arringàre , vrb Definizione fàere arrennegu, crepu, tzacu / arringa! arringa! = arrennega! arrennega! Sinonimi e contrari arranzare 1, arraunzare, arrinzare, grujai, morrugnare, raganzare, ranzidare | ctr. allegrare, cuntentai Traduzioni Francese se mettre en colère, faire mal au cœur Inglese to make angry, to madden Spagnolo irritarse Italiano adirare, far ràbbia Tedesco zum Zorn reizen.

arruntzài , vrb: arrunzai, runzai Definizione est su chi faet su fogu o su sole forte a sa pedhe e cosas deasi, chi dhas atzirbisonat, dhas faet totu a pinnigas; istare o pònnere coment'e allorigaos, acancarronaos (mescamente crocaos) Sinonimi e contrari acarrongiai, afrangillonai, aggrunciare, ammaugionai, apigiare, atavellai, atripitzare, cascai, frongire, granculai | ctr. istirai Modi di dire csn: arruntzaisí (nadu de chie tenet fritu) = atuturàresi, istare atuturados; a. is codhus = incrubai de palas, leàrela cun passiéntzia candho una cosa andhat male, fàghere de codhos, comente faghet chie no ischit it'e rispòndhere; arrunzaisí a una parti = fràngheresi, pònneresi a un'ala Frasi su tempus arrunzat totu is cosas ◊ si est arruntzau de sa bregúngia ◊ candu unu s'est istasiu dhi naraus chi est arruntzau ca portat sa pedhi frungia 2. it'est chi t'est pigau, ita tenis chi ti biu totu allochiau?! - dh'iat nau arrunzendu 3. arrunzadí a una parti: comenti ti permitis de fichiri turra in is chistionis nostras?! Etimo ctl. arronsar Traduzioni Francese froisser, se flétrir, se rider Inglese to wrinkle up Spagnolo arrugar Italiano contrarre, raggrinzire, corrugare Tedesco zusammenziehen, runzeln, falten.

artzisàre , vrb Definizione su si arrennegare, su si ofèndhere Sinonimi e contrari alvurare, inchietae Frasi issu, solu a intèndhere cussu zistru, artzisau si est deretu Etimo srd. Traduzioni Francese se mettre en colère, se fâcher Inglese to lose one's temper Spagnolo enfadarse Italiano inalberarsi Tedesco sich aufbäumen.

assacarràre , vrb Definizione carragiare bene de o cun ccn. cosa, nau fintzes in su sensu de pònnere apitzu o carrigare calecuna cosa a tropu Sinonimi e contrari acarragiai, aciocai, acuguzare, assacarronare, cratzai / fizire | ctr. iscarragiare Frasi sa fàuna assacarrat e caentat ◊ assacarrada de lana dormis a sonnu isoltu (Z.Deriu)◊ preparesint una chea, che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ badhes e montígios si sunt assacarrendhe d'erva ◊ chi s'abba de su batizu l'assacarret de lughe! 2. malannu chi los assacarret! ◊ malasorte chi lis assacarret sos ossos! ◊ puite dh'azis assacarrada de sale cust'insalada?! Etimo srd. Traduzioni Francese se couvrir davantage Inglese to cover oneself warmly (up) Spagnolo cubrir, cubrirse bien Italiano coprire, coprirsi mólto Tedesco bedecken, sich gut anziehen.

assentulàe, assentulàre , vrb: assetulare, sentilare Definizione abbarrare firmos, in assentu, in asséliu, pruschetotu nau cun arrennegu Sinonimi e contrari assantaigae, assebiai, asserenciai Frasi ista sériu, asséntuladi a un'oru! ◊ si ti assentulaias in domo faghias bene, cantu chi ses sèmpere in ziru! ◊ assentuladu chi sias, a un'oru! ◊ asséntula e no curras! ◊ non poto assentulare su sonnu ca su ganile non mi dat pasu ◊ assetuladi innoghe! Etimo srd. Traduzioni Francese se tenir coi Inglese to be quiet Spagnolo estar quieto Italiano star quièto Tedesco ruhig sein.

asseriài, asseriàre , vrb Definizione abbrandhare unu movimentu; nau de ccn., su si fàere sériu, serionzu, acabadu, pentzamentosu, tristu; fàere a mancu, arrisparmiare de fàere calecuna cosa Sinonimi e contrari abbacai, abblandai, abbonantzai, apachiare, apasaogare, assebiai, asselenare, assussegai / asseriatzare, seriari | ctr. agegherai, salarzare, seguzare / allegrare Frasi s'arriu surrungiosu si est asseriau ◊ fit una rundhinedha, ma como si est asseriada abberu ◊ sos canes si sunt asseriaos ◊ candho at intesu gai, s’aira sua contra a issu si est asseriada 2. fit unu pitzinnu asseriadu impresse, chena risos ◊ arrispundendi, cuss'ómini brullanu si fiat asseriau 3. biadu a chie assériat, assumancu a betzu! 4. assériadi, asséria, de ti cojare: sa vida est menzus bajana! Etimo srd. Traduzioni Francese se calmer, devenir sérieux Inglese to calm down, to become sad Spagnolo calmarse, entristecerse Italiano calmarsi, rattristarsi Tedesco sich beruhigen, traurig werden.

assudhíre , vrb: sudhire* Definizione àere sudhos, arreolos, pentzamentos, impudu Sinonimi e contrari acimbellai, apinnicare, insudhire, apistichinzare Frasi de me prus no ti assudhes! Traduzioni Francese se préoccuper Inglese to worry Spagnolo preocuparse Italiano preoccuparsi, impensierirsi Tedesco sich Sorge machen.

atacài 1 , vrb rfl: atacare 1, atacari Definizione pònnere a manera de no si bíere, istare apartaos / giogai a ataca ataca = a cuare, a su cua cua; annare a s'ataca ataca = a s’atrega atrega, cua cua Sinonimi e contrari abbuare, aclisare, acuae, apatai, atrabentare, atrapare, atupare, cuerrai, frànghere, impertusare, intanae, intupai, intuvedhare, intuzare, istichire, istugiai, tudai Frasi bi at tantos logos de atacare ◊ dhui fut unu iscusórgiu atacau in d-unu cungiau: un'ómini dh'agatat e dh'atacat un'atra borta ◊ su caboni at biu unu margiani atacau, prontu po dh'aciapai ◊ po no dhus biri si funt atacaus apalas de una mata Traduzioni Francese se cacher Inglese to hide (oneself) Spagnolo esconderse Italiano nascóndersi Tedesco sich verstecken.

atanài , vrb: atanare 1 Definizione intrare, cuare in sa tana Sinonimi e contrari abbuare, abbusare, acuae, ammacionai, ammagare, atupare, cuerrai, impercusinare, incalancare, infoxinae, intanae, intupai, intuvedhare, istichire, tudai Frasi in cussu arruaxu si atanant is margianis ◊ su mergiani si est atanau atesu de sa genti 2. candu s'ant cracau a bombas fuaus atanaus in d-una forada Etimo srd. Traduzioni Francese se terrer, se cloîtrer Inglese to go back to one's den Spagnolo esconderse en una guarida Italiano rintanarsi Tedesco sich verkriechen.

atatamacàre , vrb Definizione papare manna, de si tzatzare bene Sinonimi e contrari abbentrare, abbidhiai, abbiscarzare, abbrentosicare, abbudagare, abbuzare, afraschedhare, , imbrentai, sgagliubbai tèrghere Frasi cussos sunt cumandhandhe e atatamacàndhesi, manicandhe a bàtoro barras, a brente prena e a concale bódiu! Etimo srd. Traduzioni Francese se rassasier Inglese to satisfy one's appetite Spagnolo saciarse Italiano saziarsi Tedesco sich satt essen.

atrimpanàre , vrb Definizione fàere is timpanzos mannos, prenos, in su sensu de papare e tzatzare meda Sinonimi e contrari abbentruscare, abbidhiai, abbiscarzare, abbudagare, abbudhescare, abbuzare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai Etimo srd. Traduzioni Francese se rassasier Inglese to shiff oneself Spagnolo hartar Italiano satollarsi Tedesco sich sättigen.

atrocài, atrocàre , vrb Definizione fàere, chentza bisóngiu, una firmada foedhandho coment'e chie est naendho cosa chi no bolet o no ischit (o chi si acatat chi andhat male), su si atregare foedhandho, ma fintzes, nau de animale o de gente camminandho, fàere una firmada coment'e abbasciandhosi, faere un’abbrandhada; foedhandho de matas, apretare a sole, a sicore 2. isceti su noti is papíngius de pentzamentus mannus a lampaluxi atrocant (V.Vargiu) 3. custas àrbures las at atrocadas su sole e sicas si che sunt! Traduzioni Francese se troubler en parlant Inglese to become agitated while speaking Spagnolo enredarse Italiano turbarsi nel parlare Tedesco die Fassung beim Sprechen verlieren.

atropàre , vrb: atrupai, atrupare Definizione fàere a tropa, a chedhas, andhare in medas Sinonimi e contrari acedhae, afollare, apobulare, arretolare, assaurrare, atrumare, atutinare, pinnicai | ctr. ispàlghere, ispartzinai, stallai Frasi sa zente si est atrupada in s'istrada, in pratza ◊ sos pitzinnos si sont atropatos apare ◊ si est atropau a unu grustu de sordaos ◊ su mere los at atropados pro los faedhare Etimo spn. atropar Traduzioni Francese se grouper, se rassembler Inglese to group Spagnolo agrupar Italiano raggrupparsi Tedesco sich versammeln.

atrumàre , vrb: atrummare Definizione fàere a truma, a chedha, istare o pònnere in medas impare, acanta Sinonimi e contrari abbudronare, acedhae, afiotae, afollare, apubulare, arretolare, assaurrare, atropare, atutinare Frasi fint totu atrumados a noe e a deghe ◊ sos tazos si sunt atrumados in s'abbadolzu ◊ fia giómpidu a una badhe terrorosa tota atrumada de feras ◊ si bi at atrumadu unu bene de zente ◊ intendhindhe cussu fragassu, sa zente si est atrumada Etimo srd. Traduzioni Francese se presser Inglese to crowd (together) Spagnolo atiborrarse Italiano affollarsi Tedesco sich drängen.

aturedhàre 1 , vrb Definizione istare o pònnere coment’e allorigaos, a unu túturu Sinonimi e contrari acoconare, acucai, acuculiare, acugutzare, aculigionai, ammacionai, pinnichedhare Etimo srd. Traduzioni Francese se pelotonner Inglese to crouch Spagnolo encoger Italiano rannicchiarsi Tedesco sich zusammenkauern.

atzantaràre , vrb: atzarantare Definizione pigare a tzàntara, a befa, bogare o pònnere in bregúngia Sinonimi e contrari abbefare, abbilgonzare, ibregungire, isbirgonzare Frasi istaiat atzarantendhe sos àteros e isparghendhe lumenadas malas ◊ ti devo atzantarare in dogni festa si a cantare ti atrivis in logu! (Pirastru)◊ un'úrulu betesit de dolore, atzantaradu bidíndhesi in s'onore Etimo srd. Traduzioni Francese couvrir de honte, se moquer Inglese to shame, to laugh at Spagnolo mofarse, ridiculizar Italiano svergognare, derìdere Tedesco beschämen, auslachen.

atzumborài , vrb: atzumburai Definizione fàere a tzúmburu, fàere giúmburos, tzurumbones Sinonimi e contrari abbajonare, abbrentai, acocovedhae, agionedhare, allachedhare, atrotiai, colembrai, corcobare, inconchedhare, inconcobare Frasi at atzumburau sa valígia de cartoni ◊ sa landiredhada forti chi at fatu at atzumborau is màchinas chi at agatau foras Etimo srd. Traduzioni Francese se voûter Inglese to bend Spagnolo abollar Italiano ingobbire Tedesco buckelig werden.

atzurríre , vrb Definizione lòmpere, giare o pònnere is manos apitzu a ccn.; pigare a atzúrridos Sinonimi e contrari afarcai, botzicare, intriglire, tzurricare / afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare Frasi est unu cane chi si atzurrit deretu a su furisteri ◊ Pepedhu perdeit su sentidu, atzurreit su mastru de linna e ambos si mazeint che sa fae (G.Addis) Traduzioni Francese se jeter, se lancer Inglese to throw oneself Spagnolo lanzarse Italiano avventarsi Tedesco sich stürzen.

aufàre , vrb Definizione istare a ufas!, nau de chie dhi giaet ifadu dónnia cosa Sinonimi e contrari abbrodhiare, abbrufulai, abbudhai, acasidhare, aconchedhare, acubare, amprudhiare, annicare, annozare, atrafudhai, pirmare, strugnai Etimo srd. Traduzioni Francese bouder, se fâcher Inglese to sulk, to be vexed Spagnolo enfadarse, torcer el morro Italiano imbroncire, corrucciarsi Tedesco schmollen, sich ärgern.

avalèssi , vrb rfl Definizione su si serbire de calecuna cosa o de ccn., nau mescamente in su sensu de ndhe aprofitare Sinonimi e contrari avaliri Etimo itl.t Traduzioni Francese se servir de, faire usage de Inglese to make use Spagnolo valerse, acogerse Italiano avvalérsi Tedesco sich bedienen.

«« Cerca di nuovo