioni Francese artère principale Inglese artery Spagnolo vaso principal de un árbol Italiano artèria principale Tedesco Hauptader.

allatàrza , nf Definizione mama de tita, fémina chi est allatandho, mescamente chi giaet a súere a unu pipiedhu angenu (fígiu de tita) Sinonimi e contrari allatadora, allatera, dhedha, dida, mammedita, tadàgia Etimo srd. Traduzioni Francese nourrice Inglese wet nurse Spagnolo nodriza, madre de leche Italiano nutrice Tedesco Amme.

allatèra , nf: latera Definizione mama de tita, mamma titedha, fémina chi giaet a súere a unu pipiedhu angenu Sinonimi e contrari allatadora, allatarza, dhedha, dida, mammedita, tadàgia Etimo srd. Traduzioni Francese nourrice Inglese wet-nurse Spagnolo nodriza, madre de leche Italiano bàlia, allattatrice Tedesco Amme.

«« Cerca di nuovo