Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abeliài , vrb Definitzione naendho de canes, apedhare, guguliare; nau de gente, betare tzérrios po dolore, dispraxere o dannu mannu (e fintzes ammachiadura); disigiare meda, forte, arrabiare Sinònimos e contràrios agruguai, agruinai, aguriai, guguliare, gurruliai, orulare, zarulare / intzunchiai / abbochinare, addorojare, ilvariare / apiliare, spedhiae 2. deo no nci dha fàciu prus, soe abeliandumí: in domu funt pigandusidha contras de mimi! (G.C.Mameli) 3. at abeliau sa filla totu sa noti, mischina, cudha fémina morendisí ◊ at abeliau una fita de síndria 4. ndhe leat is ogros in sàmbene, faet iscarfe e abéliat cun s'infinitzu Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hurler, glapir Ingresu to howl Ispagnolu aullar, gañir, quejarse Italianu ululare, guaire Tedescu heulen, klagen.

abélidu, abéliu , nm Definitzione su apedhare o guguliare de is canes; foedhandho de gente, boghes de dolore; idea fissa, violu, oriolu Sinònimos e contràrios agrugu, agúriu, giàngiulu, gruju, gurrúliu, órulu, zàrulu / pedine 3. ndi teneis unu de abéliu po sa binnenna!…(E.Nieddu) Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hurlement Ingresu howl Ispagnolu aullido, queja Italianu ululato, guaito Tedescu Heulen, Klage.

agrúgu , nm Definitzione boghe de animale, mescamente su gúgulu de su cane; fintzes boghe de persona pranghendho Sinònimos e contràrios gruju, gurrúliu, órulu Frases s'agrugu de su cani 2. est a agrugus tzerriendi ca dhi est mortu su mairu ◊ scerau, cussu piciocu: est mortu a agrugus! Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hurlement Ingresu animal howl Ispagnolu grito de animal, gañido Italianu urlo animalésco Tedescu Schrei, Heulen.

aguriài , vrb: agurjai, grujai Sinònimos e contràrios agruguai, agruinai, agrumiai, agulluriai, guriai, gurruliai, orulare Frases s'intendiat sa sirena coment'e unu cani aguriendu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hurler Ingresu to howl Ispagnolu aullar Italianu ululare Tedescu heulen.

arrulliài , vrb Definitzione fàere s'arrúlliu, istare a gúgulos Sinònimos e contràrios agruguai, agruinai, agrumiai, agulluriai, borulare, gurruliai, orulare Tradutziones Frantzesu aboyer, hurler Ingresu to bark, to howl Ispagnolu aullar Italianu latrare, ululare Tedescu kläffen, heulen.

arrúlliu , nm Definitzione genia de apedhare chi faent is canes, a boghe longa Sinònimos e contràrios abélidu, agrugu, gruju, gurrúliu, órulu Frases s'intendit arrúlliu de canis ◊ a illargu s'intendiat s'arrúlliu de unu cani Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hurlement Ingresu howl Ispagnolu aullido Italianu ùlulo Tedescu Heulen.

giangiulàre , vrb Definitzione su tzunchiare, su lamentu chi faet su cane candho est sufrendho meda Sinònimos e contràrios corojare, gruiri, torrunzare, turulare, tzunchiai Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu glapir Ingresu to squeak, to howl Ispagnolu gañir Italianu guaiolare, mugolare Tedescu winseln.

grúju , nm: gúriu, gurju Definitzione su grujai, gugúliu, sa boghe lègia prelongada de su cane, ma fintzes tzérriu pibinosu de pipiu Sinònimos e contràrios abélidu, agrugu, arrunzu, gurrúliu, órulu / boche, grida Frases s'intendit su gurju de su cani, s'intendit s'iscràmiu de s'istria 2. s'intendiat prantu de féminas e gúrius de pipius Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hurlement Ingresu howl Ispagnolu aullido Italianu ululato Tedescu Heulen.

gurrúliu, gúrrulu , nm Definitzione boghe de animale ma fintzes de gente po dolore o dispraxere mannu Sinònimos e contràrios abélidu, agrugu, gruju, órulu Frases s'intendiat su gurrúliu ispantau de unu cani abbandonau 2. is féminas prangendu dh'acumpàngiant a gúrrulus Terminologia iscientìfica bga Tradutziones Frantzesu hurlement Ingresu howl Ispagnolu aullido Italianu ululato Tedescu Heulen, Geheul.

ólchidu , nm, nf: órchida, órchidu, órghidu, óschidu, úlchida Definitzione prus che àteru, boghe, grida po dolore forte o dannu mannu Sinònimos e contràrios addólimu, bérchida, írchidu, tzérriu Frases fuindhe, a donzi passu una ruta e donzi ruta un'órchidu ◊ leados a istocadas, ant betadu un'óschidu e sunt mortos ◊ a s'acumpagnamentu de su mortu una giòvana fit pianghendhe a óschidos ◊ s'órchida sua tremiat sa domo, pariat chi bi aiat faladu unu lampu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cri de douleur Ingresu howl of pain Ispagnolu grito de dolor, alarido Italianu urlo di dolóre Tedescu Schmerzenschrei.

orchidàre , vrb: orchitare, orghidare Definitzione abboghinare, pesare a tzérrios, a órchidos, po dolore o dannu mannu Sinònimos e contràrios abbochinare, abboigare, addolimai, berchidai, iscramorai Frases luego torraiat a orchitare comente fachent sos tzecos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crier de douleur Ingresu to howl with pain Ispagnolu gritar por el dolor Italianu urlare di dolóre Tedescu vor Schmerzen schreien.

torrunzàre , vrb: torunzare, turrunzare, turunzare Definitzione giare a bíere is dentes comente faent is canes ammeletzandho de de mossigare Sinònimos e contràrios corojare, orulare, torojare, tunchiare / chensare, morrugnare 2. bi at carcunu chi turunzat e narat de no àere sorte ◊ bi at carcunu chi si turunzat e narat de no àere sorte Tradutziones Frantzesu geindre, glapir Ingresu to howl Ispagnolu gañir, gruñir Italianu mugolare Tedescu winseln.

urulàre , vrb: orulare Definitzione guguliare, genia de apédhidu longu chi faet su cane coment'e a lamentu; fintzes su corrighinu de is bentos Sinònimos e contràrios abeliai, agruguai, agrumiai, arrulliai, borulare, gurruliai, gurulai, intzunchiai, torojare, torrunzare Frases candho canes in corte intendhes urulendhe no as calma peruna (A.Dettori)◊ sos canes urulendhe fitivu mi aterriant su reposu ◊ in domo de Petenaju unu catedhu urulabat acurtzu de su mere: sas féminas pranghiant a supedhu 2. úrulat in tundhu sa tempesta subra a su monte e muet sa foresta ◊ su bentu che istupat fúrridu, urulendhe che cane, in sas carrelas Ètimu ltn. *urulare po ululare Tradutziones Frantzesu hurler Ingresu to howl Ispagnolu aullar Italianu ululare Tedescu heulen.