A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

gurruliài , vrb Definitzione su si pesare a boghes, a gurrúlius, a órulos, a gúgulos (ma nau fintzes de sa bentre buida a murrúngiu) Sinònimos e contràrios agruguai, agruinai, agrumiai, guluriai, orulare Frases is canis fiant gurruliendi ◊ margiani gurrúliat su dolori 2. no portamus cosa de papai e sa brenti cumentzàt a gurruliai!

gurrúliu, gúrrulu , nm Definitzione boghe de animale ma fintzes de gente po dolore o dispraxere mannu Sinònimos e contràrios abélidu, agrugu, gruju, órulu Frases s'intendiat su gurrúliu ispantau de unu cani abbandonau 2. is féminas prangendu dh'acumpàngiant a gúrrulus Terminologia iscientìfica bga Tradutziones Frantzesu hurlement Ingresu howl Ispagnolu aullido Italianu ululato Tedescu Heulen, Geheul.

gurtédhu gortédhu

gurtezòne , nm Definitzione una calidade de cicória areste, cicória burda bona a insalada Terminologia iscientìfica rba, taraxacum officinale Tradutziones Frantzesu dent-de-lion, fausse chicorée Ingresu dandelion Ispagnolu diente de león Italianu taràssaco, soffióne Tedescu Löwenzahn.

gurtíciu gortíciu

gurtizòne , nm Definitzione genia de maladia de su trigu, trigu mortu o tabbachinu Sinònimos e contràrios bruvurinu, fogubíssimu, fungubíssimu Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu nielle du blé Ingresu wheat blight Ispagnolu caries o tizón del trigo Italianu gólpe del grano Tedescu Steinbrand, Schmierbrand.

gurtórju, gurtúgliu guntórzu

gurtuníu , nm: boturinu*, guturinu, gutoniu Definitzione camminu istrintu meda; in bidha, carrela istrinta, a bortas chentza essia Sinònimos e contràrios àndara, gurgu, guturedhu, mòri Frases fiat arróscia de circai is gurtunius cuaus chi sunt in su coru de dogna èsseri ◊ funt gurtunius iscuriosus ◊ arratza de gutoniu istrintu!… Terminologia iscientìfica bdh.

gurturgínu , agt Definitzione de su gurtúrgiu / manicare a g. = cun allurpimentu, a isbrentadura.

gurtúrgiu, gurtúrju guntórzu

gúrtzaru , nm Sinònimos e contràrios ghírtalu 1, ghírtzoru Terminologia iscientìfica rba.

gurugliòne gulugliòne

gurulài , vrb Sinònimos e contràrios urulare.

gurúle , nm Definitzione buca de logu, tretu istrintu in mesu de duos montes, de duas puntas de monte Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu passage étroit entre deux montagnes Ingresu gorge Ispagnolu desfiladero Italianu góla tra i monti Tedescu Schlucht.

gúrulu , nm Sinònimos e contràrios úrrulu.

gurútu , nm, nf: gútura, gúturu Definitzione su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu; carrela, orruga o camminu istrintedhu, badhigru istrintu; sa trumba de sa geminera / min. gurutinu = boturinu Sinònimos e contràrios bilguzu, bula, búturu / caminu, carrela, àidu Maneras de nàrrere csn: mela de su gúturu = su nodu, o figu, nughe de sa bula, annou de su tzugu o nú de su gúturu; sa canna de su gúturu = garguena; gúturu de monti = tretu astrintu a zisa de badhigru, coladorzu in mesu de duas puntas de monte; gúturu istrintu = nau de ccn., chi manighendhe ndhe sèberat carchi cosighedha prus a físsiu chi no pro bisonzu (es. su sèmene de sa ua) Frases chi bolit papai e bufai apalas mias dh'at a arresci in su gúturu! ◊ no mi est arribbau mancu a su gúturu, de cantu fut pagu! ◊ pro ingurti custa cosa tocat a portai su gúturu che mainga de capotu!… 2. sos gurutos in bidha fint bódios: no si bidiat ànima ◊ in sa cora aundi finiat su gúturu, Assunta fiat isciacuendu is pannus, in frúmini ◊ sos gurutos fint fatos a impredau ◊ nos poniamus a cúrrere a cantu potiamus in sos gurutinos de su vichinatu Terminologia iscientìfica crn, bdh, slg Ètimu ltn. guttur Tradutziones Frantzesu gorge, sentier, détroit Ingresu throat, path Ispagnolu garganta, callejuela Italianu góla, vïòttolo strètto Tedescu Kehle, enger Weg

gúrza gúrgia

gusàju , nm Definitzione porru de angioni, genia de erba chi faet unu cambighedhu biancu, fine che sa chibudha tzeurrada, unu pagu a concutza in s'oru de is arraighinas, fògia unu pagu a triàngulu (in setzione), de fragu e sabore forte, bona fríssia cun oos o fintzes crua (a insalada puru) Sinònimos e contràrios àpara, porru Terminologia iscientìfica rba, rbz, Allium triquetrum Tradutziones Frantzesu ail à trois angles, ail triquètre Ingresu allium triquetrum (grass) Ispagnolu lágrimas de la Virgen Italianu àglio angolare Tedescu Glöckchen-Lauch.

gusàle , nm Definitzione genia de gana, de volontade / leare, furriare su g. = passai sa ganas Sinònimos e contràrios desizu, gana, grusàriu Frases de cantu est fatu e lassadu mi leat su gusale de lu cumandhare! ◊ mi n'est seganne su gusale de annare a binza.

gusàre gosài 1