avallài , vrb rfl Definizione pèrdere s'atentzione, istare chentza giare atentzione Sinonimi e contrari iberiai, isagherare Frasi su caboni est sempri a sa fritida, ca, si po pagu si avallat, margiani fraitzu ndi dhi furat is pudhas Traduzioni Francese se distraire Inglese to divert one's mind Spagnolo distraerse Italiano distrarsi Tedesco sich ablenken.

azannaràre , vrb Definizione pònnere su zannarolu, nadu de linnas Sinonimi e contrari arnai, pipionire, pubujonare Etimo srd. Traduzioni Francese se vermouler Inglese to be worm eaten Spagnolo carcomer Italiano tarlare Tedesco wurmstichig werden.

baghigliài , vrb rfl: baghillai Definizione ammostare abbilidade, fàere is cosas impresse (ma si narat fintzes in su sensu de pèrdere tempus, istare faendho e chentza fàere, divertindho) Sinonimi e contrari manizare Frasi est trigadiu e tocat a si baghillai! ◊ mi podia baghillai cun tui, o conca mia, che pilloni mi paríasta de podi bolai! ◊ su prefetu si setzit in su postu de onori e si narat chi si siat baghillau diaderus ◊ agiudamí a mi ndi bogai sa camisa, ca no mi potzu baghillai cun s'artrosi chi tengu! 2. a cust'ora cussa at fatu, bastit chi no si siat baghillada andendu e benendu! Etimo srd. Traduzioni Francese se débrouiller Inglese to manage Spagnolo ingeniarse Italiano destreggiarsi Tedesco sich durchwinden.

bagianài , vrb: abbagianai Definizione giàre bàntidos a sèi etotu Sinonimi e contrari abantai, alabai, isciorai, isfartzare, ladrare Frasi ti bagianas che poberitu de gherra arrichiu (L.Cocco) Etimo srd. Traduzioni Francese se vanter Inglese to boast Spagnolo alabarse, jactarse, presumir Italiano millantarsi Tedesco sich rühmen.

bagnài, bagnàre , vrb: abbagnare, bangiai, bangiare, bannare 1, banzare Definizione isciúndhere, betare o intrare a mesu de s'abba in s'erriu, in su mare; betare abba a sa cosa Sinonimi e contrari ifúndhere, insúndhere, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire Frasi bagnai su cuadhu, is bòis, unu vascellu ◊ daghi si solint banzare isparit de s'artrosi su dolore 2. onzi pedra de sàmbene est bangiada chi est s'Era de sos màrtires giamada ◊ conat su sudori e bàngiat s'istula Etimo itl. bagnare Traduzioni Francese se baigner Inglese to bathe Spagnolo bañar, mojar Italiano fare i bagni Tedesco baden.

befài , vrb: abbefare, befare, befiare Definizione pigare a befa, erríere de àtere unu pagu a disprétziu Sinonimi e contrari abbilgonzare, abbirgonzire, bufonai, ciacotai, ilvilgonzare, sbregungiri Frasi a issu totus dhu befant ◊ si aiat gana de si ndhe befare, sa sorte, mi podiat fàghere macu! ◊ cussu si béfiat de su male anzenu: si aiat abbaidadu a su sou!…◊ sunt befendhe de s'unu e de s'àteru e no si abbàidant mai a carrones!◊ su ponidori de fogu est finas cussu chi befat is atrus cun sa limba Traduzioni Francese se moquer de quelqu'un, de quelque chose Inglese to make a fool of s.o. Spagnolo burlarse, mofarse, befarse de algo o alguien Italiano farsi bèffa di qlc., di qlcs Tedesco verspotten, auslachen.

bermigàre , vrb Definizione pònnere su greme, comente faet in sa linna chi si púdrigat, bècia Sinonimi e contrari bermire, ghermicare, ifermicare, imbremigai, infarraciai Etimo srd. Traduzioni Francese faire des vers, se vermouler Inglese to become infested with worms, to get worm-eaten Spagnolo agusanarse Italiano inverminire, tarlare Tedesco wurmig werden, wurmstichig werden.

bindicàre, bindigàre , vrb rfl: vennicare Definizione pagaresindhe de mala manera de unu dannu, de un'ofesa Sinonimi e contrari vengai, vinghitare Frasi si ndhe sunt bindicaos Etimo itl. vendicare Traduzioni Francese se venger Inglese to revenge oneself Spagnolo vengarse Italiano vendicarsi Tedesco sich rächen.

boltàre , vrb: bortare, bortiare, vortare Definizione furriare a s'àtera parte, fache a ccn. po agiudu, po foedhare; fàere fúrriu, cambiare; pigaresidha contras a chie cumandhat, contras a ccn. Sinonimi e contrari colojare, furriai / cambiai, imbortare Modi di dire csn: bortàresi a su ferru ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; boltare sos chervedhos = ammachiaisí Frasi sos mazores no ischiant a cale santu si bortare e dubba chi si lis presentat unu ◊ si ch'est bortadu a s'àtera bandha candho at bidu a mie ◊ bolta a nois sos ògios tuos! 2. onzi dimóniu si est boltadu a santu ◊ farina de tiàulu si boltat in telau ◊ s'allegria mea como si mi fit bortiandhe in tristura ◊ sa balentia dae valore che l'ant bortata in cosa leza ◊ a s'intèndhere su frúsciu de su trenu s'àinu si est boltadu a dimóniu! ◊ si tiat bortare su tempus, tandho fortzis tiat sanare 3. fint medas sos bandhios chi si bortabant in d-unu chin pastores e carbonarjos in cussos litos 4. sos minores si sunt boltendhe a sos mannos ◊ fache discostare sa runtzinalla chi si m'est bortada ◊ li at atunchiau s'istrópiu de s'orgógliu e tandho si est bortau ◊ su poledhu, candho si sapiat zente colàndheli serente, si bortabat a càrchides 5. si sutzedit calchi cosa no boltes culpas a mie! 6. est gai isurzidu chi si bortat a su ferru ruju (G.Ruju) 7. in custu carrasegare ses boltendhe sos chervedhos Etimo ltn. *voltare Traduzioni Francese tourner, se retourner Inglese to turn against s.o., to rebel Spagnolo darse vuelta Italiano voltare, rivoltarsi Tedesco wenden, sich auflehnen.

botzicàre , vrb rfl Definizione lòmpere a pitzu a unu po dhi fàere male Sinonimi e contrari afarcai, allupiri, atzurrire, intriglire / carriai Frasi si li sunt botzicaos sos canes ◊ sa martinica si li est botzicada a supra e li at irbinarjau sas bestes 2. issu ligabat a pisíliche sas ballizas e si las botzicabat a pala Etimo srd. Traduzioni Francese se jeter (sur), se lancer (sur) Inglese to throw oneself Spagnolo abalanzarse Italiano avventarsi Tedesco sich stürzen.

bravantài, bravantàre , vrb Definizione fàere su brafanteri Sinonimi e contrari bravanteriai, bravatonare, ismagliatzare, ladrare Frasi si est bravantau chi mi at basau Etimo srd. Traduzioni Francese faire le bravache, se vanter Inglese to boast, to brag Spagnolo jactarse Italiano braveggiare, millantare Tedesco prahlen, angeben.

briàre , vrb: brigai, brigare Definizione giare unu certu, una briga, nàrrere cosa a unu, pigare a ccn. a tzérrios o cun arrennegu; nàrrere foedhos malos s'unu a s'àteru, tènnere murrúngiu mannu, a boghes e a gherra puru Sinonimi e contrari abbetiae, aciociai, brigociae, certai, ghirtare, irvapiare, iscancamurrare, pabarotare, trilliare Frasi fiant brighendi prima de cummentzai sa riunioni ◊ a briare chin tecus no bi at gustu ◊ cun sos cumpanzos tuos no ti brighes! ◊ sa mama l'at brigadu, a su pitzinnu, ca fit ora meda in ziru ◊ ci babbu e mama mi brigant tegno passiéncia ◊ aiat brigau s'amigu ca dh'aiat lassau solu ◊ murrunzade ma no bos brighedas!◊ brigadas apare si seis cun sa bighina, chi no dha bio prus in domo tua? 2. dae candho ant brigadu no sunt prus, cussas famíllias, e mancu si faedhant ◊ abbàssiami sas boghes, chi parimus brighendhe! Cognomi e Proverbi prb: si unu no cheret duos no brigant Etimo itl. brigare Traduzioni Francese réprimander, tancer, rabrouer, se disputer, se quereller Inglese to dispute Spagnolo reprochar, echar la bronca, pelear Italiano redarguire, rimbrottare, bisticciare, diverbiare, litigare Tedesco ausschelten, streiten.

bumbuliscàre , vrb Definizione fàere su gurgulisci, sa crocoladura in su gúturu, genia de samunóngiu chi si faet poderandho abba o meighina in su gúturu serrau e faendho essire pagu pagu de ària Sinonimi e contrari gargarizai Traduzioni Francese se gargariser Inglese to gargle Spagnolo gargarizar Italiano gargarizzare Tedesco gurgeln.

cabussonàre , vrb Sinonimi e contrari cadramissare Traduzioni Francese se cabrer Inglese to hunch, to rear Spagnolo encabritarse Italiano aggroppare, impennarsi Tedesco sich aufbäumen.

cadramissàre , vrb: cradamissare, cratamissare Definizione nau de un'animale (su cuadhu), pesare istrantàgiu in is peis de asegus, inartandho is de ananti; andhare a brínchidos Sinonimi e contrari impinnai / cadrabudhai, cadraminciare Frasi cadramissat fatendhe in terra tres palmos de intacu Traduzioni Francese se cabrer Inglese to rear (up) Spagnolo encabritarse, empinarse Italiano impennarsi (del cavallo) Tedesco sich bäumen.

cadredhài , vrb: cadredhare, cardedhai, cardidhari, cradedhare Definizione fàghere de ancas, mòvere is cambas iscudendho is peis a terra, prus che àteru po tostorrudéntzia o protesta o dolore; istare a su brínchida brínchida Sinonimi e contrari catrichidhare, ispeinchinare, istrumpidare, matanare, scadronai / iscradedhiare Frasi si ndhe pesat calchidendhe e andhat cadredha cadredha ◊ chi dhi ponit sabi, a sa ferida, su sannori gei cadredhat! ◊ dh'at aferrau a sa braba e dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ su porcu fit male trobeidu e cadredhendhe s'est isortu ◊ is animalis arestis cadridhant si dhus aferras ◊ axiu tenit sa croxueta cardedhendi candu est cassara a soga a conca!… 2. candu su craboni est malu a tenni tocat a cardedhai cun su sulavogu ◊ chi is predis si podiant cojai, cussu no iat a cardedhai meda po agatai fémina Traduzioni Francese se démener Inglese to fidget Spagnolo agitar Italiano agitarsi, dimenarsi con i pièdi per insofferènza di qlcs Tedesco sich hin und her bewegen.

cagiàre , vrb: cagliai 1, callai, caxae, cazare Definizione si narat de cosa brodosa, de late, ógiu, e àteru, chi perdendho abba o perdendho calore (o po àteru) si faet prus tostada; nau foedhandho de unu, si narat in su sensu de si currègere, essire sàbiu, lòmpere a calecunu arresurtau bonu Sinonimi e contrari abbeladinare, acragare, aggromare, alleae, ammallorai, apedrare, apiatare, belare, giagare, impagnire, pazare / medrare, medrire | ctr. iscagiae, sòlbere Modi di dire csn: callai a ciorbedhu = essire zudissiosu, sàbiu, cabosu, achistiadu che unu mannu; su cagiau = su callau, preta; cagiare s'ógiu in buca = abbarrare trassidos; cazare una cosa de… = cuguzàrela de…, betàreli carchi cosa a meda, fai callagalla de… Frasi in zerru, comente faghet fritu s'ozu ermanu si cazat ◊ cosa lassada a budhire meda si che cazat tropu ◊ custu binu callat in s'unga ◊ su lati si est callau ◊ sa minestra ca fut ghetada de diora si est callada 2. l'at bidu chi a fàghere male no cumbenit, ma no bi cazat etotu ◊ l'ischis chi andhat male a fàghere gai, ma no bi cazas, no! ◊ tue no bi as cazadu: naras isambrúlios, iscabulada! ◊ s'ómini callat a ciorbedhu a corant'annus ◊ totinduna chi est callendi a ciorbedhu… s'ómini torrat a pipiu ◊ cussa cantzone est serbia a fàere cazare sos sentimentos de sa zente ◊ addaghi at intesu sa senténtzia dhi est cagiadu s'ógiu in buca! Cognomi e Proverbi smb: Callai Etimo itl. cagliare Traduzioni Francese épaissir, coaguler, se cailler Inglese to thicken Spagnolo espesar, condensar Italiano addensare, fare dènso, coagulare, rappigliarsi Tedesco sich verdichten, gerinnen.

cagliàda , nf: callada Definizione su s'istare mudos, citios, su si firmare de foedhare Sinonimi e contrari acaida, cedada, citida | ctr. faedhada Frasi sa cagliada est risposta ◊ fit a chistionu, ma comente li ant nadu cosa at fatu sa callada Etimo srd. Traduzioni Francese action de se taire Inglese action of being silent Spagnolo callada Italiano atto di tacére Tedesco Schweigen.

cagliài , vrb: cagliare, callare, calliai, calliare, chellare, chelliai Definizione (intrs.) firmare de foedhare, istare o fàere istare a sa muda, citios / callare a sa muda = abarrai citiu Sinonimi e contrari acaidare, assamudare, atzitare, atzitire, cedae, citire | ctr. faedhare Frasi si bis, de cagliai bonu est chi procuris! ◊ aiat postu sos amigos in frisciolu, bei leaiat gustu e si caglieit mudu ◊ callamila, no mi ndhe sigas mancu a nàrrere! ◊ de faedhare mai no si chellat narendhe male de dogni persone (A.Zedde)◊ como chella a sa muda! ◊ Maistu, faedhos chellare custos chi sunt abboghinandho!◊ càlladi, calla, chi faghes menzus!◊ tue chelladi, isoloriada, e tue, Andrí, setzidi in cue e lassadha cantare a cussa! 2. chellaos chellaos, aiant cominciau a trantzire su fenu pro arribbare a s'àtera bandha Cognomi e Proverbi prb: carta cantat e língua càgliat Etimo spn. Traduzioni Francese se taire Inglese to be silent Spagnolo callar Italiano tacére Tedesco verschweigen.

calamài , vrb: acalamai, calamiai, calemai, callamai, caramai Definizione calàresi de su sicore, po mancamentu de abba, de fortzas Sinonimi e contrari acalabiare, allartzanai, allebigiare, allizare, irdebbilitare / ammaculiare, apirchizonare Modi di dire csn: unu frori caramau, calamiau, follas callamadas = tzédidu, tzédidas de su sicore; c. s'atza = dòrchere, pèrdere s'ata (in suspu, sa capatzidade de s'impònnere, de faedhare) Frasi s'est calemada sa mata 2. gopai Giuanni, bosu gei seis de bon'arratza e no si calamat s'atza che gortedhu arruinau! ◊ seu caramada: no tengu balia de nudha, cun cussu pentzamentu! Etimo srd. Traduzioni Francese se flétrir, affaiblir, se faner Inglese to dry up, to wither, to weaken Spagnolo marchitarse Italiano appassire, infiacchire Tedesco ermatten, welken.

«« Cerca di nuovo