arrómu , nm Definizione est su betare frores o erbas o cambos po bellesa Sinonimi e contrari arramadura Frasi ant portau fròngia po arromu ◊ po Corpus Domini andastus a segai arromu e arromastus sa bia Terminologia scientifica sntz Etimo srd. Traduzioni Francese jonchée de fleurs Inglese decking with flowers Spagnolo el decorar con flores Italiano infiorata Tedesco Blumenschmückung.

assabiàdu , agt, nm Definizione chi o chie at cagiau a crebedhu, si est fatu sàbiu Sinonimi e contrari acabadu, acuntzentau, atinadu Etimo srd. Traduzioni Francese assagi, devenu sage Inglese become sane again Spagnolo que ha recobrado el juicio Italiano rinsavito Tedesco wieder zu Verstand gekommen.

assòrte , nf: sorte Definizione pruschetotu, bestiàmene arregortu a pagu a pagu o postu a parte po dhu bèndhere, fàere a petza Sinonimi e contrari cedha, ereu, fiotu, grústiu, issorta, majone, pasa, retolu, sinnissoni, trechinzu, tropa, tropedhu Frasi un'assorte de bacas, de cadhos Etimo srd. Traduzioni Francese assortiment Inglese assortment Spagnolo el juntar reses para venderlas Italiano assortiménto Tedesco Sortiment.

atórigu , nm: atúrigu Definizione su atorigare; bérchidu, tzérriu Sinonimi e contrari aturigada, atzitzamentu, insúliu 1, insullamentu, intzídia, tzuntzullada, tzuntzullu Frasi s'intendit s'arretumbu de is insullamentus, atórigus, agiannitus, iscupetadas ◊ candho la finides cun cust'atúrigu e batides sas proas de s'abbolotu? Etimo srd. Traduzioni Francese instigation Inglese instigation Spagnolo el azuzar, riña Italiano aizzaménto Tedesco Hetze.

atzipàre , vrb Definizione aconciare su fogu ponendhodhoe bene is tzipas, is tzitzones Sinonimi e contrari abbibare, achicai, assissai, ateneae, atzipajare, ischichinare, scarrabbussonai Frasi est a s'atzipa atzipa duos mutzigones in su foghile Etimo srd. Traduzioni Francese alimenter le feu Inglese to foment Spagnolo atizar el fuego Italiano fomentare, alimentare il fuòco Tedesco das Feuer unterhalten.

atzoladúra , nf Definizione su fàere is atzolas, is madassas, sa lana filada o àteru filu a lobos mannos a matzu Etimo srd. Traduzioni Francese action de faire des écheveaux Inglese skeining Spagnolo el aspar el hilo Italiano matassatura Tedesco Legen in Strähnen.

atzotzàre , vrb Definizione guastare, nau de s'ou, agiummai comente a èssere frochiu Etimo srd. Traduzioni Francese devenir couvi Inglese to go rotten Spagnolo podrirse el huevo Italiano diventare barlàccio Tedesco faulig werden.

aufàre , vrb Definizione istare a ufas!, nau de chie dhi giaet ifadu dónnia cosa Sinonimi e contrari abbrodhiare, abbrufulai, abbudhai, acasidhare, aconchedhare, acubare, amprudhiare, annicare, annozare, atrafudhai, pirmare, strugnai Etimo srd. Traduzioni Francese bouder, se fâcher Inglese to sulk, to be vexed Spagnolo enfadarse, torcer el morro Italiano imbroncire, corrucciarsi Tedesco schmollen, sich ärgern.

avesadúra , nf Definizione su si avesare, su pònnere abbitúdine Sinonimi e contrari abesada, abesu, imbitzu / cdh. avitzatura Etimo srd. Traduzioni Francese accoutumance Inglese using Spagnolo el acostumbrarse Italiano avvezzaménto Tedesco Gewöhnen.

barantésimu , agt Definizione su de coranta Traduzioni Francese quarantième Inglese fortieth Spagnolo el cuarenta Italiano quarantèsimo Tedesco vierzigste.

bicaméntu , nm Definizione su bicare, su istare bicandho, mescamente nau de su istare a su tasta tasta cosas de papare Sinonimi e contrari bicadura Etimo srd. Traduzioni Francese dégustation Inglese nibbling, tasting Spagnolo el picar, el picotear Italiano spilluzzicaménto Tedesco Picken.

bragài , vrb: abbragare 1, bragare Definizione fàere braga, èssere cuntentone de una cosa, de sèi etotu, su si pigare a bàntidu o su si giare bàntidos Sinonimi e contrari lantarinare, spamparrai Frasi fit bragandhe ca giuchiat sa camisa ammedonada a beculeris mannos ◊ una corròncia si che tzacat braghendhe in mesu de sos paones, bestida cun pumas de paone ◊ de su monte chi tenent ant resone a si ndhe bragare Etimo srd. Traduzioni Francese faire le m'as- tu-vu, faire le fanfaron Inglese to boast Spagnolo hacer el fanfarrón Italiano spacconeggiare, fare lo spocchióso Tedesco prahlen.

cacanídu , nm: caganidu Definizione s'úrtimu naschiu de is pigionedhos de unu niu (e fintzes de is fígios de una famíglia) Etimo srd. Traduzioni Francese dernier né d'un oisillon, cadet Inglese unfledged Spagnolo el último nacido Italiano nidiace Tedesco Nestling.

cambizàre , vrb Definizione annestrare, domare unu cuadhu a camminare comente bolet chie dhu cicit Etimo srd. Traduzioni Francese dresser un cheval Inglese horse training Spagnolo adiestrar el caballo Italiano addestrare il cavallo Tedesco zureiten.

carcagliaméntu , nm Definizione su istare carcagliendhe, agrogostiandho Traduzioni Francese croassement Inglese croaking Spagnolo el croar continuo Italiano gracchìo Tedesco Gequake.

carmieràre , vrb Definizione pònnere su carmieri, regulare is prétzios de is cosas a bèndhere comente faet unu guvernu a manera chi no crescant po aprofitamentu Traduzioni Francese taxer Inglese to control the price of officially Spagnolo establecer el precio político Italiano calmierare Tedesco Höchstpreise amtlich festsetzen.

carràlzu , nm: carrarju, carrarzu, carraxu, carrazu Definizione fossu chi si faet in terra po orrostire unu pegus intreu imbodhigau in murta, carragiau e fatu su fogu in pitzu: coi un'animali a carraxu; logu inue si chistit petza in friscu, cuadórgiu de cosa furada; cosas betadas a muntone, boghes betadas apare, isterratzu fuliau; cosa chi serbit a carragiare Sinonimi e contrari abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, bullíssiu, chichígliu, chimentu, derreore, digorju, sciumbullu, trambullu, tregollu, trinellu / isterratzu / carragliatura Modi di dire csn: fai una cosa a carraxu = male, chentza régula; carrazu de pannos = muntone, cabidhada de pannos Frasi aiant furadu una baca, l'aiant fata a peta e cuada in su carrarzu, in sa tuva de unu beterone élighe ◊ in d-una conchedha aiat sistemau su carrarju ca in intro bi aiat una perca funguda e frisca ◊ depiat picare unu ladus de peta dae su carrarju chi teniat in sas bírghines ◊ sa limba sua paret peta de carrarzu! 2. at nadu unu carralzu de fàulas ◊ dhoi fiat unu carraxu de genti ◊ pro aparizare su terrinu peseint unu muru e fateint una cora chi bi betaiant totu su carrarzu pro la pienare 3. custus funt bellus isceti a fai carraxu, a tzérrius e a sàrtidus 4. est iscriendi a carraxu ◊ est unu carralzu de domos lampadas ◊ custu logu est totu a carraxu: circai de dh'allichidiri! 5. si sunt drommidos sentza carralzu, in fora, mancu una tupa e ne unu barracu ◊ a monte no si dhue podet erribbari ca sa ní fait carràrgiu Etimo ltn. carnariu(m) Traduzioni Francese tollé Inglese place to cook or store meat, din Spagnolo foso en el suelo para cocer la carne Italiano carnàio, putifèrio, bailamme, gazzarra Tedesco Fleischkammer, Krawall.

carrucàre , vrb: carrugare Definizione portare a carruga, carrare o portare su trigu, su laore, a s'argiola po dhu treulare, a domo a dh'incungiare Sinonimi e contrari assedare, isseidare Frasi los bido carruchendhe in sas costeras cun sa màrghine a cúcuru ◊ bi cheriat su carru a carrugare trigu e lana ◊ carrucat a s'arzola sos mannucros de su tricu Etimo srd. Traduzioni Francese porter les graines à l'aire Inglese to carry grain to barnyard Spagnolo rebañar el trigo en la era Italiano portare il grano all'àia per la trebbiatura Tedesco den Weizen auf den Dreschplatz bringen.

casigiài , vrb: casizare Definizione fàere a casu, fàere su casu Terminologia scientifica csu Etimo srd. Traduzioni Francese faire le fromage Inglese to make cheese Spagnolo hacer el queso, quesear Italiano fare il formàggio Tedesco Käse bereiten.

cenadórgiu, cenadróxu , nm, nf: chenadolzu, chenadorju, chenadorza, chenadorzu, chenadroxu, chenatòglia, chenatógliu, chenatòrgia Definizione s'ora candho e su logu inue si chenat; paschimentu chi su bestiàmene faet addenote Modi di dire csn: istedhu de chenadorzu o istedhu chenatógliu (ma fintzas "sa chenadorza")= su primu istedhu chi si podet bídere su sero irmurinendhe (ma est su pianeta Vènere); noti de chenadroxu = note de tempus malu addata pro piscare ambidha in su stàinu Frasi sos pastores inie cun sas bamas a chenadorzu sòlene passare (P.Mossa)◊ sas bamas a chenadorzu essint a pàschere ◊ sa robba a chenadorza s'isprabinaiat in sas palas umbrinas 2. dae donzi cussòglia no si pesant sas robbas pro sa chenatòglia Terminologia scientifica sdi Etimo srd. Traduzioni Francese heure du dîner, lieu du dîner Inglese time and place of the supper Spagnolo la hora y el lugar donde se cena Italiano l'óra e il luògo della céna Tedesco Uhrzeit und Ort des Abendessens.

«« Cerca di nuovo