achiàre , vrb Definizione fàere su sèmene (chiu) bellu, su granu grussu Sinonimi e contrari abbasolare, abberare, ammadurae, chibare, ciòmpere, còmprere, crompire, ingranire, lòmpere | ctr. agurtire Frasi custu basolu est bene achiadu Etimo srd. Traduzioni Francese grener Inglese to bloom Spagnolo granar Italiano granire Tedesco Körner ansetzen.

acorruntzulàre , vrb Definizione fàere su corrúntzulu, seberare sa tega de sa fae, de su pisu, o àteru) Sinonimi e contrari acorruschedhare, seberare Etimo srd. Traduzioni Francese nouer (bot.) Inglese to set Spagnolo transformarse el ovario en fruto Italiano allegare (détto di piante) Tedesco ansetzen (Bot).

addegàre , vrb: atecare, ategai Definizione fàere sa tega, nau de unos cantu laores (fae, pisucre, pisu)/ fasoledhu ategau = a tega fata Etimo srd. Traduzioni Francese nouer (bot.) Inglese to set Spagnolo transformarse el ovario en fruto Italiano allegare (fare i baccèlli) Tedesco ansetzen (Bot).

arramenàre , vrb: arraminai, arraminare, raminai Definizione pònnere o fàere birderàmine (óssidu de arràmene), pigare su sabore de s’arràmene (nau de papares postos in istrégiu de arràmene) Etimo srd. Traduzioni Francese ooxyder (du cuivre) Inglese to oxidate (of copper) Spagnolo oxidar Italiano ossidare (del rame) Tedesco Kupfergrün ansetzen.

imprupài, imprupàre , vrb: impulpare Definizione pònnere prupa, crèschere de prupas, nau de animales, gente e fintzes frutos Sinonimi e contrari ammaciociae, imprupire, impurpatzire Frasi chini papat bèni e bufat mellus s'imprupat e ingrassat Etimo srd. Traduzioni Francese remplumer, reprendre de l'embonpoint Inglese to fill out Spagnolo engordar Italiano rimpolpare Tedesco Fleisch ansetzen.

ingraníre, ingraníri , vrb Definizione fàere su granu, mescamente nau in su sensu de dhu fàere bellu matucu, bonu / bae chi cussa no t'ingranit! = no as a biri mai cussa dí, cussu disígiu cumpriu Sinonimi e contrari abbasolare, abberare, achiare, ammadurae, chibare, integare | ctr. imbiciai Frasi su chivu est ingranindhe Etimo srd. Traduzioni Francese grener Inglese to seed Spagnolo granar Italiano granire Tedesco Körner ansetzen.

intechíre , vrb: integhie, integhire, intichire Definizione seberare o fàere sa tega, nau de alegúmenes; nau de lana, trastes, pònnere su bobboi papalana; nau de animale fémina, essire próssima Sinonimi e contrari addegare Frasi sa fae est integhindhe ◊ su pisurtzis no at galu intechiu ◊ custu tempus at integhiu su pisu 3. s'ebba at integhidu Etimo srd. Traduzioni Francese pousser les cosses (des légumineuses) Inglese to pod Spagnolo poner las vainas las legumbres Italiano méttere i baccèlli (détto delle leguminóse) Tedesco Hülsen ansetzen.

scabidhài , vrb: iscabidhai* Definizione bogare sa cabitza de sa canna, fàere s'ispiga, nau de is laores chi ispigant; lòmpere, nau fintzes de persona Sinonimi e contrari iscabissare, ispicare, ispighire Frasi candu su trigu iat scabidhau e si fut drimpiu fut cumparta fintzas s'erba mala ◊ sa terra etotu fait cresci su lori: prima su cambu, apustis scabidhat e infinis si drimpit s'ispiga Traduzioni Francese monter en épi Inglese to ear Spagnolo espigar Italiano spigare Tedesco Ähren ansetzen.

sceberài, sceberàri , vrb: scioberai, sebarai, seberai, seberare, seperare, severare Definizione pigare e pònnere a parte, abbandha una cosa de un'àtera; pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, su metzanu, pigare ccn. cosa precisa chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes arregollendho de mesu de àteras; foedhandho de frores o de matas de frutuàriu, iscúdere o lassare andhare su frore e ingendrare su frutu, chi deasi si cumènciat a bíere / seberai/-are bijos, angionis, crabitos = pònnere abbandha dae sas mamas pro no che lis súere su late Sinonimi e contrari asseperare, chirrare, isceberai, iscedhai, iscerai, istagiai / acorruntzulare | ctr. ammasturai, meschiare Frasi seis prontus a sceberai s'arritzu in su cossu, ma nc'ingurteis unu cammellu intreu! ◊ po issa no nc'est calidadi de seberai, no sèberat ratza, mannus o pitius ◊ candu passais in mesu de is froris seberai is peis po no ndi apetigai 2. as seberadu bene, cojendhe: as leadu una prendha de fémina! ◊ si at seberadu su menzus fiadu dae mesu de s'ama ◊ mi tiro unu frore: in mesu de sos chentu che sèbero s'orrosa… ◊ sciobera sciobera, su peus nd'iscerat ◊ cussa cosa est totu amméschiu: ndhe cheret seberada sa parte bona e frundhida sa mala ◊ ti ponzo a severare in mesu de duos coros: su chi cheres ti lea! ◊ est bellu, severadu che ispiga de trigu 3. sa cariasa, sa pira, su frutuàriu como est totu seberendhe ◊ su fiore chi zughiat, s'àrbure, l'at seberadu totu ◊ s'àchina est seperendhe ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe… Cognomi e Proverbi prb: a cuadhu donau no scioberis piu Etimo ltn. seperare Traduzioni Francese séparer, choisir, nouer (bot.) Inglese to divide, to select, to set Spagnolo elegir, seleccionar, transformarse el ovario en fruto Italiano separare, scégliere, selezionare, allegare (détto di piante) Tedesco trennen, wählen, auswählen, ansetzen (Bot.).

seberamènta, seberaméntu , nf, nm Definizione su seberare, nau fintzes de is matas e de is erbas candho de su frore cumènciant a fàere su frutu, o de su bestiàmene piticu po dhu pàschere abbandha de su madriedu Sinonimi e contrari chirrionzu, isseperonzu, sceberadura, sèbera 1, seberadórgiu, seberonzu Etimo srd. Traduzioni Francese transformation de la fleur en fruit Inglese setting Spagnolo cuajado Italiano allegagióne Tedesco Ansetzen der Früchte.

«« Cerca di nuovo