abbaunzaméntu , nm Definizione su abbaunzare, su imbrutare, ammarciare pruschetotu s'onore Sinonimi e contrari intrullamentu Etimo srd. Traduzioni Francese action de troubler Inglese turbidity Spagnolo enturbiamiento Italiano intorbidiménto, imbrattaménto Tedesco Trübung, Beschmutzung.

abbaunzàre , vrb: abbunzare Definizione nau de abba, murigare e imbrutare de no èssere prus límpia; fàere abbunzos, improdhos, cosas chi no andhant bene, chi no funt bene fatas; nau de gente, imbrutare, ammanciare, tocare pruschetotu s'onore Sinonimi e contrari aciapuciae, acoredhai, afeai, ammammungiai, improdhai, massipari / abbuligiai 1 Frasi s'ides funtana límpida l'abbunzas ◊ ite ses abbunzendhe cun cussu ludu, tue? ◊ proite m'as abbaunzadu s'abba de su trainu? ◊ sos contos de zanas e súrviles lis poniat tzudha ritza abbunzànnelis su sonnu 2. befulendhe s'onestade, no l'as mai rispetada: dae pitzinna abbunzada chi faghias piedade ◊ giustu su chi ti nesi ti est costadu: daghi ti at abbunzadu ti at frundhidu ◊ no si cheret fàchere abbunzare dae sos dutores de sa bidha Etimo srd. Traduzioni Francese barbouiller, troubler Inglese to soil Spagnolo enturbiar, empañar Italiano imbrattare, intorbidire Tedesco beschmutzen, trüben.

abbolojàre , vrb: abbolozare, bolojare Definizione murigare e avolotare pruschetotu s'abba e cosas deasi; fintzes fàere a gana lègia, murigare s'istògomo Sinonimi e contrari abborotai, abbuligiai 1, bugliare, istriulare, sciambullai 2. at próidu meda e s'abba de su riu est totu abbolozada Etimo srd. Traduzioni Francese troubler Inglese to make turbid Spagnolo enturbiar Italiano intorbidire, sconvòlgere Tedesco trüben, erschüttern.

agiolotàre , vrb: agiorotare, axolotare, azolotare Definizione murigare e bulugiare, avolotare sa cosa, mòvere a meda, pònnere avolotu Sinonimi e contrari atrepillai, scambillai, stragamullai, studugai, trumbugliai | ctr. asseliai, apasigare Frasi nos sunt agiorotendhe totu sas abbas ◊ su cúrrere de su riu agiolotaiat sas abbas isbatèndhelas dai pedra in pedra 2. cantu chi ses agiorotendhe, bae a fàghere su chi ti apo nadu! ◊ est agiolotadu che undha ◊ unu gherreri no si podiat azolotare in cara de sa zente e in cara de sa mama at agguantadu a su prantu Etimo srd. Traduzioni Francese remuer, troubler, agiter Inglese to make sluggish, to paddle, to shake Spagnolo enturbiar, alborotar Italiano diguazzare, intorbidire, agitare Tedesco trüben.

atrocài, atrocàre , vrb Definizione fàere, chentza bisóngiu, una firmada foedhandho coment'e chie est naendho cosa chi no bolet o no ischit (o chi si acatat chi andhat male), su si atregare foedhandho, ma fintzes, nau de animale o de gente camminandho, fàere una firmada coment'e abbasciandhosi, faere un’abbrandhada; foedhandho de matas, apretare a sole, a sicore 2. isceti su noti is papíngius de pentzamentus mannus a lampaluxi atrocant (V.Vargiu) 3. custas àrbures las at atrocadas su sole e sicas si che sunt! Traduzioni Francese se troubler en parlant Inglese to become agitated while speaking Spagnolo enredarse Italiano turbarsi nel parlare Tedesco die Fassung beim Sprechen verlieren.

axiài , vrb: (a-xi-a-i) aziare Definizione giare axiu, ifadu, afannu, fàere sufrire Sinonimi e contrari angultiare / arròschere, cascaviare, ifadare Frasi dhi portànt tandu malàidus axiaus de dónnia mali (Ev)◊ no los sigas a aziare: si sighis gai, cussos ti faghent a sucu! ◊ ses tra lupos chi guai los azies ◊ su piciochedhu nd'iat fatu tantis e totus ndi fiant axiaus e arróscius ◊ pro issos tantu male mi aziat! ◊ giai ca mi at axiau mi ndi andu! ◊ cussu pregontu mi axiat Cognomi e Proverbi prb: àcua pregada, àcua axiada (= abba sighida, chi sighit, chi durat faghindhe) Etimo srd. Traduzioni Francese angoisser, troubler Inglese to perturb, to anguish Spagnolo angustiar, turbar Italiano angosciare, conturbare Tedesco ängstigen, aufregen.

bolizàre , vrb: abbuligiai 1, bolluzare, boluzare, bulizare, bullizare, bullugiare, bullujare, bullutzare, bulluzare, buluzare Definizione murigare, mòvere e avolotare, nau pruschetotu foedhandho de abba o cosas deasi; fàere burdellu Sinonimi e contrari abbolojare, abborotai, abbussiare, ammoroscare, bugliare, intruai, istriulare, sciambullai, trubulare, trullare, trumbugliai / abbaunzare Frasi ant boluzadu sa funtana, boluzadu est su trainu ◊ si bulluzat su mare, dae subra l'inchimerant sas nues… in pag'ora est un'inferru! ◊ su rivu curriat in mesu de pretas biancas, bullutzatu Etimo itl. bollire Traduzioni Francese troubler Inglese to numb Spagnolo enturbiar Italiano intorbidare Tedesco trüben.

bolluzadúra , nf Definizione su bolluzare Sinonimi e contrari avolotamentu Etimo srd. Traduzioni Francese action de troubler Inglese muddiness Spagnolo enturbiamiento Italiano intorbidaménto Tedesco Trübung.

intruài , vrb: intrulare, intrullai, intruxai 1 Definizione fàere trúvulu, trullu, bulugiau, avolotare pesandho malesa, fundhurúgiu coment'e candho si morigat o isciuculat abba o cosas deasi; in cobertantza, pònnere in pentzamentu, in pistighíngiu, fàere coment'e tristu: nau de s'aera, ammurrare, annuare Sinonimi e contrari abbolojare, abborotai, abbuligiai 1, ammoroscare, bugliare, introvulare, intruinai, intrulatzae, istrulare, trubulare, trullare, trumbugliai | ctr. innetiare Frasi ant intrullau s'àcua ◊ nosu dh'intrullaiaus aposta, s'àcua, po piscai anguidha ◊ cussos abbunzighedhos no podent intrulare su binu lúghidu! (Z.A.Cappai) 2. s'impiegau si est intrullau ca dhi apu pediu de m'iscriri ita serbiat ◊ no intrullis sa cara: artziamí is ogus! ◊ su mali mi at intrullau sa memória ◊ si fibat su coru, si trumbulat su sàngui, s'intruat su sentidu (L.Porcedhu)◊ si est intrullau su celu e istrobedhat a proi a istracia Etimo srd. Traduzioni Francese troubler Inglese to muddy Spagnolo enturbiar Italiano intorbidire Tedesco trüben.

intrullaméntu , nm Definizione su intrullai, su fàere o essire bulugiau Sinonimi e contrari abbaunzamentu 2. immoi, cun cuss'intrullamentu arrexinau in fundu de sa cusciéntzia, si càstiat a ingíriu, pérdia (I.Lecca) Etimo srd. Traduzioni Francese action de troubler Inglese muddiness Spagnolo enturbiamiento Italiano intorbidiménto Tedesco Trübung.

pilisàe, pilisàre , vrb: pilissai, pilissare, pilisciare, pilixai, pilusare Definizione murigare a pilisu, murigare de mala manera, pònnere a tréulu, in avolotu, istare a su crica crica murigandho e betandho apare totu; nau de persona, pònnere pilisu, in pentzamentu, fàere pèrdere sa trancullidade / pilisàresi a unu = pigare a boghes male arrennegaos Sinonimi e contrari chiriolare, istriulare, moricare, trogomingiai, trumbugliai | ctr. assebiai Frasi at preparau sos pilisos pro pilisare su late cracau de fàchere a casu ◊ su mare est totu pilisau dae su bentu ◊ a iscutinare s'olia a mazadorza pilisat sas àrbures a tropu ◊ a s'istribitu sa robba si pilisat e si fachet a unu bubburustu ◊ ite nachi li pilisas a cussu minestrone: est bonu totu su chi bi est! ◊ si pilisat su re assirianu contr'a sos fizos de Gerusalè ◊ su bentu forte at pilisadu sas àrbures e ndhe lis at betadu foza e frutu ◊ sos carabbineris ant pilusadu totue a fine a fine, ponindhe totu a bórtulu 2. fit pilisada dae su nannicadorju de su cabadhu ◊ po su chi mi abarrat de campai no ndi balit sa pena de mi pilisai meda meda! ◊ fia cuntenta fintzas chi no ses ghirau tue a mi pilisare sa conca! ◊ bi at àteras gherras chi pilisant s'esisténtzia Etimo srd. Traduzioni Francese mélanger, bouleverser, troubler Inglese to mix, to upset Spagnolo mezclar, remover, revolver Italiano mescolare, sconvòlgere, turbare Tedesco vermengen, durcheinanderbringen, durcheinanderwerfen, verwirren.

salargiàre , vrb: assalarzare, salarjare, salarzare Definizione fàere mòvere, istesiare, cúrrere o fuire de mala manera pigandho a boghes o fintzes iscudendho, coment’e faendho assicare o tímere: si narat fintzes po cosa (dannu, ammeletzu, perígulu) chi ponet pistighíngiu forte, mannu, apretosu Sinonimi e contrari agegherai, assuidari, assulurgiare, isciuliai, ispabuciare, istrajare, istratallai, isvalostiare, surrullai, trambuscare, ussiare / grisai | ctr. achedare, asserenare, assussegai Frasi no salarzes sas berbeghes ca sunt próssimas e lis faghet male a cúrrere! ◊ a s'isparu su bestiàmine si est totu salarzadu ◊ ehi oe, si leo cussu fuste ti salarzo! ◊ salàrzache sas pudhas ca sunt bichendhe sos fiores! ◊ a sos furones los at salarzados e fuidos sunt rajendhe ◊ cussu dannu at salarzadu totu sa bidha 2. m'intendho su coro salarzadu: depet èssere cussu gafè chi apo bufadu Traduzioni Francese agiter, troubler, mettre en deroute Inglese to cause a turmoil Spagnolo alborotar, ahuyentar, dispersar Italiano subbugliare, esagitare, méttere in fòrte agitazióne, sgominare, sbaragliare Tedesco in Aufruhr versetzen, erschüttern, aufregen.

stramudíri , vrb: istramudire* Definizione cambiare colore in cara po arrennegu, assíchidu, ispantu Sinonimi e contrari incerai, irgrisire, stramudiai Traduzioni Francese se troubler Inglese to get upset Spagnolo demudarse Italiano turbarsi Tedesco sich beunruhigen, sich verwirren.

sudhíre , vrb: assudhire Definizione su si acatare de ccs., pruschetotu nau in su sensu de abbarrare dispràxios, tènnere sudhu po su male fatu, istare impentzamentaos, timendho; fintzes pentzare, intzertare coment'e po cossígiu, agiudu de ccn. / sudhíresi de una cosa = interessaisí, tenni pentzamentu po calincuna cosa, coment'e timendi Sinonimi e contrari arrepentire, impudare, penètere / consigiai, indetare Frasi sudhi sudhi e a s'abboja abboja apo, prima ch'inserrent sas aeras, su torradorzu bostru assebertadu (G.Marras)◊ tiu Raga si la sudhiat de àere annada mala ◊ mi sudho in s'ànima coment'e chi no ape mancu comintzadu 2. mancu male no apo curadu in binza, deris, paret chi mi l'at sudhidu calicunu chi oe deviat pròere! Traduzioni Francese se troubler, avoir des remords Inglese to get upset, to feel remorse Spagnolo turbarse, tener remordimientos Italiano turbarsi, impensierirsi, aver rimòrso Tedesco sich beunruhigen, Gewissensbisse haben.

surrulài , vrb: surrullai Sinonimi e contrari mòere, salargiare, trambuscare, trumbugliai Frasi andu anch'est Arrosica a mi dha surrullai bèni bèni: oi dhi cantu s'alleluja! ◊ custus óminis funt surrullendi sa citadi ◊ nadendu surrullat s'àcua prus a lestru ◊ surrulit is brebeis! ◊ at agatau totu su logu infoxau e surrulau Traduzioni Francese troubler, bouleverser Inglese to shake Spagnolo agitar, revolver Italiano agitare, sconvòlgere Tedesco erregen, verwirren.

trubulàre , vrb: trugulare, truvulai, truvulare Definizione fàere trullu, trúvulu, avolotare cosa (abba o àteru deasi) pausada Sinonimi e contrari abbolojare, abbuligiai 1, introvulare, intruai, istrulare, trullare, trumbugliai Traduzioni Francese troubler Inglese to make turbid Spagnolo enturbiar Italiano intorbidire Tedesco trüben.

trumbugliài , vrb: trumbullai, trumbuxai Definizione nau de abba o cosas deasi (ma fintzes de su tempus) mòvere a iscutuladura forte a manera de pònnere in avolotu sa cosa faendhodha mòvere, pesare su fundhurúgiu, su búdhidu, imbrutare: nau de gente (e fintzes de sa mente, de s'ànima), su dha pònnere in pentzamentu e avolotu po calecuna chistione de una manera chi no si cumprendhet comente podet acabbare; pesare burdellu, avolotu, pònnere in pentzamentu Sinonimi e contrari abbuligiai 1, abbussiare, arrebbulliai, intrullai, istriulare, sciambullai / agiolotare, atrepillai, scambillai, stragamullai, studugai, trogomingiai, trumuinare | ctr. assantai, pasai Frasi tzia Anna ndi portat su matzamedhu trumbullau ◊ callentamí unu tzichedhu de gafei, ca mi ses fendi trumbullai s'istògumu cun cussas chistionis ◊ sceti ca mi arragodat su sannori… mi trumbullat s'istògumu, mi trumbullat! (E.V.Melis) 2. chi sa cosa si trumbullat, gei si fatzu s'atzinnu dèu! ◊ sonnu trumbullau chei custu no nd'iu fatu ancora ◊ oi est totu trumbullau in custa terra nosta: sa família, sa bidha, su fuedhu ◊ chi dh'agatu gei mi dhu trumbullu dèu etotu, a sou a sou, a su sannori! Traduzioni Francese troubler, bouleverser, agiter Inglese to make turbid, to stir, to upset Spagnolo enturbiar, alborotar Italiano intorbidare, sconvòlgere, agitare Tedesco trüben, stören, aufregen.

trumbulladúra , nf Definizione su trumbullai Sinonimi e contrari abbaunzamentu, intrullamentu, trumbullamentu Etimo srd. Traduzioni Francese action de troubler Inglese muddiness Spagnolo enturbiamiento Italiano intorbidaménto, intorbidazione Tedesco Trübung.

trumbullaméntu , nm Definizione su trumbullai Sinonimi e contrari abbaunzamentu, intrullamentu, trumbulladura Etimo srd. Traduzioni Francese action de troubler Inglese turbidity Spagnolo enturbiamiento Italiano intorbidaménto, intorbidazione Tedesco Trübung.

«« Cerca di nuovo