disigàre , vrb Definizione bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agummai coment'e consumàresi de sa tisichéntzia Sinonimi e contrari indisicare, indisichire Etimo srd. Traduzioni Francese se consumer de douleur, avoir de la peine Inglese to grow sad, to pine away Spagnolo debilitarse por el dolor Italiano intristire, consumarsi per dolóre Tedesco sich verzeheren.

dormidèra , nf Definizione sa pubúntzula (o conca) inue faet su sèmene su pabaule comente perdet su frore Frasi mi portàst a ispibionai dormideras e ispigas, candu fui pipiu Terminologia scientifica rbr Etimo spn. (a)dormidera Traduzioni Francese capsule du coquelicot Inglese poppy-head Spagnolo cápsula de la amapola (papaver rhoeas), adormidera (es el papaver somniferum) Italiano càpsula del papàvero Tedesco Mohnkapsel.

dugonàre , vrb Definizione bufare meda Etimo srd. Traduzioni Francese boire comme une éponge Inglese to booze Spagnolo empinar el codo Italiano bére spésso e mólto Tedesco saufen.

forrogadúra , nf Definizione su murigare sa terra comente faent is procos, su cricare cosa murigandho totu Sinonimi e contrari aterru, corrovu, farrogu, forrogóngiu, forroxamentu, isforrogu, terradura, tuinzu Etimo srd. Traduzioni Francese fouiller du groin Inglese rummage Spagnolo el hozar del puerco Italiano grufatura Tedesco Wühlen.

frobbàdu , nm Definizione una calidade de àghina bianca, e de binu, chi assimbígiat a su nuragus Traduzioni Francese raisin "torbato" Inglese kind of white grapes Spagnolo cepa de uva blanca y el vino que da Italiano torbato Tedesco eine sardische Wein sorte (trauben).

frochitàda, frochitàra , nf: fruchetada, furchetada Definizione su tanti de cosa chi si podet pigare cun sa frochita Frasi aditzu aditzu ndi apu acudiu una frochitada de cussus macarronis! ◊ mi fatzu una frochitaredha de pasta a prandi Traduzioni Francese fourchetée Inglese forkful Spagnolo comida que cabe en el tenedor Italiano forchettata Tedesco Gabel, Gabelvoll.

frullanàre , vrb Definizione messare fenu a frullana Sinonimi e contrari farciae Etimo srd. Traduzioni Francese faucher le foin Inglese to scythe Spagnolo segar, cortar el heno Italiano falciare il fièno Tedesco heuen.

gamedhàre , vrb: amedhare* Definizione betare apare totu a unu duos tàgios de bestiàmene, avesare is angiones a abbarrare impare cun is àteros, is pegos noos a abbarrare in su tàgiu, a cònnoschere su pastore, ammasedare; nau de gente, fàere amedhu, avesare a istare impare cun is àteros Sinonimi e contrari abbamare, acedhae, achedhonare, aggamai, aggrustare, ammeschiare, ingamai | ctr. iscamedhare, stagiai Frasi sas balenas allatant che a sos animales chi gamedhamus Traduzioni Francese socialiser, habituer un animal à vivre l'un avec l'autre Inglese to socialize Spagnolo acostumbrar al ganado a vivir en el rebaño, socializar Italiano abituarsi alla compagnìa, socializzare Tedesco vergesellschaften, sozialisieren.

giàchida , nf Definizione su istare o abbarrare in letu, crocaos; nau de una cosa, su èssere posta coment'e crocada Etimo srd. Traduzioni Francese position couchée Inglese lying, posture Spagnolo el estar acostado Italiano giacitura Tedesco Liegen.

giungidúra , nf: zunghidura Definizione su giúnghere is boes Sinonimi e contrari agiobadura, agiuamentu Etimo srd. Traduzioni Francese mise sous le joug Inglese yoking Spagnolo el uncir Italiano aggiogaménto Tedesco Einspannen ins Joch.

grisài , vrb: aggrisare, crisare, grisare 1 Definizione nau mescamente de su Sole e de sa Luna, cambiare colore, fàere iscuru, giare prus paga lughe candho Terra e Luna che arresurtant unu ananti de s’àteru e si faent umbra; iscumpàrrere, coment'e cuandhosi, essire de sa vista, fintzes serrare is ogos; assicare, aumbràresi, salargiare; nau de animale fémina, sentire de angiare Sinonimi e contrari incrisare, irgrisire / aclisare Frasi candho l'ant a cantare "A porta ínferu" paris si ant a grisare sole e luna prontu abberindhe sa porta Lucíferu! ◊ si est grisada sa luna e no apu pótziu isparai a sirboni, a s'orbetu 2. oh tempus, fis tandho e ses como chena acamu, debbadas ti apo pessighidu, ma tue, lascinosu che colora, ti ses grisadu! (F.Murtinu)◊ su fumu grisat su colore asulu de s'aera ◊ sos ojos as grisadu e as lassadu trummentos in sos coros ◊ grisau ti fiast, chi no ti apu biu prus? 3. is brebeis si funt grisadas comenti ant biu a margiani ◊ una note sos anzones in s'annile si sunt grisaos e su pastore at pessau chi fit mariane Cognomi e Proverbi prb: onzi cadhu lantadu a sa sedha si grisat Etimo itl. eclissare Traduzioni Francese assombrir, éclipser Inglese moon darkening Spagnolo obscurecerse el sol o la luna, obscurecer Italiano mutare, oscurarsi Tedesco sich verfinstern.

ifegàre , vrb: irfecare, iscegiai, isfegare, sfegiai Definizione cambiare su binu a un'àtera carrada po no dhu lassare in sa feghe; isturdire s’imbriaghera, caciare su binu bufau Sinonimi e contrari ilbarulire, ismarmire, scexiai / bombitai, caciae Frasi su binu fit ispetziale e babbu, pustis de l'àere ifegadu, lu poniat in ampullas e carradellos minores ◊ a primos de su mese de nadale ilfegant su binu, sa prima bolta Etimo srd. Traduzioni Francese cuver son vin Inglese to get over one's drunkenness Spagnolo desollar, dormir el vino (la zorra, el lobo) Italiano smaltire la sbòrnia Tedesco den Rausch ausschlafen.

iforràre , vrb: ifurrare, ilfurrare, inforrai, inforrare, inforrari, infurrare Definizione su intrare o pònnere sa cosa (pruschetotu su pane) in su forru a còere o fintzes po asciutare bene / a./c. cun ilfurrare a logos narant bogare de su forru; pàrrere dimóniu ifurrendhe pilarda = arrennegadu meda Sinonimi e contrari inturrare | ctr. irfurrare, sciorrai Frasi cussa fémina candho cochent su pane la mutint a ifurrare ◊ su pane s'iforrat crú e si ndhe bogat cotu ◊ sa buca de su forru essit a sa lolla e acanta dhui est sa paja de inforrai e is fruconis ◊ su pani s'inforrat cun sa pàlia ◊ finidu de inforrare, tia Tatónia che franghiat sos istrezos ◊ apustis incunzadu, pro pònnere su pane in sa mesa tocat a prugare, samunare, maghinare, suíghere, infurrare… Etimo srd. Traduzioni Francese enfourner Inglese to bake Spagnolo enhornar, cocer el pan Italiano infornare Tedesco einschieben.

ifutíre , vrb: irfutire, sfutiri Definizione pigare a befa, leare in giru Sinonimi e contrari cantonare, irfútere*, strochillai Frasi l'ifutiat nèndheli chi tantu no bi resessiat Traduzioni Francese se payer la tête, se ficher Inglese to pull s.o's leg Spagnolo tomar el pelo Italiano sfóttere Tedesco aufziehen.

ilviàre , vrb: irbiare, irviare, isviare, iviare Definizione pèrdere o fàere pèrdere tempus, tènnere o giare istrobbu; fintzes cambiare camminu, orruga, fàere a mancu, evitare, fintzes firmare unu fàere po unu pagu, cessare unu tanti de tempus Sinonimi e contrari isdrobbare / cassiare, disviare / tasire Frasi no m'irbies, no mi perdas tempus ca tenzo presse! ◊ amus irbiadu ca fimus tratesos faghindhe àteru ◊ che at bénnidu zente e mi at irbiadu, sinono a como aio àpidu finidu ◊ bi cheret pagu a fàghere cussu, ma depo tasire sa faina mia e irbio etotu!◊ pro fàghere su cumandhu a tie apo irbiadu sa faina mia 2. pro andhare a Tàtari sunt isviendhe zoronadas ◊ sos pastores pigaiant a bidha su manzanu de sa festa pro no isviare sa die innanti ◊ no bi at tempus de isviare, cun totu custu tribàgliu! 3. innanti de isviare, sos messajos onzi sero sedaiant su laore messadu ◊ bisonzavat a non colare in sos lutrarjos pro irviare de s'afungare sas rotas Traduzioni Francese perdre ou faire perdre son temps Inglese to waste one's time Spagnolo perder el tiempo Italiano pèrdere o far pèrdere tèmpo Tedesco Zeit verlieren.

imbujài, imbujàre , vrb Definizione fàere o essire iscurosu, nau prus che àteru de su chelu e fintzes de sa bisura de chie s’intristat; fàere una cosa o chistione prus pagu crara Sinonimi e contrari abbujare | ctr. isclarire / crarire Frasi s'issuriadorzu est candho est imbujandhe ◊ si est peasu su bentu e su chelu si est imbujau ◊ sa Terra si fut imbujada, pariat torrada sa noti 2. ant imbujadu sas resones craras! Traduzioni Francese s'assombrir Inglese to darken Spagnolo obscurecer, fruncir el ceño Italiano rabbuiarsi Tedesco sich verfinstern.

immelmadúra , nf Definizione su immermare Sinonimi e contrari irmamadura 2. tenzo duas dies de immelmadura e sa faina in binza est fata! Etimo srd. Traduzioni Francese ébourgeonnement, ébourgeonnage Inglese pruning Spagnolo el despimpollar Italiano scacchiatura Tedesco Ausgeizen.

imprinzónzu , nm Definizione su impringiare Sinonimi e contrari impringiàu, imprinzu, ingraidànscia Etimo srd. Traduzioni Francese action de rendre grosse Inglese gravidity Spagnolo el preñar Italiano ingravidaménto Tedesco Schwängerung.

incaminàre , vrb: incamminai Definizione cumenciare a andhare, cumenciare su camminu, su viàgiu, pònnere in o ammostare su camminu (bonu) de fàere; fàere andhare, bogandhoche a ccn. Sinonimi e contrari comentzari, incarrebai, tocai 1 Frasi Deus at a incamminai is passus nostus in sa bia de sa paxi ◊ sa cussorza che fit atesu e si fit incamminadu luego ◊ sa chistioni si podit incamminai fàcias a su giustu ◊ candho creias chi fist arrivadu ti fist pagu prima incaminendhe ◊ s'afari est incamminau ◊ incamminarí e bai a s'ortixedhu! 2. is serbidoras nci dhas apu incamminadas totu: sa cosa mi dha fàciu dèu Traduzioni Francese acheminer Inglese to begin Spagnolo emprender el camino, encaminar Italiano avviare Tedesco sich auf den Weg begeben.

incanidúra , nf Definizione su si fàere canu, murru de pilos Sinonimi e contrari incanida, incaninzu Etimo srd. Traduzioni Francese blanchissement des cheveux Inglese turning white Spagnolo el encanecer Italiano incanutiménto Tedesco Ergrauen.

«« Cerca di nuovo