A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

madarocàda , nf Definitzione its Frases sunt colados in cheas e in sedhas, intro de ruos pungosos chi ant isungiadu cun madarocadas.

madàssa , nf: matassa, medàscia, medassa, metàscia Definitzione matzu tundhu grussu a lobos mannos de cosa filada, lana o àteru (filu de currente, filuverru, fintzes istentina po fàere sartitzu) Sinònimos e contràrios altzola, ferrata, madafa Maneras de nàrrere csn: sòrbere o isciòlliri sa madassa = fàgherela a lórumu cun su chíndhalu a manera de pòdere menzus impreare su filu; istrebiri sa medassa = (in suspu) arranzare sa chistione Frases si acogonat che matassa de lana ◊ custa madassa est totu trogada 2. lassadhu benni a innòi ca istrebeus sa medassa! Ètimu ltn. mataxa.

madàu , nm: medau, merau Definitzione logu serrau inue si acorrat o a ue faet fúrriu bestiàmene e dhue at fintzes aprigu o domo po istare is meres; bidhighedha, bidha pitica de pagas domos, prus che àteru coment'e parte de bidha prus manna; in calecunu logu est fintzes s'eremàgiu (postorzu) de sa fae Sinònimos e contràrios bidhichedha, bidhiciolu, bodheu, furriadolzu, trechinzu Frases a su serbidori, candu benit margiani a su madau, no ndi dhu importat nudha de is brebeis e si fuit 2. in merau dhoi teneus sa crésia e s'iscola Sambenados e Provèrbios smb: Madau, Medau Ètimu ltn. metatum. Tradutziones Frantzesu

madàu 1 , nm Definitzione cosa fata in matéria, pudrigada; in cobertantza, cosa de ndh'àere bregúngia, trassa de cuare.

madèdha , nf Definitzione fémina trodolassa, grassa meda.

madèra , nf: marea Definitzione petzu de linnàmene de barcas fatu a cuidu po poderare (dhue fissare) is tàulas Ètimu spn. madera.

madérria , nf Sinònimos e contràrios altària, altivesa, bagianeria, chibberesa, púdriu Tradutziones Frantzesu gloriole, vanité, hauteur Ingresu conceit Ispagnolu jactancia Italianu vanaglòria, alterìgia Tedescu Größenwahn, Hochmut.

maderriósu , agt, nm Definitzione nau de ccn., chi portat madérria, nau in su sensu de imberriadu, vitziau 2. cussu est unu maderriosu! Ètimu srd.

madérzu , nm: madrelzu Definitzione eremàgiu, muntone de laore postu po dhu treulare / totu a unu m. = totu paris, a muntone.

madéschiu , nm Definitzione avb.: a m. = a mala gana, coment'e cosa chi arreschet in su gúturu, chi aeschet Sinònimos e contràrios aeschidura Frases suspiras a s'iscúsiu ingurtindhe a madéschiu ranchiores (L.Loi).

madharòne , nm Definitzione bardúfola istrígile, longa Sinònimos e contràrios dorrulodhu Terminologia iscientìfica ggs.

madhitzósu , nm, agt: maritzosu, modhissosu, modhitzosu, mudhitzosu Definitzione pane modhe, fatu prus che àteru po is festas; chi est modhe, lentu, nau mescamente de su pane, ma fintzes de su letu / s'arrana mudhitzosa = ruspu Sinònimos e contràrios fodhosu, modhe, modhitzu | ctr. téteru, tostu Frases feus maritzosu de símbua e cacòis pintaus ◊ una parti de sa símbula si ndi pesat a cocòis e s'àtara s'ispòngiat po fai su modhitzosu 2. bolia unu tapissu modhitzosu po camminare iscurtza Ètimu srd.

madíru , nm: mairu, maridu, mariru, maritu Definitzione s'ómine chi tenet pobidha, cojuau Sinònimos e contràrios pobidhu Frases cuss'aposentu madiru miu no bolit a dh'oberri ◊ candu fúrriat su madiru dh'agatat séria ◊ cussos duos sunt maridu e muzere ◊ càstia, mairu miu, sa scifedha mi as arrogau! Sambenados e Provèrbios prb: su maridu contaredhu faghet ladra sa muzere ◊ maridu iscosidu, muzere istrudhada Terminologia iscientìfica ptl Ètimu ltn. maritus Tradutziones Frantzesu mari Ingresu husband Ispagnolu marido Italianu marito Tedescu Ehemann, Mann, Gatte, Gemahl.

madísca , nf: merisca, merrisca Definitzione calidades de pigiones: segundhu s’arratza, in Sardigna est de passera in beranu, segundhu s’arratza nidat puru Sinònimos e contràrios codilonga, coeta, coisàida, culisàida, isposita, madiscedha*, niacoa, tzantzigadita Terminologia iscientìfica pzn, budytes flavus, motacilla alba.

madiscèdha, madischèdha, madixèdha , nf: ammadiscedha, madrischedha, maduscedha, mardischedha, marigedha, mariscedha, medixedha Definitzione genia de pigione / m. de ní = àtera creze de custu puzone etotu, a conca chisinata Sinònimos e contràrios codilonga, codisàgala, coeta, culisàida, isposita, madisca, maredha, mariacoedha, mirascedha, niacoa, tzantzigadita Frases madixedha, cantus bortas de is alas tuas frorias mi lassasta tantis pinnias! ◊ bella madixedha cun sa coa alleputzia, ti poniast in is pértias e de suncuna ti fuiast Terminologia iscientìfica pzn, budytes flavus Ètimu ltn. motacilla Tradutziones Frantzesu bergeronnette Ingresu wagtail Ispagnolu lavandera boyera Italianu cutréttola Tedescu Stelze.

madòne, madòni , nm: midone Definitzione sa matza de su trigu postu a modhe dies meda, sueta, lassada pausare e iscolomada: essit bianca che late e s'impreat po meighina e po pònnere a s'orrobba (mescamente de arrandha) prentzandho po essire tètera Sinònimos e contràrios farraímpia, groru, imbidoni Ètimu ctl. midó.

madràfa , nf Definitzione foedhu nau a disprétziu po una fémina Sinònimos e contràrios madrodha Frases e chini dh'iat a èssi crétiu ca dhi podiat praxi una madrafa cumenti a tui?!

madràu , nm Definitzione genia de àghina niedha bona meda.

màdre , nf: madri 2 Definitzione foedhu chi faet pentzare a calecuna cosa chi giaet sa vida, chi faet naschire, dipèndhere calecun'àtera cosa: pruschetotu si narat de sa parte de aintru de sa natura de sa fémina inue su fedu nou ingènerat e creschet fintzes a naschire e inue, dónnia mese si sa fémina no benit príngia, s'iscònciat su primu pígiu, sa carre noa o mama de sas abbas, itl. decìdua Maneras de nàrrere csn: sa m. de s'úngia = sa carre suta de s'ungra; títulu de fémina chi est posta a su cumandhu de sas monzas: m. abbadessa, superiora; su male de sa m. = zenia de nervosu, itl. isterismo; duramadre, piamadre = de is medhighinas, su pilloncu chi apodhat a s'ossu e cussu chi apodhat a su cerbedhu; frigai bèni sa mardi a unu = dàreli dispiaghere mannu, una briga Terminologia iscientìfica crn, ssl Ètimu ltn. matre(m) Tradutziones Frantzesu utérus Ingresu womb Ispagnolu útero Italianu ùtero Tedescu Gebärmutter, Uterus.

màdre 1 , nf: madri, màdria 2, màdrie, mardi, màrdia, màrdie Definitzione procu fémina mannu de pòdere angiare o fintzes chi at angiau / min. madriola; pudha matre = pudha frucera Sinònimos e contràrios cópia, lóvia, sube Frases in Roma faint vida che mardi atzopiada e nosu morendi de fàmini! ◊ a Efisinu dhi depit angiai una madri ◊ cussa a is otu fiat ancora apantroxada che una madri próssima! ◊ si tenes una màdria, dónnia tantu ti coes unu prochedhu ◊ babbu m'iat pigadu una madriola e dha paschia in is caminos Terminologia iscientìfica anall Tradutziones Frantzesu truie Ingresu sow Ispagnolu cerda Italianu scròfa Tedescu Sau.