abbúnzu 1 , nm Definizione
pimpirida, farinedhu de cosa, pruschetotu pigada coment'e àliga o istrobbu / sos abbunzos de s'ispiga = s'arista
Sinonimi e contrari
abighíngiu,
brutura
/
areste 1
Frasi
gighiat un'abbunzu in s'ógiu ◊ bidet s'abbunzu in s'oju anzenu e no bidet sa trae chi est intro s'oju sou
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fétu
Inglese
speck
Spagnolo
pizca,
brizna
Italiano
brùscolo,
frùscolo
Tedesco
Splitter.
arrítzu 1 , nm: erritzu 1,
ritzu 2 Definizione
orrughedhu minudu de calecuna cosa, fintzes bículu o tanchedhu de cosa a papare
Sinonimi e contrari
abighíngiu,
brutura,
grisu 1,
rena,
renza,
rosca,
solla
Frasi
dogna arritzu ti parit una trai ◊ bis s'arritzu me is ogus de su bixinu ma no su truncu chi portas tui ◊ a pràngiu teneus malloredhus cun ghisau, arritzus de sartitzu e tomatas ◊ in sa símbula no dhui lassàt un'arritzu de pódhini
Cognomi e Proverbi
smb:
(S)arritzu
Traduzioni
Francese
fétu,
grain de poussière
Inglese
speck
Spagnolo
pizca
Italiano
brùscolo
Tedesco
Körnchen.
arrógu , nm: orrogu Definizione
donniuna de is partes de una cosa segada, crantu, bículu, ma fintzes parte de unu totu intreu / min. arroghedhu, arroghedhedhu, arroghixedhu; un'arrogu mannu = rujone; arrogu de… = nadu cun arrennegu o a menisprésiu de cosa intrea, de ccn.
Sinonimi e contrari
arruncu,
bículu,
cabone,
cànciu,
filchinida,
istallada,
pitzuedhu,
rucru,
strónciu,
tancu
/
palte,
tretu
Modi di dire
csn:
tiraindi arrogu = fàghere sa cosa chentza delicadesa peruna; andaisindi a arrogus = nadu de cosa, isparfaruzàresi, andhàreche, istacàresi a cantos; calai a arrogus = nadu de bestimenta, èssere irfata, betza meda, a cantos, cossumida; fai cosa a arrogus e a mússius = a tretos, a iscutas, no totu pínnigu
Frasi
papai un'arrogu de pani, de petza, de casu ◊ poni duus arrogus de linna a su fogu! ◊ pigu un'arrogu de giornali po allúiri su fogu
2.
ant bombardau s’arrogu de mari ananti de sa citadi ◊ po unu bell'arrogu sa costera àrtziat cun d-unu péndinu longu e addasiau (R.Spissu)◊ de su contu nd'apu inténdiu un'arrogu ◊ cun custus arrogus de iscedas si podit fai un'istória ◊ de sa ventana si bit un'arrogu de sa pineta
3.
apu a arrespundi a cust'arrogu de paperi chi mi ant presentau ◊ arrogu de molenti, baidindi! ◊ si dha portamu dèu cuss'arrogu de divisa biat ca si pinnigànt, is itzaracus!…
4.
fai abbellu, ca ndi tiras arrogu! ◊ cussu narat fuedhus chi ti ndi tirant s'arrogu! ◊ a giovunedhu at lassau s'ànima a arrogus me in sartu, pascendi crabas
Traduzioni
Francese
morceau
Inglese
piece
Spagnolo
trocito,
pizca
Italiano
pèzzo,
brandèllo
Tedesco
Stück.
atíza , nf: tiza* Definizione
orrughedhu a pigighedhu fine de carre morta chi s’istacat de sa pedhe
Sinonimi e contrari
atògia,
cadassa,
crosta,
freadu,
muga,
pagiagoda,
solla,
tizola
Traduzioni
Francese
tranche mince
Inglese
thin slice
Spagnolo
pizca
Italiano
fétta sottile
Tedesco
dünne Scheibe.
brutúra , nf Definizione
cosighedha pitica meda, malesa, brutore, cosa chi no est bona o no dhue depet èssere in mesu de àtera cosa o logu
Sinonimi e contrari
abbunzu 1,
abighíngiu,
arritzu 1,
grisu 1,
rena,
renza,
solla
/
brutesa,
ludrinzu,
muga
Frasi
che zuto una brutura in s'ogru ◊ che li at intradu una brutura in s'ogru ◊ che li at rutu una brutura a su piatu ◊ sa brutura tenechela, si bi ndhe as bidu!
Etimo
itl.
bruttura
Traduzioni
Francese
fétu,
grain de poussière
Inglese
speck
Spagnolo
pizca,
brizna
Italiano
brùscolo
Tedesco
Körnchen.
forchídhu , nm: forcidhu,
fruchidhu,
frucidhu,
fulcidhu,
furchidhu,
furcidhu Definizione
sa longària de is primos duos pódhighes apertos istiraos, de punta a punta, nada deosi ca is pódhighes faent coment'e una frochidha; cosa o (pruschetotu) persona pitichedha, frochedhu de lana; su fàere coment'e a frochidha de unu logu inue si passat
Sinonimi e contrari
brucitu 1,
cimixu
/
forchidhadura
Modi di dire
csn:
fàghere forchidhos (nadu de duos) = fàghere a ischiviu, andai a si atobiai ma sentza de si agatai ca is duus anti fatu unu mòri diferenti, moris fadhitus
2.
essi dae mesu, tue, chi ses unu forchidhu! ◊ cussu zòvanu est unu forchidhu: no bi at mancu it'e bídere!…◊ de carena est cantu unu forchidhu, ma unu monte de coro e de corazu
3.
depimus àere fatu forchidhos, cun babbu, ca no nos semus àpidos
Etimo
ltn.
furcilla
Traduzioni
Francese
empan
Inglese
span
Spagnolo
palmo,
pizca
Italiano
spanna
Tedesco
Spanne.
imbràtu , nm Definizione
unu tanti pitichedhu, unu pagu de cosa, fintzes orrugu
Sinonimi e contrari
pimpiredhu,
pimpirida,
podhicada
/
arrogu,
bículu,
tancu
Frasi
no si bidet istedhu e ne imbratu de luna (G.Piga)◊ semus un'imbratu de prúghere e de chisina ◊ mancu imbratu de lucore si biet in s'iforru de sa note ◊ connoschent un'imbratu de s'istória ◊ pro cundhire su fenúciu servit un'imbratu de casu friscu fratau
Etimo
itl.
imbratto
Traduzioni
Francese
pincée
Inglese
pinch
Spagnolo
pizca
Italiano
pìzzico
Tedesco
Kniff.
istrínga , nf Definizione
tirighedha fine (mescamente de pedhe), ma fintzes biculedhu, orrughedhu piticu, tantighedhu pagu de calecuna cosa / téssidu a i. = a iscringadas, a tiras de diferente colore
Sinonimi e contrari
corria,
tira
/
arrogalla,
biculaza
/
butiu,
stídhiu
2.
de ozu non be ndh'aiat falau nemmancu un'istringa
Etimo
itl.
stringa
Traduzioni
Francese
lacet
Inglese
lace
Spagnolo
correa,
tira de cuero,
pizca
Italiano
aghétto
Tedesco
Schnürband.
pintílla , nf Definizione
marchighedhu de diferente colore
Sinonimi e contrari
tidha
Traduzioni
Francese
macule,
tache
Inglese
macula,
drop
Spagnolo
mancha,
pizca
Italiano
màcula
Tedesco
Fleckchen.
rènza , nf Definizione
orrugu pitichedhedhu de cosa, de pedra
Sinonimi e contrari
abighíngiu,
arritzu 1,
brutura,
grisu 1,
rena,
solla
Traduzioni
Francese
gravelle,
bribe
Inglese
scrap
Spagnolo
grano,
pizca
Italiano
renèlla
Tedesco
feiner Sand.
tídha , nf: tilla,
tille,
tíllia,
tzilla 1 Definizione
genia de mància pitichedha, istídhigu de ógiu in su brodu, ma fintzes de css. cosa; orrughedhu, parte pitica, un'apenas de css. cosa / no mi at fatu mancu tilla = própiu nudha
Sinonimi e contrari
luneta,
pintilla
/
botiu,
ghema 1,
gutiu,
istídhigu,
làmbria,
lútiu,
paspia,
silla,
stídhia
/
incuedhu,
pitzuedhu,
tanchedhu
Frasi
custu no est si no una tilla, unu puntu ◊ si custu est una tilla, ite det èssere su riu! ◊ si los aiant puntos no lis aiat essidu tilla de sàmbene!◊ no bi mancat una tíllia!◊ nessunu at tocadu unu tille ca chie bi aiat proadu fit mortu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Tidda
Etimo
ltn.
*stillia
Traduzioni
Francese
macule,
tache
Inglese
macula,
drop
Spagnolo
mancha,
pizca
Italiano
téccola,
màcula
Tedesco
Fleckchen.