surbàre 1 , vrb Definizione pigare, ingòllere a suspidura, tirandho sa cosa aintru comente si tirat s'ària chi arrespiraus Sinonimi e contrari aciupae, assuspiri, imbibbiri, inciupai, sultzire, sulviare, surbire*, suspiare Traduzioni Francese gober Inglese to sip Spagnolo sorber Italiano sorbire Tedesco saugen.

surbilàre , vrb: survilare Definizione nàrrere, foedhare prus che àteru a murrúngiu, coment'e a surbadas, surbare che píbera, istare a ufas e afas, a súlidos po tzacu, tratare de malu crabbu Sinonimi e contrari suai, sulvare, surbuschiare Frasi si bi fit istau Deus, fortzis tzertas cosas no fint sutzessas! - aiat surbilau Bustianu Etimo srd. Traduzioni Francese soupirer d'ennui Inglese to pant Spagnolo bufar Italiano sbuffare Tedesco schnauben.

surbíre, surbíri , vrb Definizione bufare, papare, ingòllere cosa a suspidura, comente si faet tirandho s'ària aintru Sinonimi e contrari aciupae, assuspiri, imbibbiri, inciupai, sultzire, sulviare, surbare 1, suspiare Frasi fuant papendu citius: s'intendiat isceti su sonu chi fadiat su babbu surbendu sa minestra ◊ surbidiche un'ou! Etimo ltn. sorbere Traduzioni Francese gober Inglese to sip Spagnolo sorber Italiano sorbire, aspirare Tedesco saugen, absaugen.

surbuschiàre , vrb: surbuscare Definizione fàere una genia de súlidu, de surbada; nàrrere cosa a murrúngiu, coment'e a súlidos de tzacu, de arrennegu Sinonimi e contrari surbilare, suvrusare 2. a tibe za ti nche falat su ticu, beru?! - li at surbuscau su babbu, mesu in brulla e mesu sériu Etimo srd. Traduzioni Francese souffler Inglese to grumble Spagnolo bufar Italiano stronfiare Tedesco schnauben, murren.

surrài, surràre , vrb: assurrare Definizione pigare a cropos, atripare Sinonimi e contrari abbanzare, acamassare, aciocai, addobbai, apodhare, arropai, assupare 1, atrempare, atripai, cadhai, impodhare, isciúdere, magiare, mungiai, sussare, zongare Frasi nois amus surradu a issu, sos fizos e totu sa gente sua ◊ si proo a surrare… deo surro! (Cugurra) Etimo ctl. surrar Traduzioni Francese battre, frapper Inglese to strike Spagnolo golpear Italiano percuòtere, picchiare Tedesco schlagen.

surrulài , vrb: surrullai Sinonimi e contrari mòere, salargiare, trambuscare, trumbugliai Frasi andu anch'est Arrosica a mi dha surrullai bèni bèni: oi dhi cantu s'alleluja! ◊ custus óminis funt surrullendi sa citadi ◊ nadendu surrullat s'àcua prus a lestru ◊ surrulit is brebeis! ◊ at agatau totu su logu infoxau e surrulau Traduzioni Francese troubler, bouleverser Inglese to shake Spagnolo agitar, revolver Italiano agitare, sconvòlgere Tedesco erregen, verwirren.

surrungiài , vrb Definizione coment'e murrungiare, ma nau in su sensu de si dispràxere, impudare Sinonimi e contrari dispiàchere, morrugnare Frasi "Pobidhu miu mi at lassau!", surrúngiat a tretus, fadendusí su signali de sa gruxi ◊ ma dh'apu surrungiau, lah, a si ndi èssi sicada cussa mata de figu! ◊ su chi surrungiàt fiat de no ai pótziu istruncai su vítziu intragnau in cussus logus Etimo srd. Traduzioni Francese regretter Inglese to regret Spagnolo lamentar, sentir Italiano rimpiàngere Tedesco beweinen, nachtrauern.

suspàre , vrb Definizione nàrrere is cosas in cobertantza, foedhare a suspos, fintzes in cara de chie depet intèndhere ma chentza nàrrere sa cosa tropu ladina Sinonimi e contrari alaviai, baltzigare Frasi sa sogra istat sempre suspendhe contr'a sa nura: ma cudha puru za no est tonta, za la cumprendhet s'antífona! Etimo srd. Traduzioni Francese parler argot Inglese to use slang, to speak allusively Spagnolo hablar en jerigonza Italiano parlare in gèrgo, sótto metàfora Tedesco durch die Blume sprechen.

suspentàre , vrb Definizione pentzare calecuna cosa innanti chi bèngiat, coment'e chi unu dh'iscat, suspetare Frasi sa Sibbilla suspentendhe nesit: - Deghe ancora lunas noas e benit fedu a mundhu! Traduzioni Francese prévoir Inglese to foretell Spagnolo presagiar Italiano presagire Tedesco vorhersagen, ahnen.

suspíre, suspíri , vrb: assuspiri, ciuspire Definizione tirare sa cosa aintru a suciadura che a s'ària, a súlidu (e segundhu sa fortza podet èssere fintzes cosa sólida, grae), o fintzes comente faet s'orrobba asciuta, o su paperi, cun s'abba, o fintzes s'istentina cun is alimentos (unu lícuidu podet passare unu pígiu de materiale sólidu); fintzes consumare, fàere a consumidura, ispaciare / s. sos segretos = bodhire is segretos, cricare de ischire is segretos angenos Sinonimi e contrari aciupae, assumire, imbibbiri, inciupai, sultzire, sulviare, surbare 1, surbiri, suspiare, sutzare Frasi chin s'istratzu nche at suspiu una pischina de abba ◊ dae tzíchera de oro isse che suspit su licore avelenadu…◊ su disonestu si che suspit su suore anzenu ◊ cust'orrobba servit pro si suspire sas manos ◊ su basolu postu a modhe si che at suspidu totu s'abba ◊ is cogas nci suspiant su sànguini a is pipiedhus ◊ s'autospurgo che collit sa cosa a suspidura cun d-una pompa 2. cussu pudidore no si podet suspire: segat s'àlidu! ◊ sa giminera nci suspiat sa pampa 3. sa passioni ti nci suspit Traduzioni Francese absorber, imbiber Inglese to absorb, to soak Spagnolo absorber, embeber Italiano imbévere, assorbire, risucchiare Tedesco durchtränken, aufsaugen, verschlingen.

suspregiài, susprexài , vrb: susprezai Definizione bogare súlidos po dispraxere, impudu, disígiu Sinonimi e contrari suspirai Frasi mi firmu pagu pagu po donai studa a su coro chi annirgat e susprexat ◊ donas allegria, feti a ti mirai fais susprexai! ◊ ascurtàt a s'apràpidu is cràncius chi dhi donàt su pipiu in brenti, apustis fadiat un'arrisu lébiu, susprezendu ◊ "Non serbint a nudha!", iat susprezau Etimo ltn. *suspiriare Traduzioni Francese soupirer Inglese to sigh Spagnolo suspirar Italiano sospirare Tedesco seufzen.

sutrinnàre , vrb Definizione mòvere a iscutuladura, a cropos Sinonimi e contrari iscossare 1, iscotzinare, iscutuai, issucare, sachedhare, sutronare Etimo srd. Traduzioni Francese secouer Inglese to shake Spagnolo sacudir, zarandear Italiano scrollare, scuòtere Tedesco rütteln, schütteln.

tabbacài, tabbacàre , vrb: atabbacai, tebbacare Definizione pònnere tebbacu in nàrigas; rfl. calare a tebbacu, a popoine, fàere a pruine; firmare a tempus meda, istare chentza fàere, ammandronaos, asseliare Sinonimi e contrari innastalare Frasi mi at dadu a tabbacare ◊ cola a tabbacare, già l'ischint totu chi ne ses vile! 2. si non fit istatu ca no atzapo àteru travàgliu, galu in custu cuile priucosu mi fipo tabbacatu!… Etimo itl. tabaccare Traduzioni Francese priser du tabac Inglese to take snuff Spagnolo aspirar tabaco Italiano annusare tabacco Tedesco Tabak schnupfen.

tacài 1 , vrb: tacare Definizione pònnere taca, imbrutare faendho tacas; nòghere a sa salude Sinonimi e contrari ammaciae, macrare, maculai 1, punciai | ctr. smanciai / aciacai, atzacorare, inciacai, nòcere, tachignare, tunconire Frasi no bortes s'imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su sutzu de sa melaeranu tacat e no ndhe andhat prus ◊ e za no tacat, mih, su mústiu!…◊ si no ti pones guantes a tirare erba ti tacat sas manos 2. su bentu fritu no ti at mai tacadu e ne fatu male ◊ su bene sou za est seguru: no siat chi bi lu tachent sos fritos de bennarzu, puru!… Etimo ctl. tacar Traduzioni Francese tacher, nuire Inglese to stain, to injure Spagnolo manchar, perjudicar la salud Italiano macchiare, chiazzare, nuòcere Tedesco beflecken, schaden.

tachedhài , vrb: atachedhai Definizione fàere intacos, trebballare a intacadura, segandho e lassandho una genia de incàsciu, faendho linna froria po bellesa; fintzes segare a piticu / tachedhai s'olia = fàghere segadas, trapadas, tzacadas a gurtedhu po dha pònnere a indrucare in abba; t. sa petza = segare a cantighedhos; t. sa síndria = provare a bíere si est cota segandhondhe un'orrugu (tassidhu, tesidhu) a punghidura Sinonimi e contrari intacugliare, intatzare, tacai, trapare Frasi tocat a tachedhai sa castàngia po no isciopai coendi Etimo srd. Traduzioni Francese graver Inglese to carve Spagnolo tallar Italiano intagliare Tedesco schnitzen.

taladràre , vrb Definizione púnghere, passare de parte a parte Sinonimi e contrari ifertzire, istampai, patungi, pertuntare, pertusai Frasi toco coment'e ispinas chi mi lantant ruendhe candho taladrat sa dólima in sa carre ◊ unu gridu puntziudu mi taladrat donzi pizu de carre (G.Orgolesu)◊ sos giaos ant taladradu a Gesús sos pes e sas manos Etimo spn. taladrar Traduzioni Francese transpercer Inglese to transfix Spagnolo traspasar Italiano trapassare Tedesco durchbohren.

tambài , vrb: tambare Definizione mòvere, mòvere de una parte a s'àtera, tròchere o incrubare a una parte, ma mescamente nau po serrare un'apertura lassandhodha pagu pagu aperta, acostia Sinonimi e contrari afacai, aggalenare, imbasare, irganzare, iscadangiai, iscanzire, sucunzare, suzire / tambulare Frasi tambachela, sa zanna, ca est intrendhe fritu! 2. rughiant malàdios e moriant chentza mancu los tambare ◊ deghi recuo a domo tamba tamba mi frundho in colcadolzu Etimo srd. Traduzioni Francese entrouvrir Inglese to half-close Spagnolo entornar, entrecerrar Italiano socchiùdere Tedesco halbschliessen.

tambedhàre , vrb Definizione fàere moida, istare foedhandho, giare ifadu / tambedhadu = infadadu Sinonimi e contrari ifadare, ifastizire, impeltinare, intrigliare Frasi si fis pro marasu a ossos pistos e tambedhadu in mesu a su trambustu semper su cantu ti det dare gustu ◊ istant tota sa die tambedhendhe Etimo srd. Traduzioni Francese chahuter, agacer Inglese to make a noise Spagnolo hacer ruido, molestar Italiano rumoreggiare, molestare Tedesco lärmen, belästigen.

tambulàre , vrb: tumbulare 1 Definizione incrubare a una parte fintzes a orrúere o fàere orrúere a terra, furriare o crocare a terra Sinonimi e contrari boltulare, corcare, furriai, irbersulare, parangai, rúchere Frasi l'ispinghesit a folte e che tumbulesit in sas iscalinas trodhulenne ◊ a caragolu a caragolu tambulamus a sa marina ◊ a su tàmbula tàmbula, a su rue rue, faghiat unu trechetu de totu sos diàulos 2. bae a su letu a ti tambulare un'iscuta! Etimo srd. Traduzioni Francese renverser Inglese to overturn Spagnolo volcar Italiano rovesciare Tedesco umwerfen.

tamburinài , vrb Definizione nàrrere o giare a ischire a totugantos, totue, a gente meda Sinonimi e contrari isprubbicare, trumbitai Etimo srd. Traduzioni Francese claironner Inglese to trumpet Spagnolo pregonar, airear Italiano strombazzare Tedesco ausposaunen.

«« Cerca di nuovo