pedràghe , nm, nf: pedriaghe, perdaghe, predache, predaghe Definizione logu totu pedra; pràdiche o pedra lada po cassare animales (margianes, pigiones, lèperes)/ parare unu p. pro tènnere puzones Sinonimi e contrari crastarzu, pedrera, pedriaxu, praicàrgiu, razile, talloraxu / altana, peàdiga 1, pradera Frasi dogni ómine o fera, mavele o marraghe, dae dogni pedraghe, gridat sa protesta ◊ ruent che puzone in sa predache Etimo srd. Traduzioni Francese terrain pierreux, traquenard en pierre Inglese stony ground, stone trap Spagnolo pedrisco, losa Italiano pietràia, schiàccia, tràppola di piètra Tedesco steiniges Gelände, Falle aus Steinen.

píca , nf Definizione pedra manna trebballada, imboidada e fata a bisura de bartza pitica de dhue pòdere pònnere cosa aintru (abba, impastu, brovendha), prus che àteru po betare a papare a is animales, ma fintzes manna a bisura de bartza a pedras picadas, fintzes in funtanas (tundha o prelongada) po bellesa / sa p. de s'àcua santa = abbasantera; surdu che p. = surdu che picu, meda Sinonimi e contrari cumitedhu, lacu Frasi in sas picas bi at galu impastu e landhe ◊ su frailarzu tenet sa pica de s'abba pro ifritare e temperare sas forramentas ◊ sas cocas in su corrale sunt bichendhe trigu in sa pica ◊ Tziscu umpit su mustu de sa pica ◊ nonnu teniat is picas aundi papànt is bòis 2. lassinendhe che ruo a sa pica e ndh'esso totu infustu Cognomi e Proverbi smb: Pica, Picca Terminologia scientifica stz Etimo ctl. pica Traduzioni Francese bassin, lavoir en pierre Inglese stone trough Spagnolo artesa Italiano truògolo di piètra Tedesco Trog aus Stein.

piòto, piótu , avb: piutu 2 Definizione a p., piotu piotu = manera de andhare mautu mautu, abbellu abbellu de no si giare a intèndhere e ne a bíere: a bortas dhu narant fintzes coment'e agt. Sinonimi e contrari abbellabbellu, cucutinu, piotibioti, pitoubitou Frasi giaja ndi fiat bénnia piotu piotu a s'aposentu po no nd'iscidai su prus pitichedhu ◊ camminandhe a zassos, a piotu a piotu pro no dare carchi istrampada, arrivo a su coile ◊ poto andhare a piutu a piutu 2. nci fiant essius de sa domixedha citius citius, a passu piotu (R.Spissu) Traduzioni Francese en tapinois Inglese squatting Spagnolo a la chita callando, sigiloso Italiano quatto Tedesco ganz sacht, leise.

preàre , vrb Definizione leare a unu su chi tenet po dhi fàere pagare is dépidos Sinonimi e contrari aprensionai, escecutare, imbargai, issucutare, istajire Etimo itl. predare Traduzioni Francese prendre en gage Inglese to distrain Spagnolo embargar, incautarse Italiano pignorare Tedesco pfänden.

rodularódula , avb Definizione andhare r. = orrumbulandho, a cadhinadura Sinonimi e contrari istirigaistíriga Traduzioni Francese en roulant, dégringoler Inglese tumnle Spagnolo rodando Italiano rotolóni Tedesco kollernd.

salargiàre , vrb: assalarzare, salarjare, salarzare Definizione fàere mòvere, istesiare, cúrrere o fuire de mala manera pigandho a boghes o fintzes iscudendho, coment’e faendho assicare o tímere: si narat fintzes po cosa (dannu, ammeletzu, perígulu) chi ponet pistighíngiu forte, mannu, apretosu Sinonimi e contrari agegherai, assuidari, assulurgiare, isciuliai, ispabuciare, istrajare, istratallai, isvalostiare, surrullai, trambuscare, ussiare / grisai | ctr. achedare, asserenare, assussegai Frasi no salarzes sas berbeghes ca sunt próssimas e lis faghet male a cúrrere! ◊ a s'isparu su bestiàmine si est totu salarzadu ◊ ehi oe, si leo cussu fuste ti salarzo! ◊ salàrzache sas pudhas ca sunt bichendhe sos fiores! ◊ a sos furones los at salarzados e fuidos sunt rajendhe ◊ cussu dannu at salarzadu totu sa bidha 2. m'intendho su coro salarzadu: depet èssere cussu gafè chi apo bufadu Traduzioni Francese agiter, troubler, mettre en deroute Inglese to cause a turmoil Spagnolo alborotar, ahuyentar, dispersar Italiano subbugliare, esagitare, méttere in fòrte agitazióne, sgominare, sbaragliare Tedesco in Aufruhr versetzen, erschüttern, aufregen.

sartissàrtis , avb Definizione nau pruschetotu de sa manera de s'ischidare, a cropu, coment'e sartandho, giagaraos, apustis de unu bisu légiu chi faet assicare Sinonimi e contrari isartisarti Frasi si nch'est ischidada sartissartis ◊ fit mesu dormidu, candho unu tochedhu che l'at ischidadu sartissartis (L.Pusceddu) Etimo srd. Traduzioni Francese en sursaut Inglese with a start Spagnolo de sobresalto Italiano di soprassalto Tedesco plötzlich.

scabidhài , vrb: iscabidhai* Definizione bogare sa cabitza de sa canna, fàere s'ispiga, nau de is laores chi ispigant; lòmpere, nau fintzes de persona Sinonimi e contrari iscabissare, ispicare, ispighire Frasi candu su trigu iat scabidhau e si fut drimpiu fut cumparta fintzas s'erba mala ◊ sa terra etotu fait cresci su lori: prima su cambu, apustis scabidhat e infinis si drimpit s'ispiga Traduzioni Francese monter en épi Inglese to ear Spagnolo espigar Italiano spigare Tedesco Ähren ansetzen.

sciasciài, sciasciàri , vrb: isciasciai* Definizione fàere sa cosa a crantos ma coment'e a crepadura, a istrecadura, a orrughedhos piticos e a farinos Sinonimi e contrari destrui, idarrocai, ifàghere, ifasciare, isciusciai, isconciare, isordulare, sculai Frasi sa cosa tropu cota si sciàsciat ◊ is messajus marrant sas terra po sciasciai e iscirinai sa léura ◊ cussu est cument'a una cubidina: chi arruit si sciàsciat! ◊ chi pigu una pedra ti sciàsciu! ◊ tenit su carru totu sciasciau ◊ su lióngiu de is mànigas si sciàsciat in s'argiola Traduzioni Francese écraser, briser, mettre en pièces Inglese to shatter Spagnolo romper, destrozar Italiano sfasciare Tedesco zerbrechen, zertrümmern.

scibudhàe, scibudhài , vrb Definizione essire irbentiadu, chentza fortzas, nàrrere isciolórios, immentigare is cosas Sinonimi e contrari iltasire / sciolloriai Frasi mi nci bollu andai, de innòi, prima de mi agabbai de scibudhai ◊ ses a ferionis o scibudhendidí?! Etimo srd. Traduzioni Francese dire des bêtises, retomber en enfance Inglese to talk nonsense, to go silly Spagnolo decir tonterías, abobarse Italiano dire sciocchézze, rimbambirsi Tedesco Unsinn reden, verblöden, verdummen.

scioncasciònca , avb Definizione andhare faendho scéscias, a su tòntona tòntona, a tontonadas, agiummai orruendho de un'ala a s'àtera coment'e chie no istat prantau Sinonimi e contrari dinghiddanga, tambadamba, tentinadéntina Etimo itl. cionco Traduzioni Francese en chancelant Inglese staggering Spagnolo tambaleándose Italiano barcollóni Tedesco taumelnd.

sciurmài , vrb Definizione pinnigare o andhare a sciurmas, a chedhas, a cambarada Etimo srd. Traduzioni Francese aller en groupe Inglese to go in a crowd Spagnolo ir en grupo Italiano stormeggiare Tedesco sich zusammenscharen.

scuncodrài , vrb: isconcordare*, scuncordai, scuncordare Definizione segare s'acórdiu, essire in malas, bogare de pare o isconciare una cosa o unu logu bene allichidiu, fintzes cambiare su tempus de bonu a malu / s. sa coja = essire fora de pare maridu e muzere Sinonimi e contrari disconcordiare, isconciare, isordulare | ctr. cuncodrai Frasi Peparosa nd'est cuntenta chi tui àpasta scuncodrau cun su vicàriu ◊ cun issu fustis sempri impari, ma eus scuncordau e no si fait a biri prus 2. cumentza a ndi scuncodrai s'ingirialetu! ◊ no nc'est prus nisciunus a comporai: cumbenit a scuncordai totu e a si spesai! 3. e no mi scuncòdristi su sànguni! ◊ oi est dí bella ma su tempus nanca torrat a scuncordai Traduzioni Francese rompre un accord, décomposer, mettre en désordre Inglese to break an agreement, to disarrange Spagnolo romperquebrar un acuerdo, desarmar, desarreglar Italiano romper l'accòrdo, scompórre, méttere in disórdine Tedesco die Vereinbarung brechen, zergliedern, durcheinanderbringen.

sderessàu , agt Definizione chi est totu malandhau, malacónciu Sinonimi e contrari istraganau, malacónciu Frasi su bixinau no podiat cumprendi poita cudha bècia fiat totu sderessara, prena de segaruras in dugna logu Traduzioni Francese en mauvais état Inglese battered Spagnolo maltrecho Italiano malcóncio Tedesco übel zugerichtet.

seberamènta, seberaméntu , nf, nm Definizione su seberare, nau fintzes de is matas e de is erbas candho de su frore cumènciant a fàere su frutu, o de su bestiàmene piticu po dhu pàschere abbandha de su madriedu Sinonimi e contrari chirrionzu, isseperonzu, sceberadura, sèbera 1, seberadórgiu, seberonzu Etimo srd. Traduzioni Francese transformation de la fleur en fruit Inglese setting Spagnolo cuajado Italiano allegagióne Tedesco Ansetzen der Früchte.

sédiu , nm: assétiu*, sétiu 1 Definizione nau de sa cosa, manera de istare, betu de èssere posta (coment'e a cicidura), de cicire bene (o fintzes bene arrexonada, giusta): nau de bestimentu, de orrobba o cosas deasi, portare calecuna pinniga; nau de su cumportamentu de ccn., manera de fàere crabbada, giusta, o fintzes chi no giaet cunfiantza, chi si credet meda Sinonimi e contrari betu, ségiu / galania, garbu, tratu Modi di dire csn: tènniri, leare o pònnere sétiu = zúghere betu, èssere fatu de una manera chi setzit bene, chi istat bene postu, chi andhat bene, chi torrat paris, chi tenet fundhóriu; torrai a sétiu is cosas = pònnere a postu; pòniri su logu a sétiu = remonire su logu; no ndi fai una in sétiu = no ndhe faet una bene, faet totu chentza critériu, chentza arrexonare Frasi ti moes chirchendhe sédiu nou ◊ custa perda no portat sétiu ◊ su chi ses nendi tui no tenit sétiu ◊ su brúciu de su gorfu portat su sétiu ◊ sa piciochedha no est papendi in sétiu, totu porcherias 2. no tenis sétiu, tui ses tonta e ti lassas imbovai! Traduzioni Francese rangement, mise en ordre, position Inglese good order, posture Spagnolo orden, postura Italiano assètto, positura Tedesco Ordnung, Haltung.

segudài, segudàre , vrb Definizione agatare, cassare, aciapare a unu faendho dannu, in farta, fuendhosiche, ma fintzes solu andhare aifatu, sodigare Sinonimi e contrari acometare, aggreghestare, assitiai, cucai, scolliri, sejare, sichire, sodigai Frasi los ant segudados furendhe ◊ eite pro los segudare ponindhe fogu: si no bi ndh'at de los pistare chei s'azu!…◊ mi so sonniadu levendhe unu sirbone e mai lu podia segudare (P.Pisurzi)◊ si ti ségudo deo, faghindhe cussa faina, as a bídere chi buscas! 2. sos duos compares si saludant e onzunu segudat peri su caminu sou ◊ chi ti ponit infatu cussu ti ndi ségudat Etimo ltn. *secutare Traduzioni Francese prendre en flagrant Inglese to catch (in the act), to reach Spagnolo sorprender, coger, pillar Italiano sorprèndere, raggiùngere, cògliere in flagrante Tedesco überraschen, nachkommen.

serènte , avb, prep, agt: serentis Definizione a ràsigu, ràsiga ràsiga, ororu acurtzu a…, acurtzu, a costau: coment'e prep. si podet pònnere fintzes cuncordau che un'agt., e faet de agt. puru Sinonimi e contrari rasente / arrisigarrisígu, secherre / acanta, acurtzu | ctr. adhae, atesu Modi di dire csn: s. meu, tou, sou, e gai = acanta mia, tua, sua; bestimenta s. = afissa, istrinta, minore; èssere a serentis (nadu de cosa) = èssiri a mindigu, a pagu, a retentu; serente muru, s. riu = muru muru, riu riu Frasi su procalzu est betzu e mancari sas àrulas siant serente no intendhet tzocu ◊ serente serente in sas banchinas bi naschet unu trainu ◊ sas crabolas a masone mi passant serente ◊ cherzo sa vista chi potza bíere atesu o serente ◊ so atesu ma ti so serente in cust'ora 2. sunt colados serente a su balconitu pro lu faedhare ◊ ch'est serente a sas làcanas ◊ dae su muru serente a sa pinneta bidesit un'upa ◊ bos incontresi in carrela serente domo mia ◊ una loba de tidos sunt passados serente nostru ◊ badhes e pranos, Ósilo, sunt a tie serentes ◊ sos canes fint serente meu e non mi lassaiant un'iscuta 3. custu partò tuo ti est tropu serentis ◊ sos pastores piús serentes ant comintzau a acudire dae chitile ◊ cussos istedhos sunt serentes s’unu cun s’àteru 4. tocat de mannicare e de víere a serentis, no bi at de s’illascare! Etimo itl. Traduzioni Francese tout près de, en rasant Inglese very near Spagnolo adyacente, cercano Italiano adiacènte, rasènte, vicino Tedesco hart an, nah.

smesaméntu , nm: ismesamentu* Definizione su irmesare, su che ndhe bogare sa metade de una cosa, su dha torrare a su mesu Sinonimi e contrari ammesadura, irmesadura Traduzioni Francese partage en deux Inglese halving Spagnolo división, partición en dos Italiano dimezzaménto Tedesco Halbierung.

smurfíri , vrb Definizione papare aprofitandho de su chi tenet s'àteru Sinonimi e contrari stuaciai Frasi Tingiosu si papat sa lada in d-unu patri e fillu, furriendi is ogus po biri si dhoi fiat atra cosa de smurfiri (F.Carlini) Traduzioni Francese manger en pique-assiette Inglese to cadge Spagnolo gorronear Italiano sbafare Tedesco auf Kosten anderer essen.

«« Cerca di nuovo