arrèghere , vrb: arrei, arrèiri, arrere, arreri, rèere Definizione abbarrare firmos, sentza de andhare; si narat de vasu chi no est istampau ne tzacau chi mantenet su chi si betat aintru; rfl. su si lassare cosa angena; in cobertantza, aguantare is segretos; abbarrare a sa rea, prantaos, istrantagiaos / pps. arrésiu, arréssiu 1, arressu, arretu 1 Sinonimi e contrari abèschere, afrimai, aguantai, arrancare, arreare, arrèschere, arressare, obèschere, rèere / arrègere | ctr. andai, sfàiri Modi di dire csn: abba arressa = apojada, frimma (e pro cussu mala puru); arrèiri unu secretu = muntènnere su segretu Frasi líbbera zente poética in s'amore in su bisonzu arressa, istrinta in su dolore (A.Casula)◊ si est arressu pro sempre su coro sou ◊ no est ne andhendhe e ne arressu ◊ si arreet un'iscuta iscultendhe ◊ in caminu imbenit a unu connoschente, l'arreghet e li nat cosa 2. custu pitzeri no arreit àcua ◊ dèu pratzu, dèu leu, su chi bollu mi arreu ◊ a tui no fait a ti contai cosa ca no arreis nudha! 3. no mi sumbullit meda, gopai, ca no mi arreu in cambas de s'istrachímini! ◊ fiat aici istancu chi no si arreiat in peis ◊ addaghi su muntone est mannu meda no si arrèt Etimo ltn. regere Traduzioni Francese soutenir, supporter Inglese to support Spagnolo parar, tenerse Italiano fermare, fermarsi, règgere, règgersi in pièdi Tedesco anhalten, stehenbleiben, halten, sich aufrecht halten.

arremadiài , vrb: arremmadiare, arromadiai, arromadiare Definizione pigare o ingòllere rema, arremadiu Sinonimi e contrari acatarrare, arrasfriai, arremare, arrumai Etimo srd. Traduzioni Francese s'enrhumer Inglese to get cold Spagnolo resfriarse, constiparse Italiano infreddarsi Tedesco sich erkälten.

arremàre , vrb Definizione ingòllere rema, arremadiu Sinonimi e contrari acatarrare, arrasfriai, arremadiai, arrumai Etimo srd. Traduzioni Francese attraper la rhinite Inglese to catch rhinitis Spagnolo coger la rinitis Italiano prèndere la rinite Tedesco sich die Rhinitis holen.

arrepicài 2, arrepicàre , vrb rfl: repicare Definizione su si pònnere bene de bestimentu, cuncordare cun arrepicus Sinonimi e contrari allaputzai, impompitare Frasi ma càstia comenti si arrepicat custa bècia! ◊ est totu bèni arrepicau, oi Etimo spn. repicarse Traduzioni Francese se pomponner Inglese to wear frills, to dress elegantly Spagnolo acicalarse Italiano ornarsi di frónzoli, vestire con eleganza Tedesco sich mit Flitterwerk schmücken, sich mit Eleganz kleiden.

arresurtài, arresurtàre , vrb: arrisultai, erresultare, resultai* Definizione àere un’arresurtau, su chi essit o chi si ndhe bogat de calecuna cosa chi si faet, de su chi si cricat de ischire; diventare calecuna cosa; bínchere una dificurtade e lòmpere a un'iscopu Sinonimi e contrari essire, resèssere Frasi tiu Perantoni si bistiat de màscara e ndi arresurtàt ca fiat arriri prus de is àtaras màscaras ◊ de s'iscritura sagrada arresurtat chi Elias fiat unu campioni po su nòmini de su Segnori 2. Deus bollat chi s'inciascu arresurtit beridadi! 3. Pitanu iat apretau s'arretore po che arresurtare a dhi lassare su cuadhu ◊ nemos ch'est arresurtau a calare a fundhu Traduzioni Francese résulter Inglese to result Spagnolo resultar Italiano risultare Tedesco sich ergeben.

arretolàre , vrb Definizione fàere a retolu, a chedha, essire in medas Sinonimi e contrari abbudronare, acedhae, afollare, apubulare, atropare, atrumare, atutinare Etimo srd. Traduzioni Francese assembler, rassembler Inglese to join up Spagnolo juntarse Italiano unirsi, aggrupparsi Tedesco sich sammeln.

arrostài , vrb Definizione fàere friscura a ventàgliu Sinonimi e contrari afantallai, bentallare Etimo itl.t arrostare Traduzioni Francese s'éventer Inglese to fan Spagnolo abanicar Italiano ventagliare Tedesco sich fächeln.

arrullài , vrb: orrullai Definizione anedhare is pilos Sinonimi e contrari allorichitare, anedhai, eritzare, frisai, incincinnare, riciulare Frasi is pilus de seda chi no ti apu arrullau furiant luxentis de isperas e no portalis serraus! (A.C.Serra) Etimo ctl. rullar Traduzioni Francese friser Inglese to curl Spagnolo rizar, ensortijar Italiano arricciare i capélli Tedesco sich das Haar kräuseln.

artzisàre , vrb Definizione su si arrennegare, su si ofèndhere Sinonimi e contrari alvurare, inchietae Frasi issu, solu a intèndhere cussu zistru, artzisau si est deretu Etimo srd. Traduzioni Francese se mettre en colère, se fâcher Inglese to lose one's temper Spagnolo enfadarse Italiano inalberarsi Tedesco sich aufbäumen.

assacarràre , vrb Definizione carragiare bene de o cun ccn. cosa, nau fintzes in su sensu de pònnere apitzu o carrigare calecuna cosa a tropu Sinonimi e contrari acarragiai, aciocai, acuguzare, assacarronare, cratzai / fizire | ctr. iscarragiare Frasi sa fàuna assacarrat e caentat ◊ assacarrada de lana dormis a sonnu isoltu (Z.Deriu)◊ preparesint una chea, che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ badhes e montígios si sunt assacarrendhe d'erva ◊ chi s'abba de su batizu l'assacarret de lughe! 2. malannu chi los assacarret! ◊ malasorte chi lis assacarret sos ossos! ◊ puite dh'azis assacarrada de sale cust'insalada?! Etimo srd. Traduzioni Francese se couvrir davantage Inglese to cover oneself warmly (up) Spagnolo cubrir, cubrirse bien Italiano coprire, coprirsi mólto Tedesco bedecken, sich gut anziehen.

assebiài , vrb: assegliai, asseliai, asseliare, asselliai, assiliare, seliare Definizione istare in asséliu, abbarrare sérios, firmos, trancuillos; fàere istare in pàusu, pònnere apostu, aconciare, fintzes cuncordare, andhare de acórdiu Sinonimi e contrari abbacai, abblandai, abbonantzai, apachiare, apasaogare, assedhentae, assentulae, asselenare, assuermai, assussegai, illebiare / aconciare, mezorare / allichidie, assantai, remonire | ctr. atrepillai, incidai, suguzare Modi di dire csn: asseliaresindhe, de una cosa = lassaidha stai chentza dha circai prus; asseliai su fogu = acontzare su fogu; asseliare su sonnu = passai su sonnu Frasi seu artziendi e carendi in su letu sentza de pori assegliai ◊ cussa próida no at asseliadu mancu su brúere ◊ andandu andandu su biaxi si est asseliau ◊ su pipiu poita no dh'assélias? ◊ asséliadi in domo, no andhes a ziru! ◊ si s'asséliat su bentu fait a intzurfuai ◊ de su dolore no bi apo asseliadu, istanote! ◊ giovanedha, pensa de ti assebiai, lah ca dhus prangis cussus fastígius!◊ fit a boghes ma za l'apo fatu asseliare 2. soi asseliandu cosa in sa mesa ◊ lassadha fai, ca est asseliandu s'aposentu! 3. cun totu cussu dinai s'iat asseliau sa domu ◊ chi imbucat dinai, su predi podit asseliai sa crobetura de crésia ◊ nci ammancat peti chi si abbrugit su pràngiu po asseliai is cosas!… 4. no mi ndhe assélio: lu chirco fintzas chi l'agato! ◊ tue za no ti ndhe assélias chentza fàghere su dovere! ◊ sa zente si ndh'est asseliada de protestare 5. circais de mi bociri poita is fuedhus mius no assélliant, cun bosatrus (Ev)◊ chi assellit a intru de issus totu su prexu miu! Etimo srd. Traduzioni Francese apaiser Inglese to appease Spagnolo aquietar, calmar Italiano acquietare, calmarsi, tranquillizzare, sedare Tedesco beruhigen, sich beruhigen, lindern.

assemidàre , vrb Definizione su si pònnere o istare in calecunu logu Sinonimi e contrari acussolzare, aposentae Etimo srd. Traduzioni Francese s'établir Inglese to settle Spagnolo establecerse Italiano stanziarsi Tedesco sich niederlassen.

asseriài, asseriàre , vrb Definizione abbrandhare unu movimentu; nau de ccn., su si fàere sériu, serionzu, acabadu, pentzamentosu, tristu; fàere a mancu, arrisparmiare de fàere calecuna cosa Sinonimi e contrari abbacai, abblandai, abbonantzai, apachiare, apasaogare, assebiai, asselenare, assussegai / asseriatzare, seriari | ctr. agegherai, salarzare, seguzare / allegrare Frasi s'arriu surrungiosu si est asseriau ◊ fit una rundhinedha, ma como si est asseriada abberu ◊ sos canes si sunt asseriaos ◊ candho at intesu gai, s’aira sua contra a issu si est asseriada 2. fit unu pitzinnu asseriadu impresse, chena risos ◊ arrispundendi, cuss'ómini brullanu si fiat asseriau 3. biadu a chie assériat, assumancu a betzu! 4. assériadi, asséria, de ti cojare: sa vida est menzus bajana! Etimo srd. Traduzioni Francese se calmer, devenir sérieux Inglese to calm down, to become sad Spagnolo calmarse, entristecerse Italiano calmarsi, rattristarsi Tedesco sich beruhigen, traurig werden.

assudhíre , vrb: sudhire* Definizione àere sudhos, arreolos, pentzamentos, impudu Sinonimi e contrari acimbellai, apinnicare, insudhire, apistichinzare Frasi de me prus no ti assudhes! Traduzioni Francese se préoccuper Inglese to worry Spagnolo preocuparse Italiano preoccuparsi, impensierirsi Tedesco sich Sorge machen.

atacài 1 , vrb rfl: atacare 1, atacari Definizione pònnere a manera de no si bíere, istare apartaos / giogai a ataca ataca = a cuare, a su cua cua; annare a s'ataca ataca = a s’atrega atrega, cua cua Sinonimi e contrari abbuare, aclisare, acuae, apatai, atrabentare, atrapare, atupare, cuerrai, frànghere, impertusare, intanae, intupai, intuvedhare, intuzare, istichire, istugiai, tudai Frasi bi at tantos logos de atacare ◊ dhui fut unu iscusórgiu atacau in d-unu cungiau: un'ómini dh'agatat e dh'atacat un'atra borta ◊ su caboni at biu unu margiani atacau, prontu po dh'aciapai ◊ po no dhus biri si funt atacaus apalas de una mata Traduzioni Francese se cacher Inglese to hide (oneself) Spagnolo esconderse Italiano nascóndersi Tedesco sich verstecken.

atanài , vrb: atanare 1 Definizione intrare, cuare in sa tana Sinonimi e contrari abbuare, abbusare, acuae, ammacionai, ammagare, atupare, cuerrai, impercusinare, incalancare, infoxinae, intanae, intupai, intuvedhare, istichire, tudai Frasi in cussu arruaxu si atanant is margianis ◊ su mergiani si est atanau atesu de sa genti 2. candu s'ant cracau a bombas fuaus atanaus in d-una forada Etimo srd. Traduzioni Francese se terrer, se cloîtrer Inglese to go back to one's den Spagnolo esconderse en una guarida Italiano rintanarsi Tedesco sich verkriechen.

atatamacàre , vrb Definizione papare manna, de si tzatzare bene Sinonimi e contrari abbentrare, abbidhiai, abbiscarzare, abbrentosicare, abbudagare, abbuzare, afraschedhare, , imbrentai, sgagliubbai tèrghere Frasi cussos sunt cumandhandhe e atatamacàndhesi, manicandhe a bàtoro barras, a brente prena e a concale bódiu! Etimo srd. Traduzioni Francese se rassasier Inglese to satisfy one's appetite Spagnolo saciarse Italiano saziarsi Tedesco sich satt essen.

atatàre , vrb: atzatzare, sassai, tatare* Definizione papare, bufare, fintzes a èssere prenos, fintzes a si ndhe bogare su fàmene, su sidi, su disígiu Sinonimi e contrari abbentrare, assevare, atzibbare, colloviare, ingomare, isciusciare 1, mascare, tèrghere, tesciare Frasi unu matzone in chirca de si atatare fit mirendhe unu bérgulu de ua ◊ isolve sos presorzos, no ti atates de promissas anzenas! ◊ "Deo su mere meu no l’ofenno", narat su cane, "ca si mi mancat issu no mi atato" Traduzioni Francese rassasier Inglese to satiate Spagnolo saciar, hartar Italiano saziare Tedesco sich satt essen.

atepònnere , vrb Definizione su si pònnere o andhare contras a un'àteru Sinonimi e contrari apònnere Frasi a su pitzinnu lu cheriant giamare cun su númene de su babbu, ma sa mama si est ateposta Traduzioni Francese opposer, s'opposer Inglese to oppose Spagnolo oponer Italiano oppórre, oppórsi Tedesco entgegenstellen, sich widersetzen.

atostonàre , vrb Definizione coment’e fàere su tostau, arrempellu, pruschetotu nau candho unu tirat agoa e no faet su chi depet Sinonimi e contrari acolconare, acorochinare Frasi su sero atostonat a si che corcare: su manzanu atostonat a si ndhe pesare! ◊ ti l'apo nadu tantas bias, a fàghere cussa cosa, ma as atostonadu e no l'as fata! 2. s'intendhet sa boghe afrigida e atostonada de su babbu pro sa fiza morta Etimo srd. Traduzioni Francese hésiter, s'attarder Inglese to loiter Spagnolo demorarse Italiano indugiare, attardarsi Tedesco sich aufhalten.

«« Cerca di nuovo