istelevràre , vrb Definizione istare pentzandho e torrandho a pentzare a sa cosa chentza arrennèscere a cumprèndhere o lòmpere a un'arresurtau Sinonimi e contrari immaginai, immelmedhare, istorronare, penciai, scimingiai Frasi no t'istelevres, tantu dai su meu no mi bogas! ◊ comintzeit a istelevrare cun atentzione subra de sa natura de cussu cristianu (M.Bua)◊ candho est ammurrionadu m'istelevro deo pro cuntentare a isse! Etimo spn. descerebrar Traduzioni Francese se creuser la cervelle Inglese to rack one's brain Spagnolo comerse el coco Italiano lambiccarsi il cervèllo Tedesco sich den Kopf zerbrechen.

istutuinàre , vrb Definizione illebiare, abbrandhare su sabore forte (de is papares grassos) Traduzioni Francese atténuer la saveur Inglese to moderate a flavour Spagnolo atenuar el sabor Italiano attutire il sapóre dei cibi Tedesco den Geschmack mildern.

magiadúra , nf: malladura, mazadura, mazatura Definizione su magiare, pistare a màgiu (es. fintzes su linu, sa fae, su chígere); manera de crastare is tentòrgios po dhos fàere a boes domaos, a pistadura a màgiu Sinonimi e contrari mallamentu, pista, pistadura / cdh. maciatura 3. a mazadura si ndhe iscútinat sa landhe e fintzas s'olia (ma chentza pistare tropu s'àrbure) Etimo srd. Traduzioni Francese rossée, raclée Inglese beating (up) Spagnolo el machacar, paliza Italiano pestàggio Tedesco Schläge.

mémula , nf: mímula, mímulos, múmula Definizione genia de murmutu ifadosu, cantighedhu, boghe o sonu no tanti fortes ma sighios; male, genia de doloredhu chi si sapit in sa carena, aintru (es. m. de coro, de istògomo) Sinonimi e contrari càntara 1, laredha, mumuliu, taja / ttrs. mímmura Frasi s'intendhet sa mémula de una cantone ◊ s'intendhet sa mímula de sos ribos ◊ cheres cantare sa mímula de sas chícheras ◊ s'intendhet coment'e una mémula: sunt sas pregadorias de sa zente ◊ ammuinada dae su caldu a múmulas de chígula ti drommias (G.Branca) 2. nosse, su dutore, no est dolore a su coro: una mímula est! Etimo srd. Traduzioni Francese rhonchus Inglese dirge, painful sensation Spagnolo cantilena, dolor en el pecho Italiano rónco, nènia, sensazióne dolorósa Tedesco Röcheln, Geleier, kleiner Schmerz.

nadàda , nf: annadada, nadrada Definizione su nadare, su andhare a nàdigu, su si mòvere a nàdigu Frasi in sa baltza si faghiat una nadada, girendhe in tundhu, chi si pariat in cudhos pojos mannos de riu Etimo srd. Traduzioni Francese nager, nage Inglese swim Spagnolo el nadar Italiano nuotata Tedesco Schwimmen.

oghitéri , agt, nm Definizione chi o chie costumat a fàere su tzinnu, a fàere s'ogu coment'e po si dha intèndhere, po si fastigiare Sinonimi e contrari cdh. scurugiunatu Frasi tombacu e tombachera fait s'ómini macu e sa fémina oghitera! Terminologia scientifica ntl Etimo srd. Traduzioni Francese langoureux Inglese languid Spagnolo quien guiña el ojo Italiano lànguido Tedesco matt, schmachtend.

orchidàre , vrb: orchitare, orghidare Definizione abboghinare, pesare a tzérrios, a órchidos, po dolore o dannu mannu Sinonimi e contrari abbochinare, abboigare, addolimai, berchidai, iscramorai Frasi luego torraiat a orchitare comente fachent sos tzecos Etimo srd. Traduzioni Francese crier de douleur Inglese to howl with pain Spagnolo gritar por el dolor Italiano urlare di dolóre Tedesco vor Schmerzen schreien.

oridúra , nf Definizione su orire, su segare sa pasta de su cumossu faendho su pane, cumenciare su pane Sinonimi e contrari abbessiada | ctr. finidura Etimo srd. Traduzioni Francese ébauchage, ébauche Inglese sketch Spagnolo el cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italiano abbozzatura, abbòzzo Tedesco Entwurf.

oríre , vrb Definizione fàere is oros; segare de su cumossu is panes a tèndhere, sestare su pane, cumenciare a dhu fàere Sinonimi e contrari orivetai, orizare, orulare 1 / abbessiare | ctr. isorulare 3. sos isterzos no cherent oridos ca che ndhe ruet a terra betendhe Etimo srd. Traduzioni Francese ébaucher du pain Inglese to sketch the bread Spagnolo orillar, cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italiano abbozzare il pane Tedesco mit der Brotvorbereitung beginnen.

pipionidúra , nf: pupugionadura Definizione su èssere infarratzau, nau de sa linna po comente si dha papat su greme Sinonimi e contrari pupughinadura, pupujonadura Frasi za ndhe zughet de bella pipionidura, cussa linna! ◊ sa zente fuit lastimosa de pupugionadura de linna in su pane, de bremmes in su frutuáriu e àteru Etimo srd. Traduzioni Francese vermoulure Inglese wormhole Spagnolo el estar carcomido Italiano tarlatura Tedesco Wurmstich.

pudhérigas , nf pl Definizione casus cotus, màncias orrúbias chi essint in is cambas a fortza de dhas aparare nuas a su fogu, cosa chi a logos narant casuéciu Sinonimi e contrari càricas, chichiridhas, pudhedras Traduzioni Francese taches rouges de la peau à cause de la chaleur Inglese caloric spot Spagnolo cloasma producido por el calor Italiano cloasma calòrico Tedesco Leberfleck (wegen der Feuerhitze).

refàciu , nm: refatzu, rifatzu, rinfàciu, rinfatzu Definizione su rifatzare, cosa chi si narat a unu betandhosidha a curpa, coment'e a briga Sinonimi e contrari afetuada, apoboretada, atzúrridu, ripitimenta, rimbicu, sfacidhamentu Frasi mai unu refatzu de neune at tentu, cussa! ◊ si no fit ca ses antzianu ti tias meritare unu rifatzu: curpa de su cuidu o de su bratzu, raru sa die a ti agatare sanu! ◊ sas peràulas suas sunt ammunimentu e rinfatzu pro un'ammentu eternu ◊ cosa mala a dèpiri arriciri refàcius pustis de ai trabballau cun cunsiéntzia! Etimo srd. Traduzioni Francese action de reprocher Inglese reproach Spagnolo el echar en cara Italiano rinfacciaménto Tedesco Vorwurf.

rúschida , nf, nm: rúschidu, rúscida, rúscidu Definizione su sonu a sorrogu chi faet cun s'ogroena, cun sa buca e su nasu unu dormiu chi arrespirat male; assúpidu de isalenadas mannas / rúscidu de refreu = sarragadura Sinonimi e contrari corróschiu, forróschiu, sarragu, sorroscru / irbúfida, isúlfida Frasi isse lasseit sos amigos a rúschida e che esseit a pònnere mente a su trabàgliu ◊ s'intendhiant sas rúschidas de cudhos duos drommidos ◊ fit drommida a rúschida 2. su pudhedru est cadredhendhe a brincos e a rúschidos ◊ a rúscidas sos pudhedros brincant dae mata in mata (B.Truddaju) Etimo srd. Traduzioni Francese ronflement, ébrouement Inglese snore, puff Spagnolo ronquido, el bufar del caballo Italiano russaménto, sbuffo del cavallo Tedesco Schnarchen, Schnauben.

scambilladúra , nf Definizione su scambillai / s. de una bia = tretu chi si atóbiant duas orrugas (o un'orruga s'ispartzit in duos) Sinonimi e contrari scumpangiadura / gruxeri, iscambiadura, iscansada / acabbada Frasi in sa scambilladura de dogni bia s'intendit unu mari de saludus (Gd.Piras) 2. comenti si costumat, a sa scambilladura de s'annu is piciochedhus andant peri is domus a si candelai Etimo srd. Traduzioni Francese désaccouplement Inglese uncoupling Spagnolo el desparejar Italiano spaiaménto Tedesco Trennung.

scambíllu , nm Definizione su scambillai Etimo srd. Traduzioni Francese désassortiment Inglese splitting up Spagnolo el desparejar Italiano scompagnaménto Tedesco Trennung.

sceberadúra , nf: seberadura Definizione su sceberai, su pigare e pònnere abbandha cosas diferentes; nau de is frores, su fàere su frutu, colare (iscolu 1) de frore a frutu Sinonimi e contrari chirrionzu, iscolu 1, seberamentu / sceberu, sceradura | ctr. ammisturamentu Etimo srd. Traduzioni Francese tri, nouement Inglese setting, choice Spagnolo selección, criba, el transformarse el ovario en fruto Italiano cèrnita, allegaménto Tedesco Auslese, Sortierung, Fruchtbildung.

sceberài, sceberàri , vrb: scioberai, sebarai, seberai, seberare, seperare, severare Definizione pigare e pònnere a parte, abbandha una cosa de un'àtera; pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, su metzanu, pigare ccn. cosa precisa chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes arregollendho de mesu de àteras; foedhandho de frores o de matas de frutuàriu, iscúdere o lassare andhare su frore e ingendrare su frutu, chi deasi si cumènciat a bíere / seberai/-are bijos, angionis, crabitos = pònnere abbandha dae sas mamas pro no che lis súere su late Sinonimi e contrari asseperare, chirrare, isceberai, iscedhai, iscerai, istagiai / acorruntzulare | ctr. ammasturai, meschiare Frasi seis prontus a sceberai s'arritzu in su cossu, ma nc'ingurteis unu cammellu intreu! ◊ po issa no nc'est calidadi de seberai, no sèberat ratza, mannus o pitius ◊ candu passais in mesu de is froris seberai is peis po no ndi apetigai 2. as seberadu bene, cojendhe: as leadu una prendha de fémina! ◊ si at seberadu su menzus fiadu dae mesu de s'ama ◊ mi tiro unu frore: in mesu de sos chentu che sèbero s'orrosa… ◊ sciobera sciobera, su peus nd'iscerat ◊ cussa cosa est totu amméschiu: ndhe cheret seberada sa parte bona e frundhida sa mala ◊ ti ponzo a severare in mesu de duos coros: su chi cheres ti lea! ◊ est bellu, severadu che ispiga de trigu 3. sa cariasa, sa pira, su frutuàriu como est totu seberendhe ◊ su fiore chi zughiat, s'àrbure, l'at seberadu totu ◊ s'àchina est seperendhe ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe… Cognomi e Proverbi prb: a cuadhu donau no scioberis piu Etimo ltn. seperare Traduzioni Francese séparer, choisir, nouer (bot.) Inglese to divide, to select, to set Spagnolo elegir, seleccionar, transformarse el ovario en fruto Italiano separare, scégliere, selezionare, allegare (détto di piante) Tedesco trennen, wählen, auswählen, ansetzen (Bot.).

scexiài , vrb: scixiai Definizione lassare o istare fora a irbentiare, a pèrdere s'efetu de s'àrculu, a isturdire s'imbriaghera: nau de su furru allutu inchesu, pèrdere calore, ifridare; fàere o lassare passare s'arrennegu Sinonimi e contrari ibentiare, ifegare*, ilbarulire, iscoturare, ismarmire / irfriargiare Frasi candu s'imbriagu at scixiau si ndi est pesau ◊ si torrat imbriagu, bogancedhu a foras a scixiai! ◊ a is tres de merí funt ancora a scexiai, imbriagus ◊ su forru candu si ponit su civraxu a coi benit tupau po no scexiai 2. sa sorga dha lassat scixiai, a sa nura, ca gei torrat sola sola! Traduzioni Francese cuver son vin Inglese to get over one's drunkenness Spagnolo dormir el vinola mona Italiano smaltire la sbòrnia Tedesco den Rausch ausschlafen.

sciampitài , vrb: isciampitai Definizione fàere sa sciampita, mòvere is cambas coment'e ballandho, fàere is passitedhos de su ballu, fàere genia de giogos cun su ballu Sinonimi e contrari aciapitai, atzopitai, brinchitare, istripitare Frasi sciampitat sa cónduma e faint s'anchita e su passu torrau (A.Cannas)◊ ci fiat essiu cuntentu e sciampitendi ◊ no sciampitat foras unu pipiu ca est tempus mau ◊ beni a mesu de su ballu ca ti fadeus biri comenti si sciampitat! ◊ is pobidhas sciampitendisí su paneri e nosu ingunis! 2. fatzu unu ballu de cussus sciampitaus Etimo itl.t zampettare Traduzioni Francese danser la danse sarde Inglese to have a sardinian dance Spagnolo bailar el baile sardo Italiano scambiettare Tedesco Kreuzsprünge machen.

scumpangiadúra , nf Sinonimi e contrari scambilladura, scumpangiamentu Etimo srd. Traduzioni Francese désaccouplement Inglese uncoupling Spagnolo el desparejar Italiano spaiaménto Tedesco Entzweiung.

«« Cerca di nuovo