arrítzu 1 , nm: erritzu 1, ritzu 2 Definizione orrughedhu minudu de calecuna cosa, fintzes bículu o tanchedhu de cosa a papare Sinonimi e contrari abighíngiu, brutura, grisu 1, rena, renza, rosca, solla Frasi dogna arritzu ti parit una trai ◊ bis s'arritzu me is ogus de su bixinu ma no su truncu chi portas tui ◊ a pràngiu teneus malloredhus cun ghisau, arritzus de sartitzu e tomatas ◊ in sa símbula no dhui lassàt un'arritzu de pódhini Cognomi e Proverbi smb: (S)arritzu Traduzioni Francese fétu, grain de poussière Inglese speck Spagnolo pizca Italiano brùscolo Tedesco Körnchen.

brutúra , nf Definizione cosighedha pitica meda, malesa, brutore, cosa chi no est bona o no dhue depet èssere in mesu de àtera cosa o logu Sinonimi e contrari abbunzu 1, abighíngiu, arritzu 1, grisu 1, rena, renza, solla / brutesa, ludrinzu, muga Frasi che zuto una brutura in s'ogru ◊ che li at intradu una brutura in s'ogru ◊ che li at rutu una brutura a su piatu ◊ sa brutura tenechela, si bi ndhe as bidu! Etimo itl. bruttura Traduzioni Francese fétu, grain de poussière Inglese speck Spagnolo pizca, brizna Italiano brùscolo Tedesco Körnchen.

grànu , nm Definizione su sèmene de unas cantu erbas, ma mescamente de is laores; pibione de àghina, fintzes frutu de unas cantu tupas o matas (es. murta, lidone); biculedhu de cosa piticu, tundhitu, coment'e arena; fintzes una genia de ammosta o figura chi si faet in s’orrobba, mescamente in tessíngiu / min. granichedhu, granixedhu; sos granos = sa gràtzia, su lori chi ghetant a is cojaus nous bessendi o torrendi de crésia Sinonimi e contrari nau 1, ranu / gràtzia Frasi de sa fava, a tie su granu e a mie su corju?! Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. granum Traduzioni Francese grain, pépin Inglese grape, grain Spagnolo grano Italiano chicco, granèllo Tedesco Korn.

nàu 1 , nm Definizione su sèmene de unas cantu erbas, ma mescamente de su trigu e totu is laores / min. nauxedhu Sinonimi e contrari granu*, ranu Frasi s'ispiga portat is naus, is naus portant sa camisedha o capa chi finit cun s'arista Terminologia scientifica rbr Traduzioni Francese grain Inglese grain Spagnolo grano Italiano chicco Tedesco Korn.

nèa 1 , nf, nm: neu Definizione pintirighinu de diferente colore in sa pedhe, una genia de cancru (po su prus nudha de malu, ma a bortas, candho si tzucat a crèschere, malu e de bogare impresse); foedhandho de linnas o de frutuàrios, genia de nodighedhu; foedhandho de su fàere, de su cumportamentu, pecu, difetu Sinonimi e contrari negru, ula 2. prima fis sentza unu neu, como ses totu perfia! (I.Virdis) Etimo ltn. neus Traduzioni Francese grain de beauté Inglese naevus (spot) Spagnolo lunar Italiano nèo Tedesco Muttermal, Mal, Schönheitsfehler.

padennòste , nm: parinostu, pedrinostu, perdinnosti, pradennostre, prainnoste Definizione donniunu de is granos de una corona, de una cannaca / collana de prainnostes = zenia de prendha de coradhu Sinonimi e contrari babbunostru / aelmaria / nàcaru Frasi is didus allisant is parinostus, arrosariendi ◊ est unu pedrinostedhu pitiu pitiu ◊ essiat contendhe sos perdinnostis annoischidhados cun filu istramanadu ◊ minuda, ocannu, s'olia: paret pradennostres! Etimo itl. padrenostro Traduzioni Francese grain du chapelet Inglese rosary bead Spagnolo cuenta, grano Italiano grano del rosàrio Tedesco Rosenkranzperle.

pibiòne, pibiòni , nm: pipione, pubugione, pubujone, pupione, pupugione, pupujone, pupuxone, pupuzone Definizione su granu (upm) de s'àghina comente dhu sèberat su frore de su gurdone; genia de puntighedha tundha comente acabbat su chelu de sa buca, apalas, in s'oru de s'ingurtidórgiu; nodighedhu o lobitu de sa trama chi si faet in su tessíngiu in tapetos, fànugas, burras e àteru, po pòdere essire a figuras, ma fintzes àtera genia de nodighedhu piticu / partes de su pipione: nasedhu, fodhone o fodhe, mata o prupa, sèmene o pisu; su pupujone de sa bula = angaule, sa méndula de su gúturu, su fundu de su paladari Sinonimi e contrari aginedhu, pubone / cdh. pupioni Frasi gustant sos pubujones rujos e dorados trones ponent in sas pischezolas ◊ custos fundhos batint ua pupujoni madura ◊ custos sunt sos pupuzones de s'úrtima iscaluza 2. no ischimus si tessent a pibione overas a ranu de ogu ◊ su sudori, messendi, calaiat a pibionedhus Terminologia scientifica rbr, crn Traduzioni Francese grume, grain de raisin Inglese grape Spagnolo grano Italiano àcino Tedesco Beere der Weintraube.

rànu , nm Definizione su sèmene (upm) de unas cantu erbas, ma pruschetotu de is laores; orrughedhu piticu, tundhu, de css. cosa / min. ranighedhu, ranedhu; trigu a mesu r. = abbiveradu, mesu aortitzu / betare sos ranos a sos isposos = ghetai sa gràtzia Sinonimi e contrari granu*, nau 1 / gràtzia Frasi sunt isetendhe a pònnere ranu s'orzu, su trigu, s'avena ◊ cantos ranos maduros màrghinas! ◊ su ranu semenadu naschet, creschet, faghet sede, si aupat, bogat s'ispiga e ingranit ◊ acolli su ranu, fizu meu, ca custas sunt sas gràtzias de Deu! ◊ a ranu a ranu si faghet su muntone 2. semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa (G.Orgolesu) 3. comente sunt colados in carrela, sos isposos, lis amus betadu sos ranos Terminologia scientifica rbr Traduzioni Francese grain Inglese grain Spagnolo grano Italiano chicco, granèllo Tedesco Korn, Funke.

rànza , nf Definizione orrugu pitichedhedhu de ccn. cosa, cosa pagu pagu Sinonimi e contrari granzuta, rena Frasi ranzas de sale, de nie, de tempus ◊ cun sos píberes usa reguardu, su sale ponebbilu a ranza a ranza ◊ est un'incunza lanza: fischinidas de ànima e de coro si coglint chei s'oro a ranza a ranza ◊ che ranzas de sale si ant a sòlvere sas pupias suas! 2. biso ranzas de fortuna ◊ mi so imbenujadu limosinendhe ranzas de terrinu inue piantare rughes de vida ◊ sos prófugos de Oriente sunt limosinendhe ranzas de terrinu Traduzioni Francese grain Inglese particle Spagnolo grano, brizna Italiano granèllo Tedesco Funke.

renighèdha , nf Definizione min. de rena, arena pitichedhedha Sinonimi e contrari granzuta, remu 1 Traduzioni Francese grain Inglese grain Spagnolo arenilla Italiano granèllo Tedesco Korn.

sòlla , nf Definizione pigighedhu de cosa pitichedhedha e fine, mescamente de pódhine; froca comente calat a orrugos lados cantu s'unga / s. de pódhini = una de is partes prus fines de su pódhine; s. de nue = nuighedha bianca Sinonimi e contrari atiza, cadassa, crosta, freadu, itzolla, muga, pagiagoda, tizola, tògia* / abighíngiu, arritzu 1, brutura, fioca, grisu 1, rena, renza, tadhàine / ispiàtzulu 2. is paperis che solla si apatant in su pamentu (F.I.Congiu) Cognomi e Proverbi smb: Solla Traduzioni Francese grain, fragment, flocon de neige Inglese speck, snowflake Spagnolo pizca, copo de nieve Italiano brùscolo, fiòcco di néve Tedesco Körnchen, Schneeflocke.

«« Cerca di nuovo