acomodaméntu , nm Definizione su acomodare, su pònnere bene, arrangiare, pònnere de acórdiu / a. de caminus = triballu de arranzamentu de caminos, acontzu Sinonimi e contrari aconciadura, acónciu, arrangiadura, arrangiamentu Traduzioni Francese accommodement Inglese arrangement Spagnolo arreglo Italiano accomodaménto, assettaménto Tedesco Ordnung.

adaretzài , vrb: adderessare, adderetare, adderetzai, adderetzare, adderetzari, adereciare, aderessai, aderetzai, aderetzari, arereciai, deretare Definizione fàere deretu, ténneru, pònnere prantau, istrantagiau o chi potzat istare a solu; arretirare, pònnere a postu, pònnere adderetu, chi andhet bene o comente si tocat, fintzes torrare apostu una cosa andhada male, guasta Sinonimi e contrari acampaniare, acodomai, aconciai, addirire 1, aggheretzare, assantai, assetiai, inderetare, indritare / mòere, ispostare | ctr. isordulare Frasi sa linna trota dh'aderetzat su fogu…◊ po aderetzai a tui mi seu atrotiau dèu! ◊ tocat de azeretare sos revessos ◊ sos tortos los ant azeretados ponzèndhelis unu palu ◊ est chin sas palas che agionedha: pro bi las azeretare cheret apredigada! ◊ aderetzai is istradas, fadei logu ca benit su Messia! ◊ sos piantos cherent adderetados dae minoredhos 2. est in terra e corzu a isse si no si ndhe adderetat! ◊ fatu fatu ndhe aderetzat s'ischina e s'imbarat a sa màniga de su marrone ◊ sa domu ndi est arruta: tocat a ndi dha torrai a aderetzai ◊ cia Vitória si est totu arereciara po dhi fai sa fotografia 3. candu si tenit pistocu in bértula is cosas ciai si aderessant ◊ sas féminas bi ant de adderetare su locu ◊ chi mi adderetzu mi dhus pongu totus in buciaca, cussus! ◊ adderètadi, cantu chi ses isterrigorzadu lèndheche sas terras de su paba! ◊ aderetzari milliardos de ómines chi ant pigadu unu sétiu malu no est brulla! (P.G.Mura) Cognomi e Proverbi prb: sa mata si adaretzat candu est pitica Etimo spn. aderezar Traduzioni Francese redresser Inglese to strighten, to mend Spagnolo enderezar, corregir Italiano raddrizzare, aggiustare Tedesco geradebiegen, in Ordnung bringen.

allichidídu , pps, agt: allichidiu, allichiriu Definizione de allichidiri Sinonimi e contrari bellu, netu, remonidu, tramudau | ctr. brutu, iscussertu 2. est passau unu totu allichidiu in bistiri de festa ◊ tenit sa domu sempri allichiria e bèni cuncordada ◊ biendhe sos istranzos, s'isprúgherat sos pedes e gai allichidiu dimandhat ite cherent ◊ at arretziu su sennore in d-una sala totu bene allighidia ◊ a ómini de campu no dhi abarrat logu allichiriu Traduzioni Francese ordonné, propre Inglese tidy, clean Spagnolo ordenado Italiano ordinato, pulito Tedesco in Ordnung, sauber.

allichíru , nm Definizione su allichidiri Sinonimi e contrari allichidimentu, allichidóngiu, remonimentu Etimo srd. Traduzioni Francese nettoyage, rangement Inglese cleaning, good order Spagnolo limpieza, aseo Italiano pulizìa, assètto Tedesco Sauberkeit, Ordnung.

armidhàda , nf Definizione bella preséntzia, chi portat bellos arremos Frasi est unu cadhu de bona armidhada Etimo srd. Traduzioni Francese belle allure Inglese composture Spagnolo compostura, buena presencia Italiano compostézza, buon aspètto Tedesco Ordnung.

assentadéru , nm: assenteru Definizione / ponnirisí a. = zúghere bonu sensu Sinonimi e contrari assentadura, assentu Traduzioni Francese rangement, mise en ordre Inglese good order Spagnolo posición Italiano assètto Tedesco Ordnung.

asséntu , nm Definizione su èssere postu bene, firmu, séliu, fintzes su logu inue unu o una cosa est posta; manera de fàere sa cosa, de si cumportare cun cunsideru, cun firmesa; cosa assentada, datos assentaos, iscritos e fintzes paperi cun cosa iscrita Sinonimi e contrari acussertu, arresetu, arréulu 1, assébiu, assentamentu, assuermu, ausentu, incuru, lista, prachidesa / partoxu / firmesa, giudísciu, sabiesa Modi di dire csn: sos assentos = sos postorzos de su trigu messadu; is assentus = is localis po su bestiàmini in su furriadroxu; tèniri pagu a. = zúghere pagu sabiore, èssere chentza tinu; de a. = cun seriesa, a sa séria, chentza presse; fàchere una cosa chin a. = cun incuru, bene; restare o imbarare de a. = detzídere, pònneresi de acordu; missa de assentu = missa de s'arretiru, missa pro unu mortu chi nachi tiant bídere in ziru Frasi su bentu muilendhe no lassaiat portas in assentu ◊ isse no tenet mai assentu, sempre tribbulendhe ◊ su mundhu est roda e chie l'at formadu no cheret ch'istet sempre de un'assentu (L.Marongiu) 2. beni dai cuss'altu assentu! ◊ sas mannas de su trigu messadu si che leant a s'assentu e dae s'assentu a s'arzola 3. su tratu tou e assentu mi at fatu diliriare ◊ cussu est ómine de pagu assentu 4. lèadi s'assentu de sa cosa chi mi as dadu ◊ zughiat in manos s'assentu pro pagare sa lughe, totu trofizèndhelu ◊ is cummerciantis funt sempri fendi assentus in su libbretu 5. sa candhela alluta pigadha cun assentu! ◊ a pretziare una bachiana si fachet chin assentu ◊ si fiat postu a trabballai de assentu ◊ pranghítemi in assentu! ◊ satzeldotes, de assentu pedo a bois salude e ghia! 6. su príntzipe restat de assentu de si che leare a Maria ◊ restant de assentu chi sa robba e su càmiu deviant abbojare a s'istradone ◊ fimis restados de assentu chi deviat torrare Etimo ctl., spn. assento, asiento Traduzioni Francese stabilité, disposition, rangement Inglese stability, organisation Spagnolo estabilidad, asentamiento Italiano stabilità, sistemazióne Tedesco Stabilität, Ordnung.

assetiài, assetiàre , vrb Definizione istare in assentu, in asséliu, firmos; pònnere a postu, assentare sa cosa in logu suo, bene, agiustare, giare sétiu Sinonimi e contrari abarrai, acabidae, acodomai, acollocare, adaretzai, assantai, assebiai / allichidie, arremonire | ctr. isordulare Modi di dire csn: assetiare su logu = remonire su logu, pònnere su logu a sétiu; assetiai su bestiàmini = ammaniare, furriare a manera chi paschindhe istet o andhet de una tzerta manera Frasi ti mandho a sa tanca e inibe assétias e azudas ◊ assétia cue! ◊ assétia, no sias che pitzinnalla chi no l'interessat nudha! ◊ no assétiat, est semper a furriebborta ◊ sos tronos si fint assetiaos 2. su re si at assetiadu sa corona in conca ◊ aderetzant sa perda e dh'assétiant cun is àtaras ◊ assetiadí sa camisa, ca dha portas ammurigonada! ◊ si funt assetiadas is mortis e no si agiustant is fesserias?! ◊ mi ant azudau a assetiare medas peràulas e càntidos ◊ si seus firmaus a si assetiai is cambas ca dhas portaiaus cancaradas a fortza de abarrai sétzius in màchina 3. is brebeis mi dhas apu assetiadas e immoi funt tirendi a su bacu Etimo ctl. assetiar Traduzioni Francese arranger, ranger, placer Inglese to arrange, to set Spagnolo arreglar Italiano assettare, collocare per bène Tedesco in Ordnung bringen.

assétiu , nm: assetu, sétiu 1 Definizione nau de ccn. po su cumportamentu, manera grabbosa de fàere, o fintzes chi no giaet cunfidàntzia, chi si credet meda; nau de sa cosa, manera de istare, betu de èssere posta, de cicire bene / donai a. a ccn. cosa = pònnere bene, assentare Sinonimi e contrari galania, garbu, tratu / assentu, posidura Etimo srd. Traduzioni Francese grâce, politesse Inglese politeness Spagnolo garbo, posición Italiano assètto, garbo Tedesco Ordnung, feine Formen.

cunséltu , nm, agt: cussentu, cussertu Definizione su èssere comente si tocat, chistiu, assentau, sanu, bene cuncordau, in paghe, de acórdiu, nau de unu, de una cosa, de unu logu (a bortas fintzes pps. de cussertare); càntigu a tenore Sinonimi e contrari assentu, cuncórdia, óldine / cuncordu, cunseltadu | ctr. iscunsertu, isórdulu Modi di dire csn: pònnere su logu in cussertu = remonire, allichidiri su logu; cantare a c., cussertu de tenores = cuncordu, càntigu de sos prus antigos de sa tziviltade sarda; èssere de malu cussertu = de índula mala, reberde, tostorrudu Frasi istant in bonu cussertu respetèndhesi parebare ◊ a bi ndh'at de cussertu in cussa domo… totu betada apare la tenent! ◊ no bi ndhe at de cussertu in sa famíllia chi su babbu o sa mama sunt dados a su físsiu ◊ est bénnidu isse, ca nachi poniat sa zente in cussertu ◊ teniat bisonzu de pònnere cussentu in sas ideas suas ca giughiat su coro brincandhe che macu 2. como l'azes cusserta, sa Sardigna!… 3. za ses cussertu cun cussa ruta chi as dadu!…◊ chimentu, atitos, càntigos de mortu, iscracàllios de risu matzoninu, mumujones de bentu… s'inferru cunzuntu: totu custu cunsertu mi batiat s'ànimu a pitu ’e dentes! (G.Ruju)◊ ite cussentu bi aiat totindunu in cussa domo!… Etimo srd. Traduzioni Francese ordre, sain, fonctionnant Inglese tidy, working, sound Spagnolo orden, arreglado, funcionante, sano Italiano órdine, compósto, ordinato, funzionante, sano Tedesco Ordnung, geordnet, funktionierend, gesund.

odrinài , vrb: ordinai, ordinare Definizione pònnere in assentu, bene, in órdine, in régula, a régula; giare órdines, cumandhos, cosas a fàere; dimandhare cosa a comporare, cosa chi mandhant de aterue / ordinare sas vinzas = marrai, tzapare sas binzas; ordinare sas ortalíscias = surcare sos ortos pro los prenare Sinonimi e contrari assantai / pertzetare 2. custas meighinas mi las at ordinadas su dutore 3. amus ordinadu robba a nos fàghere bestimenta Etimo ltn. ordinare Traduzioni Francese mettre en ordre, prescrire Inglese to order Spagnolo ordenar, mandar Italiano ordinare, prescrìvere, richièdere Tedesco ordnen, in Ordnung bringen, befehlen, verschreiben, bestellen.

ordinaméntu , nm Definizione su ordinare, su pònnere in órdine segundhu calecuna régula; lei, arrégula, órdine istabbiliu (fintzes totu is leis cunsideradas totus impare coment'e organizatzione de un'istadu o àteru ente) Sinonimi e contrari cdh. uldinamentu Frasi s'ordinamentu alfabbéticu est unu de sos prus connotos 2. in cabidanni, segundhu sos ordinamentos de sos fogos, ammaniaiant un'andhàina de deghe metres de terra neta pro narvonare chene perígulu Traduzioni Francese ordonnance Inglese order (ing), code Spagnolo ordenamiento Italiano ordinaménto Tedesco Ordnung, Regelung.

regulaméntu , nm Definizione su regulare; arregorta de régulas, de normas cun valore de lei Traduzioni Francese régularisation Inglese regulations Spagnolo regulación, reglamento Italiano regolaménto Tedesco Regulierung, Ordnung.

sédiu , nm: assétiu*, sétiu 1 Definizione nau de sa cosa, manera de istare, betu de èssere posta (coment'e a cicidura), de cicire bene (o fintzes bene arrexonada, giusta): nau de bestimentu, de orrobba o cosas deasi, portare calecuna pinniga; nau de su cumportamentu de ccn., manera de fàere crabbada, giusta, o fintzes chi no giaet cunfiantza, chi si credet meda Sinonimi e contrari betu, ségiu / galania, garbu, tratu Modi di dire csn: tènniri, leare o pònnere sétiu = zúghere betu, èssere fatu de una manera chi setzit bene, chi istat bene postu, chi andhat bene, chi torrat paris, chi tenet fundhóriu; torrai a sétiu is cosas = pònnere a postu; pòniri su logu a sétiu = remonire su logu; no ndi fai una in sétiu = no ndhe faet una bene, faet totu chentza critériu, chentza arrexonare Frasi ti moes chirchendhe sédiu nou ◊ custa perda no portat sétiu ◊ su chi ses nendi tui no tenit sétiu ◊ su brúciu de su gorfu portat su sétiu ◊ sa piciochedha no est papendi in sétiu, totu porcherias 2. no tenis sétiu, tui ses tonta e ti lassas imbovai! Traduzioni Francese rangement, mise en ordre, position Inglese good order, posture Spagnolo orden, postura Italiano assètto, positura Tedesco Ordnung, Haltung.

ségiu , nm: seju, sexu Definizione manera de istare o de èssere de una cosa, su singiale chi abbarrat de comente sa cosa uit posta Sinonimi e contrari sédiu, sinzolu / assébiu, assentu Modi di dire csn: lassai a seju, in seju = in pasu, in paxi; leare o pònnere seju, bonu, malu s. = leare ésciu, abbituare a istare postu de una manera, bona o mala; bogare de sexu unu bratzu, unu mermu = bogare de s'incàssiu; àere sos cherbedhos fora de sexu = èssiri pretocau, ammachiau, iscassiadu; pònnere in sexu = assentare, ponner bene, torrai a logu; istare o èssere totu de unu sexu = de su matessi betu, in sa matessi posidura; cambiare sexu = cambiai posidura Frasi cussa pínniga at postu o leadu seju e no bi essit prus ◊ tue dae pitzinnu as leadu malu seju ◊ un'imbustu as de remeju in cosinzu e in sestu, siat tou o anzenu: daghi ti at postu seju no ti dat nient'impestu, lu portes istrintu o lenu (P.Pisurzi)◊ bi at robba chi no leat seju mancari li ponzas cosa pesuda meda subra ◊ su pabilu pinnigadu ponet seju e no torrat prus istiradu 2. ohi, làssami sa conca a seju! ◊ su tilipirche no lassat nisciunu coro in seju, arroinat su póberu massaju: no si salvat nemmancu su mudeju! Etimo ltn. *sedium Traduzioni Francese ordre Inglese order Spagnolo orden Italiano sèsto Tedesco Ordnung.

«« Cerca di nuovo